▾
Thomas Aquinas, De Veritate
⎗←→⎘
▾
Sexto quaeritur utrum christus mereri potuerit.
Et videtur quod non.
Omne enim meritum ex libertate arbitrii procedit, quia indeterminate se habet ad multa. Sed liberum arbitrium in christo determinate se habebat ad bonum. Ergo mereri non potuit.
Praeterea, quae est comparatio recipientis ad receptum, eadem est comparatio merentis ad praemium: quia ad hoc meretur aliquis ut recipiat quod meretur. Sed recipiens debet esse denudatum a recepto, ut patet in Lib. De anima. Ergo ille qui meretur, debet esse absque praemio: quod de christo dici non potest, cum ipse fuerit verus comprehensor. Ergo videtur quod christus mereri non potuit.
Praeterea, id quod debetur alicui, non oportet quod mereatur. Sed ex hoc ipso quod christus comprehensor erat, debebatur ei impassibilitas mentis et corporis. Ergo ista non meruit.
Praeterea, meritum non est respectu eorum quae necessario consequuntur quasi naturali ordine; quia meritum est respectu eius quod ex voluntate alterius redditur quasi merces.
Sed gloria corporis quodam naturali ordine ex gloria animae habetur per Augustinum in epistola ad dioscorum.
Ergo cum christus esset beatus quantum ad animam, utpote qui divinitate fruebatur; videtur quod gloriam corporis mereri non potuerit.
Praeterea, sicut christus ante passionem habuit gloriam animae et non corporis, ita et sancti qui nunc sunt in gloria. Sed sancti nunc non merentur gloriam corporis. Ergo nec christus meruit.
Praeterea, non potest esse idem principium meriti et terminus; et sic non potest esse idem praemium et principium merendi.
Sed caritas quae erat in christo, ad praemium eius pertinebat, quia erat de perfectione beatitudinis, cum per eam frueretur. Ergo non poterat esse principium merendi. Omne autem meritum est ex caritate. Ergo in christo meritum esse non potuit.
Praeterea, remoto priori removetur posterius.
Sed meritum per prius respicit beatitudinem animae, quam christus non meruit, quia ab instanti conceptionis eam habuit. Ergo nec aliquid aliud mereri potuit.
Sed contra. Est quod in Psal. XV, 1, super illud, conserva me, domine, dicit Glossa: praemium, quoniam speravi in te etiam meritum. Ergo christus meruit.
Praeterea, cuicumque redditur merces aliqua pro suis operibus, meretur. Sed christo, propter suam humilitatem passionis, reddita est merces exaltationis, ut patet Phil. II, vers. 9: propter quod deus exaltavit illum, et donavit illi nomen quod est super omne nomen. Ergo christus meruit.
Praeterea, sicut fruitio est actus comprehensoris, ita meritum viatoris. Sed christus fruebatur in quantum comprehensor. Ergo merebatur in quantum viator.
Respondeo. Dicendum, quod christus meruit ante passionem, quando erat viator et comprehensor; quod sic patet.
Ad meritum enim duo requiruntur: scilicet status merentis, et facultas merendi.
Ad statum quidem merendi requiritur quod desit sibi id quod mereri dicitur; quamvis quidam dicant, quod aliquis potest mereri id quod iam habet; sicut dicunt de Angelis, quod beatitudinem, quam simul cum gratia acceperunt, meruerunt per opera sequentia quae circa nos faciunt.
Sed hoc non videtur esse verum, propter duo.
Primo, quia contrariatur probationi Augustini, per quam contra pelagianos probat, gratiam sub merito cadere non posse, quia ante gratiam nulla sunt merita nisi mala; cum ante gratiam homo sit impius, et meritis impii non gratia, sed poena debetur. Non ergo posset dici, quod gratiam quis meretur per opera quae quis post acceptam gratiam facit.
Secundo, quia est contra rationem meriti.
Nam meritum est causa praemii, non quidem per modum finalis causae: sic enim magis praemium est causa meriti; sed magis secundum reductionem ad causam efficientem: in quantum meritum facit dignum praemio, et per hoc ad praemium disponit. Id autem quod est causa per modum efficientis, nullo modo potest esse posterius tempore eo cuius est causa: unde non potest esse quod aliquis mereatur quod iam habet.
Quod autem in humanis aliquis pro accepto beneficio domino suo servit, magis habet rationem gratiarum actionis quam meriti.
Facultas vero merendi requiritur ex parte naturae, et ex parte gratiae.
Ex parte naturae quidem, quia per actum proprium quis mereri non potest nisi sit dominus sui actus; sic enim suum actum quasi pretium pro praemio dare potest. Est autem quis dominus sui actus per liberum arbitrium; unde naturalis facultas liberi arbitrii requiritur ad merendum.
Ex parte vero gratiae, quia cum praemium beatitudinis facultatem humanae naturae excedat, per naturalia pura ad illud merendum homo non potest sufficere; et ideo requiritur gratia, per quam mereri possit.
Haec autem omnia in christo fuerunt.
Defuit tamen aliquid eorum quae ab beatitudinem perfectam requiruntur: scilicet impassibilitas animae, et gloria corporis, ratione cuius viator erat. Fuit etiam in eo facultas naturae ratione voluntatis creatae, et facultas gratiae propter plenitudinem gratiarum; et ideo mereri potuit.
Ad primum ergo dicendum, quod licet anima christi esset determinata ad unum secundum genus moris, scilicet ad bonum, non tamen erat determinata ad unum simpliciter: poterat enim hoc vel illud facere et non facere: et ideo libertas in eo remanebat, quae requiritur ad merendum.
Ad secundum dicendum, quod beatitudinem animae, ratione cuius erat comprehensor, non meruit, sed solum beatitudinem corporis, et impassibilitatem animae, quae sibi deerant.
Ad tertium dicendum, quod christus non meruit aliquid quasi sibi non debitum, ut fieret ei debitum, sicut homines in primo actu meritorio merentur; nec iterum ut id quod erat debitum, fiat magis debitum, sicut in his quorum gratia augetur; sed ut id quod erat uno modo debitum ratione gratiae, fieret ei alio modo debitum ratione meriti.
Ad quartum dicendum, quod gloria corporis sequitur ex gloria animae, quando anima est omni modo glorificata, secundum ordinem ad deum, et secundum ordinem ad corpus. Sic autem anima christi non erat glorificata, sed solum in ordine ad deum; secundum autem quod erat forma corporis, passibilis erat.
Ad quintum dicendum, quod animae sanctorum in patria sunt totaliter extra statum viatorum, quia iam sunt et beatae per fruitionem, et impassibiles; quod de anima christi non erat; et ideo non est simile.
Ad sextum dicendum, quod caritas, quantum de se est, semper nata est esse merendi principium; sed quandoque non est merendi principium propter habentem, qui est extra merendi statum, sicut patet de sanctis in patria.
Christus autem non erat extra statum merendi, quia viator erat: et ideo caritate eadem fruebatur et merebatur, sicut et eadem voluntate. Nec tamen erat idem principium meriti et praemii: quia non merebatur gloriam animae, ad quam pertinet caritas; sed gloriam corporis, ut dictum est.
Ad septimum dicendum, quod ratio sequeretur si ex defectu christi contingeret quod gloriam animae mereri non potuerit: quod patet ex praedictis, ubi supra, esse falsum.