Caput XXX.

54. Jam enim, quae post hoc judicium consecuta sint, quae hanc suspicionem magis augeant, non tacebo. Pervenit in manus nostras nonnulla epistola, quae ipsius Pelagii diceretur, scribentis ad amicum suum quemdam presbyterum, qui eum litteris, sicut eadem epistola continetur, benigne admonuerat, ne per ejus occasionem se aliquis a corpore Ecclesiae separaret. Ibi inter caetera, quae inserere longum est, nec opus est, ait Pelagius: «Quatuordecim episcoporum sententia definitio nostra comprobata est, qua diximus, posse hominem sine peccato esse, et Dei mandata facile custodire si velit, Quae sententia,» inquit, «contradictionis os confusione perfudit, et omnem in malum conspirantem societatem ab invicem separavit.» Sive ergo istam epistolam Pelagius vere scripserit, sive sub ejus nomine a quocumque conficta sit, quis non videat, quemadmodum hic error et de judicio ubi convictus atque damnatus est, tanquam de victoria glorietur? Sic enim posuit haec verba, quemadmodum leguntur in libro ejus, qui Capitulorum vocatur, non quemadmodum objecta sunt in judicio, vel ejus etiam responsione repetita. Nam et illi qui objecerunt, nescio qua incuria, minus posuerunt verbum, de quo non parva est controversia. Posuerunt enim eum dixisse. «Posse hominem, si velit, esse sine peccato, et Dei mandata custodire si velit:» de facilitate nihil est dictum. Deinde ipse respondens ait, «Posse quidem hominem esse sine peccato, et Dei mandata custodire, si velit, diximus:» neque ipse dixit, «facile custodire;» sed tantummodo, «custodire.» Ita alio loco inter illa de quibus me Hilarius consuluit, atque rescripsi, sic objectum est: «Posse hominem esse sine peccato, si velit.» Ad quod ipse ita respondit: «Posse quidem hominem sine peccato esse, dictum est superius.» Neque hic ergo, vel ab eis qui objecerunt, 0351 vel ab ipso qui respondit, additum est, «facile.» Superius etiam in narratione sancti Joannis episcopi ita commemoratum est: «Illis,» inquit, «instantibus et dicentibus, Quia haereticus est; dicit enim quoniam potest homo, si voluerit, esse sine peccato: et de hoc interrogantibus nobis eum, respondit, Non dixi quoniam recepit natura hominis ut impeccabilis sit; sed dixi quoniam qui voluerit pro propria salute laborare et agonizare, ut non peccet et ambulet in praeceptis Dei, habere eum hanc possibilitatem a Deo. Tunc quibusdam susurrantibus et dicentibus, quod sine Dei gratia diceret Pelagius posse hominem perfici: Culpans,» inquit, «super hoc etiam intuli, quia et apostolus Paulus multum laborans, sed non secundum suam virtutem, sed secundum gratiam Dei, dixit, Amplius omnibus illis laboravi, non ego autem, sed gratia Dei mecum» (I Cor. XV, 10.) : et caetera quae jam commemoravi (Supra, n. 37) .

55. Quid sibi ergo vult, quod in hac epistola ita gloriari ausi sunt, ut non solum possibilitatem non peccandi, sed etiam facilitatem, sicut in libro Capitulorum ejusdem Pelagii positum est, judicantibus quatuordecim episcopis se persuasisse jactarent, cum toties eadem objecta gestis atque repetita nusquam hoc habere inveniantur? Quomodo enim etiam ipsi defensioni et responsioni Pelagii non est hoc verbum contrarium, cum et episcopus Joannes sic eum apud se respondisse dixerit, ut «eum vellet intelligi posse non peccare, qui voluerit pro salute sua laborare et agonizare;» et ipse jam gestis agens seque defendens, «proprio labore et Dei gratia,» dixerit, «hominem posse esse sine peccato?» Quomodo ergo facile fit, si laboratur ut fiat? Puto enim omnem sensum hominum nobiscum agnoscere quod ubi labor est, facilitas non est. Et tamen epistola carnalis ventositatis et elationis volat, et gestorum tarditate procurata, celeritate praecedens, in manus hominum praevolat, ut quatuordecim episcopis orientalibus placuisse dicatur, non solum «posse esse hominem sine peccato, et Dei mandata custodire,» sed et «facile custodire;» nec nominato Deo juvante, sed tantum, «si velit:» ut videlicet tacita, pro qua vehementissime pugnabatur, divina gratia, restet, ut sola in epistola legatur infelix, et se ipsam decipiens velut victrix, humana superbia. Quasi non hoc se dixerit culpasse Joannes episcopus, et velut giganteos montes adversus supereminentiam gratiae coelestis structos tribus divinorum testimoniorum tanquam fulminum ictibus dejecisse: aut vero cum illo etiam caeteri episcopi judices, vel mente, vel ipsis auribus ferrent Pelagium dicentem, «Posse quidem hominem sine peccato esse, et Dei mandata custodire, si velit, diximus;» nisi continuo sequeretur, «Hanc enim possibilitatem Deus illi dedit» (quod nesciebant illi, eum dicere de natura, non de illa, quam in apostolica praedicatione noverant, 0352 gratia); ac deinde conjungeret, «Non autem diximus, quod inveniatur aliquis, ab infantia usque ad senectam, qui nunquam peccaverit; sed quoniam a peccatis conversus, proprio labore et Dei gratia possit esse sine peccato.» Quod etiam sua sententia declararunt, dicentes, eum recte respondisse, hominem cum adjutorio Dei et gratia posse esse sine peccato:» quid aliud metuentes, nisi ne hoc negando, non possibilitati hominis, sed ipsi Dei gratiae facere viderentur injuriam? Nec tamen definitum est, quando fiat homo sine peccato, quod fieri posse adjuvante Dei gratia, judicatum est: non est, inquam, definitum, utrum in hac carne concupiscente adversus spiritum, fuerit, vel sit, vel futurus sit aliquis, jam ratione utens et voluntatis arbitrio, sive in ista frequentia hominum, sive in solitudine monachorum, cui non sit jam necessarium, non propter alios, sed etiam propter se ipsum dicere in oratione, Dimitte nobis debita nostra (Matth. VI, 12) : an vero tunc perficiatur hoc donum, quando similes ei erimus, quando videbimus eum, sicuti est (I Joan. III, 2) ; quando dicetur, non a pugnantibus, Video aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae (Rom. VII, 23) ; sed a triumphantibus, Ubi est, mors, victoria tua? ubi est, mors, aculeus tuus (I Cor. XV, 55) ? Quod non inter Catholicos et haereticos, sed inter ipsos Catholicos fortasse pacifice requirendum est .