Caput XV.

33. «Item dicunt,» inquit, « Quis gloriabitur castum se habere cor?» Et ad hoc respondit multis testimoniis, volens ostendere posse esse in homine castum cor: nec tamen dicit quomodo accipiendum sit, quod proposuit contra se dici, Quis gloriabitur castum se habere cor, ne Scriptura divina in hoc testimonio, et in his per quae respondit, sibi ipsa adversaria videatur. Nos autem huic respondentes dicimus, ideo secutum esse, Quis gloriabitur castum se habere cor? quoniam praecessit, Cum rex justus sederit in throno. Quantalibet enim justitia sit praeditus homo, cogitare debet, ne aliquid in illo, quod ipse non videt, inveniatur esse culpandum, cum rex justus sederit in throno, cujus cognitionem fugere delicta non possunt, nec illa de quibus dictum est, Delicta quis intelligit (Psal. XVIII, 13) ? Cum ergo rex justus sederit in throno, quis gloriabitur castum se habere cor? aut quis gloriabitur mundum se esse a peccato (Prov. XX, 8, 9) ? Nisi forte isti, qui volunt in sua justitia, non in ipsius judicis misericordia gloriari.

34. Tamen etiam illa vera sunt, quae respondendo subjecit, quod «Salvator ait in Evangelio, Beati mundicordes, quoniam ipsi Deum videbunt (Matth. V, 8) . Et quod David dicit: Quis ascendet in montem Domini? aut quis stabit in loco sancto ejus? Innocens manibus et mundo corde (Psal. XXIII, 3, 4) . Et alibi: Benefac, Domine, bonis et rectis corde (Psal. CXXIV, 4) . Item apud Salomonem: Bona est substantia, cui non est peccatum in conscientia (Eccli. XIII, 30) . Item illic: Averte te a delicto, et dirige manus, et ab omni delicto munda cor tuum (Id. XXXVIII, 10) . Item in Epistola Joannis: Si cor nostrum non reprehendat, fiduciam habemus ad Deum, et quaecumque 0310 petierimus, accipiemus ab eo» (I Joan. II, 21, 22) . Hoc enim agitur voluntate, credendo, sperando, diligendo, corpus castigando, eleemosynas faciendo, injurias ignoscendo, instanter orando, et proficiendi vires precando, veraciterque dicendo, Dimitte nobis, sicut et nos dimittimus; et, Ne inferas nos in tentationem, sed libera nos a malo (Matth. VI, 12, 13) . Hoc prorsus agitur, ut cor mundetur, et peccatum omne tollatur; et quod rex justus , cum in throno sederit, occultum invenerit minusque mundatum, ejus misericordia remittatur; ut Deo videndo totum sanum mundumque reddatur. Judicium enim sine misericordia, sed illi qui non fecit misericordiam. Superexaltat autem misericordia judicio (Jacobi II, 13) . Quod si non esset, quae spes esset? Quandoquidem cum rex justus sederit in throno, quis gloriabitur castum se habere cor? aut quis gloriabitur mundum se esse a peccato? Tunc ergo per ejus misericordiam justi plene perfecteque mundati, fulgebunt in regno Patris sui sicut sol (Matth. XIII, 43) .

35. Tunc plene atque perfecte erit Ecclesia non habens maculam aut rugam aut aliquid hujusmodi, quia tunc etiam erit vere gloriosa. Cum enim non tantum ait, ut exhiberet sibi Ecclesiam non habentem maculam aut rugam, sed addidit, gloriosam (Ephes. V, 27) ; satis significavit, quando erit sine macula et ruga aut aliquo hujusmodi : tunc utique, quando gloriosa. Non enim modo in tantis malis, in tantis scandalis, in tanta permixtione hominum pessimorum, in tantis opprobriis impiorum dicendum est eam esse gloriosam, quia reges ei serviunt, ubi est periculosior majorque tentatio: sed tunc potius gloriosa erit, quando fiet quod idem ait apostolus, Cum Christus apparuerit vita vestra, tunc et vos apparebitis cum ipso in gloria (Coloss. III, 4) . Cum enim Dominus ipse secundum formam servi, per quam se mediator conjunxit Ecclesiae, non fuerit glorificatus nisi resurrectionis gloria (unde dictum est, Spiritus non erat datus, quia Jesus nondum fuerat glorificatus ((Joan. VII, 39)) ); quomodo dicenda est ante resurrectionem suam Ecclesia ejus esse gloriosa? Mundat ergo eam nunc lavacro aquae in verbo (Ephes. V, 26) , abluens peccata praeterita, et pellens ab ea dominationem malorum Angelorum: deinde perficiens ejus sanitates, facit eam occurrere in illam gloriosam, sine macula et ruga. Quos enim praedestinavit, illos et vocavit; et quos vocavit, ipsos et justificavit; quos autem justificavit, illos et glorificavit (Rom. VIII, 30) . In hoc mysterio dictum arbitror, Ecce ejicio daemonia, et sanitates perficio hodie et cras, et tertia die consummor (Luc. XIII, 32) , id est, perficior. Dixit enim hoc ex persona corporis sui, quod est Ecclesia: dies ponens pro distinctis ordinatisque temporibus, quod et in sua resurrectione significavit in triduo.

0311 36. Puto autem interesse inter rectum corde, et mundum corde. Nam et rectus corde in ea quae ante sunt extenditur, ea quae retro sunt obliviscens, ut recto cursu, id est recta fide atque intentione perveniat, ubi habitet mundus corde (Philipp. III, 13, 14) . Sicut illa singula reddenda sunt singulis, ubi dictum est, Quis ascendet in montem Domini? aut qui stabit in loco sancto ejus? Innocens manibus et mundus corde. Innocens manibus ascendet, et mundus corde stabit: illud in opere est, illud in fine . Et illic magis intelligendum quod dictum est, Bona est substantia, cui non est peccatum in conscientia. Tunc enim erit vere bona substantia, id est, verae divitiae, cum transierit tota paupertas, id est, cum consumpta fuerit omnis infirmitas. Nunc vero avertat se homo a delicto, cum proficiendo inde discedit, et renovatur de die in diem; et dirigat manus in opera misericordiae, et ab omni delicto mundet cor suum; misereatur, ut quod restat , per veniam dimittatur. Hoc enim salubriter et sine vana inanique jactantia bene intelligitur, in eo quod dixit sanctus Joannes, Si cor nostrum nos non reprehendat, fiduciam habemus ad Deum, et quaecumque petierimus, accipiemus ab eo. Hoc enim videtur isto loco admonuisse, ne cor nostrum nos in ipsa oratione et petitione reprehendat: hoc est, ne forte cum coeperimus dicere, Dimitte nobis, sicut et nos dimittimus; compungamur non facere quod dicimus, aut etiam non audeamus dicere quod non facimus, et fiduciam petendi amittamus.