Sermo I .

Lignum vitae, desiderium veniens, Proverbiorum decimo tertio .

(Prothema). Lingua placabilis, lignum vitae, Proverbiorum decimo quinto.

Sicut Dominos in prima conditione mundi, quando condidit hominem et posuit eum in paradiso, diversa lignorum genera in paradiso produxit: quaedam ad continnandam vitam, quaedam ad perpetuandam, ut lignum vitae ; ita Deus (dedit) homini quasdam doctrinas ad ordinem vitae hominis, quasdam doctrinas ad acquirendum vitam aelernam; et haec est sacra scientia: et ideo omnes aliae isti famulantur, et ista omnibus aliis antecellit. Et ideo de ista scientia, quae est lingua placabilis, dicit: Lingua placabilis, lignum vitae. Et videte, quod, sicut non potest aliquis accipere doctrinam ab aliquo, nisi intelligat linguam suam, sic nec nos istam scientiam accipere possumus, nisi intelligamus linguam eius. Lingua eius est Spiritus sanctus, per quem ipsa sacra scientia intelligitur. Proba luculenter. Locuti sunt pastores et piscatores in scientia ista et fecerunt libros. Unde habuerunt auctoritatem loquendi? Nisi quia loquebantur a Spiritu sancto, non video, unde. Et ideo dicit Petrus in Canonica sua , quod Spiritu sancto inspirati, locuti sunt sancti Dei homines: Psalmus: Lingua mea calamus scribae velociter scribentis, Spiritus sancti, supple. Et quomodo poterimus intelligere linguam istam? Non potest homo intelligere eam, nisi Spiritus sanctus loquatur ad cor eius. Nihil facimus nos pracdicatores et doctores extra clamantes, nisi ipse interius operetur in corde per gratiam suam . Ut igitur possimus istam linguam intelligere et audire, rogabimus Spiritum sanctum, ut iuvet nos per gratiam suam, me ad loquendum, vos ad audiendum etc.

Lignum vitae, desiderium veniens.

Et ideo istud assumsimus ad laudem praesentis solemnitatis, pro eo quod hic insinuatur mirabili quadam insinuatione passio sancti Andreae, et hoc quantum ad tria, scilicet quantum ad passionis modum vel patiendi modum: quantum ad hoc fuit acerba passio ipsius: et hoc, propter diuturnam suspensionem in cruce: et hoc notatur, cum dicitur: Lignum. Fuit etiam salvifica quantum ad fructum ; propter quod subdit: uitae. Fuit etiam desiderata quantum ad patientis affectum: propter quod subdit: desiderium veniens. Acerba fuit passio sancti Andreae, quia crncifixoria; salvifica, quia vivificativa: desiderabilis, quia multum affectata et desiderata; et hoc, quia anima eius erat tota ab amore Christi absorpta.

I. Est attendendum, quod inter patiendi modum et patientis affectum interponit passionis fructum, quia modus patiendi erat de se horribilis, nisi ipsum faceret desiderabilem consideratio fructus passionis. Crux enim, etsi de se esset horribilis et maxime ante passionem Christi, est tamen multum desideranda, quia ipsa est vivificativa. Desiderabat igitur beatus Andreas crucem non propter crucem, sed quia sciebat, ibi se invenire fructum, scilicet vitam aelernam. Hanc desideravit beatus Andreas et hanc in cruce invenit . Unde et in ipso impletum est illud

Psalmi : Desiderium animae eius tribuisti ei. Et juod fuit illud desiderium, statim subditur: Vitam petiit a te, et tribuisti ei longitudinem dierum in saeculum et in saeculum saeculi.

In hoc dedit Dominus illi desiderium cordis sui, quia dedit illi vitam aeternam, quam desiderabat, et eo modo, quo desiderabat eam habere, quia per crucem. Hic est debitus modus veniendi ad vitam. Omnes petunt et desiderant vitam aeternam: non invenitur aliquis ita flagitiosus, qui non dicat, se desiderare et petere illam. Sed tamen non debito modo petunt aut desiderant eam mali, quia cum flagitiis suis, cum foeditatibus peccatorum suorum volunt habere eam. Non est ista via ad vitam aelernam, carissimi, sed per pontem Christi: per crucem, per pugnam et victoriam inimicorum. Perfectus igitur athleta Christi, beatus Andreas, non vult venire ad vitam desideratam nisi per pugnam, per crucem: et ideo vitam aeternam desiderans, desiderabat crucem, quia sciebat, quod crux erat sibi lignum uitae, lignum dans ei vitam et perducens ipsum ad vitam. Unde Aegeae dixit, cum vidit, comminari sibi patibulum crucis: " Ego, si crucis patibulum expavescerem, crucis gloriam non praedicarem".

Et unde illam non expavescebat? Certe hoc erat, quia mysterium crucis attendebat.

Crux enim exterius apparet horribilis, sed interius desiderabilis, quia, exterius tantum considerata, apparet lignum mortis: sed interius consideranti mysterium crucis apparet lignum vitae per ipsum, qui in ea pependit. Cum enim sit fons vitae, vitam tribuit infundendo gratiam; ad Romanos : Stipendia peccati, mors: gratia autem Dei, vita aeterna.

Item, ipse fons vitae vitam tribuit imprimendo iustitiam; Sapientiae quinto: Iusti autem in perpetuum vivent etc.

Item, vitam tribuit inspirando sapientiam, quia sapientia filiis suis vitam inspirat.

Sed certum est, quod omnis praevaricatio legis divinae impugnat et viam gratiae et iustitiae et sapientiae: ergo omnis praevaricatio est lignum mortis: propter quod dicitur in Genesis secundo : In quocumque die comederis ex eo, morte morieris: sed non, quia lignum hanc haberet efficaciam, sed propter praecepti divini praevaricationem et propter inobedientiam. Si igitur lignum praevaricationis et inobedientiae est lignum mortis, lignum subiectionis, humilitatis et obedientiae est lignum vitae; et est lignum vitae, quia est lignum vivificantis gratiae, vivificantis iustitiae et vivificantis sapientiae. Et hoc est lignum crucis: quapropter lignum crucis est maxime desiderabile: et hoc est mysterium crucis.

Quod autem crux sit lignum vivificantis gratiae, hoc patet, quia hoc ligno complantamur Christo per irriguum gratiae baptismalis: Psalmus de viro isto sic plantato: Et erit tanquam lignum, quod plantatum est secus decursus aquarum, quod fructum suum dabit in tempore suo. Aqua haec est affluentia gratiae sacramentalis, vel aquae hae sunt sacramentalium gratiarum affluentia, inter quas gratia baptismalis obtinet principatum, quia per eam mundamur et Christo complantamur: ad Galatas dicit Apostolus: Quicumque in Christo baptizati estis, Christum induistis. Baptisma enim habet virtutem conferendi gratiam a virtute et efficacia passionis Christi: unde Apostolus : Hoc scientes, quia vetus homo noster simul crucifixus est, ut destruatur corpus peccati.

Omnes igitur, qui baptizati estis, esse debetis crucifixi: et ideo beatus Andreas tanquam verissimus Christianus desiderabat crucifigi; et erat totum desiderium suum ad crucem, quia sciebat , lignum crucis esse vivificantis gratiae.

Iterum est lignum vivificantis gratiae, quo renovamur Christo per irriguum gratiae poenitentialis; Iob : Lignum habet spem: si praecisum fuerit, rursum virescit, et rami eius pullulant. Quod est illud lignum, quod habet efficaciam reducendi hominem a siccitate ad viriditatem, a morte ad vitam ? Hoc est lignum crucis Christi. Quare passus est Filius Dei pro hominibus, non pro angelis? Quia homo susceptibilis est poenitentiae, non angelus . Homo enim est illud lignum, quod ad humorem aquae, hoc est poenitentialis gratiae, germinat.

Quia igitur crux est lignum vivificantis gratiae, et nos, qui toties per peccata nostra mortui sumus, istud lignum desideremus, paenitentiam agamus et cum Christo patiamur. Christo igitur passo in carne, et vos eadem cogitatione armamini, dicit Petrus; et hoc attendens beatus Andreas, non tantum desiderabat ferre continue crucem poenitentiae, sed etiam ligno crucis affigi, ut Christo assimilaretur. Et nos miseri, tot pleni peccatis, quid poterimus dicere? Nisi poenitentiam agamus, non video, quomodo poterimus in iudicio respondere.

Est etiam lignum vivificantis gratiae, quo perpetuamur cum Christo per irriguum gratiae finalis: leremiae decimo septimo : Et erit quasi lignum, quod transplantatur super aquas, quod ad humorem mittit radices suas: et in tempore siccitatis non erit sollicitum, nec aliquando desinet facere fructum.

Homo per gratiam finalem transplantatur, scilicet de paradiso terrestri ad caelestem; et ad humorem mittit radices suas etc. Vides, quomodo exit de mortali peccato: mittit

radices suas ad humorem gratiae; et illam potest perdere et desinere facere fructum. Sed cum erit in gloria et ad illam deductas erit per irriguum finalis cratiae; tunc millii radices suas ad humorem gloriae et non desinet facere fructum: et hoc totum facit in nobis crux. Unde est lignum vivificantis gratiae; nnde Apostolus: Fidelis sermo: nam si commortui sumus, et convivemus, scilicet in gloria: si commortui sumus, cum Christo in poenitentia, in cruce poenitentiae. Carissime, vis tu esse cum Christo in gloria? Non refugias pati pro eo, non refugias crucem ; hoc sciebat beatus Andreas, et ideo ad crucem toto desiderio anhelabat.

