24

Ἀλλ᾿ οὔτε ἐξουσία ἐστίν ἡ προαίρεσις. Ἡ μέν γάρ προαίρεσις, ὡς πολλάκις ἔφην, ὄρεξις ἐστι βουλευτική τῶν ἐφ᾿ ἡμῖν πρακτῶν· ἡ δέ ἐξουσία, κυριότης ἔννομος τῶν ἐφ᾿ ἡμιν πρακτῶν · ἤ κυριότης ἀκώλυτος τῆς τῶν ἐφ᾿ ἡμῖν χρήσεως· ἤ ὄρεξις τῶν ἐφ᾿ ἡμῖν ἀδούλωτος. Οὐκ ἔστιν οὖν ταυτόν ἐξουσία καί προαίρεσις· εἴπερ κατ᾿ ἐξουσίαν μέν προαιρούμεθα· οