Caput XXIX.

49. «In uno,» inquit, «homine jure vituperatur intentio, et origo laudatur, quia duo 0465 sunt quae contrariis applicentur: in parvulo autem unum est, natura tantum, quia voluntas non est. Illud ergo unum,» inquit, «aut Deo adscribetur , aut daemoni. Si natura», inquit, «per Deum est, non potest in ea esse originale malum. Si a diabolo, nihil erit per quod homo divino operi vindicetur. Perfecte itaque Manichaeus est, qui malum originale defendit.» Audiat potius adversum ista quod verum est. In uno homine jure vituperatur intentio, et natura laudatur, quia duo sunt quae contrariis applicentur: sed etiam in parvulo, non unum est tantum, id est, natura, in qua creatus est homo a Deo bono; habet enim et vitium, quod per unum in omnes homines pertransiit, sicut sapit Apostolus, non sicut desipit Pelagius, vel Coelestius, vel eorum quicumque discipulus. Horum itaque duorum, quae in parvulo esse diximus, unum adscribitur Deo, alterum diabolo. Et quod utrumque propter unum horum, id est, propter vitium, subjicitur potestati diaboli, ideo non est incongruum, quia non fit ipsius diaboli potestate, sed Dei. Subjicitur autem vitium vitio, natura naturae; quia et in diabolo utrumque est: ut cum dilecti et electi de potestate tenebrarum eruuntur, cui jure subduntur, appareat quid donetur justificatis bonis a Deo bono, bene operante et de malis .

50. Quod autem iste sibi quasi religiose dicere visus est, «Si natura per Deum est, non potest in ea esse originale malum:» nonne religiosius sibi alius videtur dicere, Si natura per Deum est, non potest in ea oriri ullum malum? Et tamen falsum est: hoc enim Manichaei asserere voluerunt, et non creaturam Dei factam de nihilo, sed ipsam naturam Dei malis omnibus implere conati sunt. Non enim ortum est malum nisi in bono, nec tamen summo et immutabili, quod est natura Dei, sed facto de nihilo per sapientiam Dei. Est itaque per quod homo divino operi vindicetur; quia non esset homo, nisi divino opere crearetur: malum autem non esset in parvulis, nisi voluntate primi hominis peccaretur, et origine vitiata peccatum originale traheretur. Non ergo sicut iste ait, «perfecte Manichaeus est, qui malum originale defendit:» sed perfecte Pelagianus est, qui malum originale non credit. Neque enim ex quo esse coepit Manichaei pestilentiosa doctrina, ex illo coeperunt in Ecclesia Dei parvuli baptizandi exorcizari et exsufflari, ut ipsis mysteriis ostenderetur non eos in regnum Christi, nisi erutos a tenebrarum potestate, transferri (Coloss. I, 13) : aut in libris Manichaei legitur, quod venerit Filius hominis quaerere et salvare quod perierat (Luc. XIX, 10) : aut quod per unum hominem peccatum in hunc mundum intravit (Rom. V, 12) ; et caetera ad eamdem sententiam pertinentia, quae supra commemoravimus: aut quod reddit Deus peccata patrum in filios (Exod. XX, 5) : aut quod in Psalmo 0466 scriptum est, Ego in iniquitatibus conceptus sum, et in peccatis mater mea in utero me aluit (Psal. L, 7) : aut, Homo vanitati similis factus est, dies ejus velut umbra praetereunt (Psal. CXLIII, 4) : aut, Ecce veteres posuisti dies meos, et substantia mea quasi nihilum ante te; verumtamen universa vanitas, omnis homo vivens (Psal. XXXVIII, 6) : aut quod Apostolus dicit, Omnis creatura vanitati subjecta est (Rom. VIII, 20) : aut in libro Ecclesiastae, Vanitas vanitatum , et omnia vanitas: quae abundantia est homini in omni labore suo quem ipse laborat sub sole (Eccle. I, 2, 3) ? aut in libro Ecclesiastico, Jugum grave super filios Adam a die exitus de ventre matris eorum, usque in diem sepulturae in matrem omnium (Eccli. XL, 1) : aut quod dicit Apostolus, In Adam omnes moriuntur (I Cor. XV, 22) : aut quod dicit sanctus Job, ubi de peccatis suis loquitur, Homo enim natus ex muliere, brevis vitae et plenus iracundiae, sicut flos feni decidit; fugit autem sicut umbra, et non stabit: nonne et hujus curam fecisti, et hunc fecisti intrare in conspectu tuo in judicium? Quis enim erit mundus a sordibus? Ne unus quidem, etiam si unius diei fuerit vita ejus super terram (Job. XIV, 1-5, sec LXX) . Quas enim dixerit sordes, quia peccata intelligi voluit, ipsa lectio indicat, ubi prorsus unde loquatur apparet: unde est et illud apud prophetam Zachariam, ubi aufertur a sacerdote vestis sordida, et dicitur ei, Ecce abstuli peccata tua (Zach. III, 4) . Puto quod ista omnia, et caetera hujusmodi, quae indicant omnem hominem sub peccato et maledicto nasci, non leguntur in tenebris Manichaeorum, sed in luce Catholicorum.

51. Quid autem dicam de ipsis divinarum Scripturarum tractatoribus, qui in catholica Ecclesia floruerunt, quomodo haec non in alios sensus conati sunt vertere, quoniam stabiles erant in antiquissima et robustissima fide, non autem novitio movebantur errore? Quos si colligere et eorum testimoniis uti velim, et nimis longum erit, et de canonicis auctoritatibus, a quibus non debemus averti, minus fortasse videbor praesumpsisse quam debui. Verumtamen ut omittam beatissimum Ambrosium, cui Pelagius, sicut jam commemoravi, tam magnum integritatis in fide perhibuit testimonium (Supra, lib. 1, n. 40) ; qui tamen Ambrosius nihil aliud defendit in parvulis, ut haberent necessarium medicum Christum, nisi originale peccatum (Ambrosius in Isaiam, citatus supra, lib. 1, n. 40) : numquid et gloriosissimae coronae Cyprianus dicetur ab aliquo, non solum fuisse, sed vel esse potuisse Manichaeus, cum prius iste sit passus, quam illa in orbe Romano pestis apparuit? Et tamen in libro de Baptismate parvulorum, ita defendit originale peccatum, ut propterea dicat, et ante octavum diem, si necesse sit, parvulum baptizari oportere, ne pereat anima ejus. Quem tanto vult intelligi ad indulgentiam Baptismi facilius pervenire, quanto magis ei dimittuntur non propria, sed aliena peccata (Cyprianus, epistola olim 59, nunc 64, ad Fidum) . Hos iste audeat dicere Manichaeos, et antiquissimam Ecclesiae 0467 traditionem isto nefario crimine aspergat, qua exorcizantur, ut dixi, et exsufflantur parvuli, ut in regnum Christi a potestate tenebrarum, hoc est diaboli et angelorum ejus, eruti transferantur. Nos autem paratiores sumus cum istis viris, et cum Ecclesia Christi in hujus fidei antiquitate firmata, quaelibet maledicta et contumelias perpeti, quam cum Pelagianis cujuslibet eloquii praedicatione laudari.