Est iterum crux vivificantis gratiae, qua fecundamur a Christo per irriguum gratiae universalis: in Ezechiele de isto irriguo : Pluviae benedictionis erunt. Hae pluviae sunt affluentia gratiarum, per quas anima fidelis se in virtutibus exercet et fert fructus spirituales, non carnales: fructus autem Spiritus est caritas, gaudium, pax, patientia etc. Si vis igitur fructificare spiritualiter, necesse est, te mori carnaliter: in Ioanne exemplum de Cbrislo: Nisi granum frumenti, cadens in terram, mortuum fuerit, ipsum solum manet: si autem mortuum fuerit, multum fructum affert. Si igitur volumus habere fructum ligni vitae cum Christo, qui mortuus est et crucifixus, debemus cum ipso crucifigi, ut possimus spiritualem fructum facere.

De his quatuor simul dicitur in Genesis secundo : Produxit Dominus Deus de humo omne lignum pulcrum visu et ad vescendum suave. Lignum etiam vitae in medio paradisi lignumque scientiae boni et mali. Et fluvius egrediebatur de loco voluptatis ad irrigandum paradisum, qui inde dividitur in quatuor capita. Quod est lignum vitae in medio paradisi, hoc est in medio Ecclesiae Christi crux Christi vel Christus cruci affixus, qui dat per suam crucem vitam mundo. Minoris autem utilitatis erat illud lignum vitae, quod erat in medio paradisi, quam lignum crucis, quia illud lignum tantum poterat continuare vitam in hominibus dispositis, hoc est in homine, quamdiu servaret innocentiam suam: non dabat vitam: istud autem crucis dat vitam, conservat et continuat. Item, illud lignum irrigat flumen materiale: sed istud fluenta gratiae. Dicitur, quod fluvius iste inde dividitur in quatuor capita, et nominantur ibi, quae quatuor flumina possent aptari quatuor gratiis, de quibus locutus fui. Sed nimis longum esset hoc pertractare. - Quia igitur beatus Andreas cognoscebat virtutes et mysterium Crucis et sciebat, istud esse lignum vitae; ideo sitiebat et desiderabat crucem. Unde Poterat dicere: Sitivit anima mea ad Deum fortem viv um, quasi dicat: non sitio lignum, sed fontem vitae, Christum, qui pependit in ligno. Et quod sic discrete desideraret Andreas lignum crucis propter ipsum Crucifixum, apparet ex verbis suis. Dicebat enim: " Salve, crux pretiosa, quae in corpore Christi dedicata es et ex membris eius tanquam margaritis ornata ! Contentus et gaudens venio ad te, et tu exsultans suscipias me, discipulum eius, qui pependit in te. O bona crux, quae decorem et pulcritudinem de membris Domini accepisti " etc. Ecce, quid movebat eum ad crucem: amor Crucifixi ; ita desiderabat crucem, quasi videret exemplum in cruce: propter quod totus ferebatur ad crucem. Si igitur nos, qui debemus esse fideles, per fidem nostram scimus virtutem crucis, quare non currimus ad crucem? Quomodo ita eam derelinquimus et de ipsa non curamus, nec solum crucem, sed etiam Crucifixum? De quo conqueritur Dominus, per Ieremiam dicens: Duo mala fecit populus meus: Me dereliquerunt, fontem aquae vivae, et foderunt sibi cisternas, cisternas dissipatas, quae continere non valent aquas.

Carissimi, qui vult invenire Dominum invenit eum in cruce: et ideo, qui derelinquit crucem, et Dominum ; et qui desiderio fervet ad crucem et ad Dominum invenit ibi eum; nec invenit vacuum, sed cum fluentis gratiarum, de quibus dictum est. Anima vero, quae sequitur delectationes suas et quaerit delectationes carnis suae, quae non facit nisi comedere et bibere et lascivire, ipsa fodit sibi cisternas dissipatas, non valentes continere aquas, id est fluenta gratiarum. Carissimi, nullus est ita fatuus, qui, si sciret, esse venenum in aliquo cibo quantumcumque delectabili et pretioso de se, quod libenter ex eo comederet. Et tamen delectantur multi in eis, in quibus est venenum spirituale, animam spiritualiter intoxicans. In omnibus enim delectationibus prohibitis est laqueus, venenum et aculeus mortis: in Ecclesiaste dicit Sapiens: Inveni amariorem morte mulierem, quae laqueus venatorum est. Melius esset , quod gladius alicuius interficeret hominem corporaliter, quam ipsius neci consentiendo illis se interficeret spiritualiter.

Secundo crux est lignum vivificantis iustitias: de quo Sapiens : Benedictum lignum, per quod fit iustitia.

-Hoc est lignum crucis, quod inducit benedictionem et vitam, sicut e contrario lignum praevaricationis maledictionem et mortem. Christus enim in cruce suspensus fuit seu tulit maledictionem, quia maledictus est omnis, qui pendet in ligno: et hoc, ut a maledicto nos liberaret Unde sua maledictione convertit nostram maledictionem in benedictionem. Sicut enim serpens, suggerendo primis parentibus esum ligni vetiti, (id est) delectationes inordinatas, cui ipsi consenserunt, interfecit nos spiritualiter : sic

Christus poenam peccatorum nostrorum portando vivificavit nos et ad vitam reduxit. Ipse enim, ut dicit Petrus , peccata nostra pertulit in corpore suo super lignum, ut peccatis mortui iustitiae vivamus.

Et sicut (patet) , in peccato et praevaricatione primorum parentum quadruplex fuit inordinatus appetitus, scilicet appetitus excellendi, cum dixit serpens: Nequaquam nutrimini, sed eritis sicut dii, scientes bonum et malum. O perversissime satan I qui nesciebat nisi superbiam docere, ut caderent primi parentes per superbiam sicut et ipse. - Secundus inordinatus appetitus fuit appetitus delectandi: vidit lignum pulcrum aspectu gustuque delectabile etc.

Ad hos duos appetitus secutus est appetitus usurpandi alienum, quando tulit de ligno et comedit deditque viro suos et iste est appetitus avaritiae; primus, superbiae; secundus, gulae.

Et ad haec tria secutus est appetitus malignandi: quando viderunt se nudos et fecerunt sibi perizomata, se excusaverunt et culpam in alium refuderunt. Appetitus enim malignandi in hoc ostenditur, quod abscondit se Adam, defendit se et culpam refudit in alium ex malignitate.

Isti quatuor appetitus sunt in quatuor partibus mundi, quibus crucifiguntur multi: et de istis oritur mors, sicut etiam in parentibus, et fere omnes per istos appetitus moriuntur spiritualiter. Propter appetitum excellendi et dominandi damnatur angelus et homo: propter appetitum delectandi deleta est omnis caro a facie terrae in diluvio: propter appetitum alienum usurpandi submersus est Pharao et exercitus eius, quando sequebatur filios Israel per mare, quos Dominus vocabat ad servitium suum: propter appetitum malignandi mortui sunt filii Israel in deserto et non intraverunt in terram promissionis, sed ibi prostrati sunt , quia peccatores pessimi et ingrati. Iste igitur quadruplex appetitus inductivus mortis fuit in ligno praevaricationis.

Quia igitur crux est arbor vivificantis iustitias, habet quatuor virlutes contrarias illis quatuor appetitibus et defectibus, quae sunt: humilitas, paupertas, austeritas et benignitas. Profundissimam humilitatem habuit crux, quae (figuratur) in stipite: rigidissimam austeritatem, in transverso vel lato crucis, in quo fuit totaliter distentus, ut omnia ossa dinumerabilia (essent): altissimam paupertatem, quae in ligno erecto: et benignitatem misericordias, ex omni parte.

Propter primum dicitur in Ezechiele in designatione profundissimae humilitatis: Scient omnia ligna regionis, quia ego Dominus humiliavi lignum sublime et exaltavi lignum humile. Istud est lignum cruris, in quo tenta relucet humilitas, ut nullus possit nisi caecns dubitare, quod oportet se humiliare: Apostolus : Humiliavit semetipsum, factus obediens usque ad mortem, mortem autem crucis: propter quod et Deus exaltavit illum et donavit illi nomen, quod est super omne nomen etc. In hoc voluit contra superbiam alterrendam inveniri in ostensionem profundissimae humilitatis. " Est magna humilitas in subiiciendo se superiori: maior, non praeferendo se, sed subiiciendo pari: maxima et summa, subiiciendo se inferiori ". Matthaei tertio super illud: Sic decet, nos implere omnem iustitiam, dicit Glossa: id est "perfectam humilitatem "; et hoc, quando tradidit semetipsum in manus perversorum peccatorum et sustinuit patienter quidquid voluerunt facere de eo. Et nos, quid debemus facere? Oportet nosmetipsos exinanire et humiliare, si tanta Maiestas se exinanivit et humiliavit: unde ipsemet dicit : Siquis vult post me venire, abneget semetipsum et tollat crucem suam et sequatur me. Hoc sciebat Andreas, primus vocatus a Domino ad sequendum ipsum, quia adduxit et fratrem suum Petrum; et ideo istum beatum Andream voluit honorare dando illi quod aliis parabat, scilicet crucem portare post ipsum:et sic lignum vitae est crux, quo ligno liberantur ab appetitu excellendi per profundissimam humilitatem.

Secundo est lignum vitae, quo liberamur a petulantia carnis per rigidissimam austeritatem poenae. In libro Sapientiae dicitur de Sapientia aeterna, quod sanavit per contemptibile lignum nationes etc. Quare venit diluvium aquarum super terram ? Certe, quia omnis caro corruperat viam suam, sequendo delectationes carnis in peccatis carnalibus. Et ideo voluit Christus in cruce summam austeritatem ostendere et docere.

Magna est austeritas in fuga delectabilium: maior, in sustinentia poenarum; maxima, in sustinentia tribulationum, quae inducunt mortem. Hanc austeritatem voluit Christus sustinere, ut ostenderet et doceret nos, quomodo possemus carnis petulantiam vincere. Aliqui enim non faciunt maiorem vim de Christo suspenso in patibulo pro ipsis quam de uno latrone. Videmus ipsum totum perforatum et cruciatum, et nihil volumus pro eo facere?

Tertio crux Christi est lignum vivificantis iustitiae, quia liberat nos a naufragio avaritiae per altissimam Christi paupertatem: Sapientiae decimo quarto : Exiguo ligno committunt homines animus suas: non auro aut argento, quia deprimit suo pondere, lignum autem elevat sua agilitate: et ideo non de auro faciunt naves, sed de ligno. Sic et appetitus auri et argenti inordinatus est occasio naufragant; ad Timotheum: Qui volunt divites fieri incidunt in tentationem et in laqueum diaboli et desideria multa inutilia et nociva, quae mergunt homines

interitum et perditionem. Sicut igitur homo, qui appenderet et ligaret molam collo suo et projiceret se in mare, parum diligeret vitam suam corporalem: sic qui aurum diligit parum videtur diligere vitam suam spiritualem. Carissimi, Pharao submersus est, quia sequebatur filios Israel ex cupiditate. Unde cupiditas hominem spiritualiter submergit, et e contrario agilitas paupertatis pervenire facit ad portum salutis. Propter quod Apostolus ad Galatas dicit: Mihi absit gloriari nisi in cruce Domini nostri Iesu Christi etc. - Quare in sola cruce gloriabatur Paulos? Certe, quia sola crux prodest ad habendam vitam aelernam; divitiae enim non proderunt in die

. ultionis, dicit Sapiens .

Haec igitur altissima paupertas, quae relucet in cruce, liberat nos a naufragio avaritiae. Alta est paupertas, quac habetur in patientia: altior, quae est in complacentia: altissima, quae est cum gloria, quando homo inde gloriatur nec vellet aliud habere. Alta est, quae est contenta modico; altior, quae est contenta minimo; altissima, q uae nihil penitus habet. Talem paupertatem habuit Christus: nihil habuit penitus, nec ubi caput suum reclinaret: in cruce caput eius pendebat, et extra

portam passus est et nudus.

Et hoc considerans beatus Andreas , volens imitari Magistrum suum, vestimenta sua dedit quaestionariis et ad crucem pervenit nudus. Ad istam crucem nudam debemus aspirare nudi, maxime omnis, qui vult esse perfectus. Hieronymus ad quandam mulierem : " Si vis esse perfecta et primum obtinere fastigium dignitatis, fac quod fecerunt Apostoli: Vade, vende omnia, quae habes, ut nudam crucem nuda sequaris ". Nunquid insaniebat Hieronymus ? Neque enim Christus insanivit, qui hoc fecit, forma et exemplar omnium perfectorum.

Collatio.

Lignum vitae, desiderium veniens .

(Prothema secundum). Ego veni, ut indicarem libi, quia vir desideriorum es, Danielis nono.

Verbum est Angeli ad Danielem, qui venerat ad revelandum ei mysteria: in quo datur intelligi, quod maxima dispositio ad percipiendum arcana Scripturarum est desiderium: unde Sapiens : Auris bona audiet cum omni concupiscentia sapientiam, id est bonus auditor, para pro loto. Et sicut videmus, quod (desiderium) materiam unit cum forma, quia appetit et desiderat perfici per formam; sic desiderium est illud potissimum, quod unit animam rationalem cum sapientia: et vix accidit, quod aliquis perveniat ad magnam scientiam sine magno desiderio. Non habeo vobis magna dicere, tamen quae dicuntur de Deo semper sunt magna, secundum Augustinum de Doctrina christiana . Ideo rogabimus Dominum, quod det nobis ita fervens desiderium ad verbum suum, ut percipere mereamur verbi mysterium arcanum.

Lignum vitae, desiderium veniens.

Dictum fuit, quod hic explicatur passio beati Andreae et quantum ad modum passionis et quantum ad fructum et quantum ad patientis desiderium. Dictum etiam fuit, quod crux desiderata fuit ab eo, quia lignum vitae; et quod hoc esset verum, monstrabatur per hoc, quod est vivificantis gratiae, vivificantis iustitiae et vivificantis sapientiae. De primo dictum fuit et de secundo aliquantulum: aliquid tamen adhuc restat de secundo. Dictum enim fuit, quod in ligno praevaricationis fuit quadruplex appetitus inordinatas, propter quod fuit lignum mortis; et quod crux Christi habuit quatuor contraria illis appetitibus, propter quod est lignum vitae. Et dictum est de tribus. Dictum enim est, qualiter in cruce lucet humilitas profundissima, paupertas altissima et austeritas rigidissima.

Nunc dicendum est de quarto, qualiter scilicet relucet in cruce benignitas summa, quae non minus relucet ibi quam cetera. In cuius designatione dicitur in Ecclesiastico : Nonne a ligno indulcata est aqua amara ? quasi dicat: immo. Tangit historiam, quam habemus in Exodo, quomodo filii Israel, quando venerunt in Mara, invenerunt ibi aquae amaras, quas non poterant bibere. Et clamabat populus ad Dominum pro aquis, et ostendit Moysi famulo suo lignum, quod praecepit mittere in aquas; et per illud dulcoratae sunt et sanatae. Non video aliam rationem secundum litteram, quare per lignum fuerunt dulcoratae; sed voluit hic Spiritus sanctus secretum mysterium ostendere. Per hoc enim lignum intelligitur lignum crucis, per quam crucem et benignitatem Christi in cruce ostensam omnis malignitas et amaritudo malitiae tollitur. Cum enim ostenditur benignitas Christi, quod scilicet pro peccatoribus et etiam pro crucifixoribus suis passus est et pro eis oravit pacem; debet omnis amaritudo malitiae indulcorari. Quis enim non concipiat dulcorem benignitatis erga proximum, qui audiat Christi benignitatem ? Sic igitur crux Christi liberat nos a veneno malitiae per benignissimam suam liberalitatem. - Magna liberalitas est dare sua: maior liberalitas est dare se ipsum ad impendenda obsequia: sed summa liberalitas est dare se ipsum ad perferenda supplicia. Sic fecit Christus. Et quare? Ut nos doceret benignitatem; Ioannes in Canonica :

In hoc est caritas Dei, non quasi nos dilexerimus Deum, sed quoniam ipse prior dilexit nos. - Hac benignitate fuit repletus beatus Andreas, " quem dilexit Dominus in odorem suavitatis ", dum penderet in cruce: et ideo desiderabat crucem. Sic igitur crux est lignum vivificantis iustitiae, quia vivificat per quatuor iam dicta; et gaudium est iusto facere iustiliam . Omnis ergo vir perfecte iustus perfecte delectatur in cruce et in ipsa quadruplici virtute. Illo ergo ligno delectemur. Ergo verum est quod dicitur in Proverbiis : Lignum vitae, fructus iusti.

Hae sunt virtutes evangelicae, quas non docuerunt philosophi, sed Christus et discipuli eins; et quaelibet triplicatur, quia non solum est profunda humilitas, sed profundior et profundissima: et sic de aliis: et sic sunt duodecim fructus, quos ferebat lignum vitae per singulos menses, secundum quod dicitur in Apocalypsi . Ligni delectatio est in fructu isto multiplici et bona et desideranda; et desiderium, si compleatur, delectat animam. Delectatio est in complemento desiderii: ideo, (quia) Christus fuit exemplar iustitiae, desideravit crucem: unde dicit: Desiderio desideravi hoc pascha manducare vobiscum, antequam patiar: et istud idem desideravit beatus Andreas: unde poterat illud dicere: Cupio dissolvi et esse cum Christo. Ipse enim in cruce pendens docebat populum , unam manum habens ad populum, alteram ad Deum: Unde dicebat: "Non me patiaris, Domine, deponi de cruce, donec recipias spiritum meum "; in quo apparet satis, quod non patiebatur invitus, sed cum desiderio et delectatione patiebatur. Sic et nos debemus desiderare, ut simus iusti; unde Sapiens : Desiderium iustorum omne bonum est.

Carissime, omne bonum est in Christo: regula iustitiae Christus est: si tu concordes Christo, iustus es; si discordes, non es iustus. Sed timeo, ne multi magis concordent Aegeae quam Andreae. Aegeas erat inimicus crucis Christi: sic et multi sunt hodie, de quibus Apostolus: Inimici crucis Christi, scilicet propter malignitatem: quorum Deus venter est, propter carnalitatem; et gloria in confusione ipsorum, propter ambitionem: qui terrena sapiunt, propter cupiditatem, quae est radix omnium malorum et maxime adversatur cruci Christi.

Tertio videndum est, quomodo lignum crucis est lignum vivificantis sapientiae. Et istud mysterium crucis magis est occultum quam praedicta; Apostolus primae ad Corinthios primo : Nos praedicamus Christum crucifixum, Iudaeis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam. Quomodo igitur tu dicis, quod in cruce sit sapientia? Hoc mysterium fuit revelatum beato Ioanni in Apocalypsi. Unde dicit: Ostendit mihi Angelus fluvium aquae vitae, procedentem de sede Dei et Agni: et ex utraque parte fluminis lignum vitae, afferens fructus duodecim per menses singulos.

Fluvius iste procedens de sede Dei et Agni Spiritus sanctus est, qui procedit a Patre et Filio. Lignum vitae ex utraque parte fluminis est Verbum incarnatum, quod est increatum secundum aeternam generationem et creatum sive factum secundum temporalem, et tamen in persona idem. Verbum increatum est origo omnium creaturarum: dixit enim, et facta sunt, id est, Filium genuit, in quo omnia sunt creata et per quem. Sed Verbum incarnatum temporaliter est origo reparationis omnium: et utraque opera irrigantur per virtutem Spiritus sancti. Ista enim conservantur, scilicet creata, et illa meliorantur, scilicet opera reparata: et consequens est, quod a Verbo aeterno, quod est principium essentiarum, fluunt duodecim vitae ordinatae, scilicet vegetabilis, sensibilis, ratinnalis, vita angelica, archangelica; et sic de aliis novem ordinibus . Et sicut istae vitae, illi duodecim gradus, emanant a Verbo, quod est fons vitae; sic etiam duodecim immissiones manant ab ipso animas vivificantes, quae per Verbum vivificantur. Istae duodecim immissiones sunt tres virtutes theologicae quatuor cardinales, quinque sensus spirituales, quibus elevatur (anima) ad contemplandnm summe pulcrum, ad gustandum summe dulce, ad olfaciendum summe suave, ad audiendum summe harmonicum, ad complexandum summe lene et delectabile.

Quia ergo Verbum increatum est origo omnium pullulationis naturalium, Verbum incaiTuitum, omnium pullulationum gratuitarum; ideo dicitur in Apocalypsi , quod ex utraque parte fluminis erat lignum vitae, afferens fructus duodecim per menses singulos. Quia Verbum increatum est origo duodecim vitarum naturalium ordinatarum, Verbum incarnatum est origo immissionum spiritualium; et hoc est lignum vitae, in quo consistit sapientia et origo universi esse. Quia igitur Verbum increatum et incarnatum est Verbum sapientiae, et illud coniunctum cruci: ideo crux est fons sapientiae, quia continet in se Christum, fontem sapientiae, thesaurum sapientiae et scientiae, quia in Christo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi, secundum Apostolum Et ut hoc magis clareat, liceat nobis notificare sapientiam christianam sic. Sapientia est habitus nobilissimus mentis, quo sublevatur anima rationalis ad comprehendendum alta, ad speculandum arcana, ad degustandum suavia, ad complexandum aeterna. Apostolus hoc videtur innuere, cum dicit: Ut possitis comprehendere cum omnibus Sanctis, quae sit latitudo et longitudo et sublimitas et profundum, scire etiam supereminentem scientiae caritatem Christi etc. Si igitur haec est vera definitio sapientiae, et lignum crncis est lignum, per quod deducimur ad comprehendendum alta, ad speculandum arcana etc. ; lignum crucis est lignum sapientiae, et ideo summe amandum est. Et hoc habetur in Apocalypsi: Beati, qui lavant stolas suas in sanguine Agni, ut sit potestas eorum in ligno vitae, et sic per portas intrent in civitatem.

Non habet aliquis potestatem in ligno vitae nisi per sapientiam, nec habet sapientiam, nisi lavet stolam suam in sanguine Agni, nec potest lavare stolam suam in sanguine Agni, nisi sanguis fluat de cruce, quia aliunde non fluit. Ordinatum fuit antiquitus, quod pontifex non intrabat sancta sanctorum, nisi ''aspersisset septies sanguinem contra velum .

Quid significat ingressus pontificis ad sancta sanctorum ad videndum arcam nisi contemplationem illorum bonorum aeternorum ? ad quam non potest homo venire, nisi lavet stolam suam in sanguine Agni per veram fidem et compassionem et frequentem dominicae passionis memoriam, sicut faciebat Apostolus, qui dicebat: Non enim iudicavi, me scire aliquid inter vos nisi Iesum Christum, et hunc crucifixum.''

Item, secundo sapientia est nobilissimus habitus mentis, quo sublevamur ad speculandum arcana. Dicitur in Genesi , quod Dominus collocavit ante paradisum ad custodiendam viam ligni vitae Cherubim et flammeum gladium.

Per Cherubim intelligitur scientia et cognitio Scripturae, et per flammeum gladium intelligitur zelus Legis. Et ista duo fuerunt in cruce, quia per passionem Christi in cruce reserata sunt occulta: unde et tunc velum templi scissum est in duo, secundum quod dicitur in Marco. Et peccata etiam nostra sunt purgata, in quo intelligitur zelus Legis; ideo dicitur in Apocalypsi: Dignus es, Domine, accipere librum et aperire septem signacula eius, quoniam occisus es et redemisti nos Deo in sanguine tuo etc.

Agnus enim occisus in cruce reseravit occulta Scripturarum mysteria. Unde et crux ab Isaia dicitur clavis David; isa iae vigesimo secundo : Et dabo clavem domus David super humerum eius, et aperiet, et non erit qui claudat: et claudet, et non erit qui aperiat: et hoc est: per ipsam intratur ad profunda mysteriorum Dei. Videte, Ioannes Evangelista fuit repletus sapientia. Quare? Quia stabat iuxta crucem Iesu cum Maria, Matre eius. Et nos similiter, si volumus ad arcana sapientiae attingere, oportet, nos crucem amare. Hieronymus contra Iovinianum dicit, quod Plato, ut provocaret discipulos suos ad sapientiam, posuit se Athenis in quodam viculo minus bono et minus sano loco, ut, corpore suo facto infirmo, firmior esset animus eius ad capiendum sapientiam.

Tertio sapientia est nobilissimus habitus mentis, quo sublevamur ad degustandum suavia: in Apocalypsi : Vincenti dabo edere de ligno vitae. Quare dicit hoc? Quia per pugnam venitur ad victoriam, per victoriam ad pacem; et sic quies est via ad sapientiam , quae facit sentire et degustare suavitatem illam aeternam; in Canticis: Sub umbra illius quem desideraveram, sedi, et fructus eius dulcis gutturi meo. Per crucem enim totum vincitur, ut fiat quies in anima: et sic disponit ad degustanda suavia: in Canticis: Fasciculus myrrhae dilectus meus mihi, inter ubera mea commorabitur; et post: Botrus cypri dilectus meus mihi, in vineis Engaddi.

Primo est Sponsus animae fideli fasciculus myrrhae. per crucis et poenitentiae amaritudinem, et deinde fit botrus cypri inebrians suavitate. Oportet prius sentire crucis amaritudinem, quam inebrietur homo degustando divinam suavitatem.

Est landem sapientia habitus nobilissimus mentis, quo introducimur ad possidendum et comprehendendum aeterna.In Proverbiis dicitur de sapientia: Pretiosior est cunctis opibus, et omnia, quae desiderantur, huic tum valent comparari, quia, supple, deducit ad possessionem aeternam. Sed ad hanc possessionem non potest homo pervenire nisi per crucem; secundae ad Corinthios quarto: Quod in praesenti est momentaneum et leve tribulationis nostrae supra modum in sublimitate aeternum gloriae pondus operatur in nobis, non contemplantibus nobis quae videntur, sed quae non videntur. Christus intravit in gloriam suam ad aeternitatem per crucem; Lucae vigesimo quarto: Nonne haec oportuit pati Christum, et ita intrare in gloriam suam?

Ad istam sapientiam oportet nos aspirare: non desideremus scientiam humanam, quam super bonos videmus habere malos homines, sed sapientiam christianam. Ad istam vocat nos Christos, Sapientia aeterna, in Ecclesiastico dicens: Ego quasi vitis fructificavi suavitatem odoris. Hoc dicit, in quantum est origo omnium creaturarum, quae sunt per mundum: ipse enim extendit palmites suos usque ad mare, et usque ad flumen propagines eius. Sequitur: Ego mater pulcrae dilectionis et timoris: hoc dicit, in quantum est origo iustitiae; in me gratia omnis viae et veritatis, in quantum est origo sapientiae in nobis: et ideo subdit: Transite ad me, omnes, qui concupiscitis me, ad me crucifixum pro vobis, ad crucem meam: et a generationibus

meis implemini, hoc est a plenitudine gratiae, quasi dicat: gustate sapientiam, imitamini iustitiam. Spiritus enim meus super mel dulcis; ideo gustate; et hereditas mea super mel et favum, quam promitto meis imitatoribus: ideo imitamini et ad me transite: quod nobis concedat ipse Christus, qui ad hoc nos invitat. Amen.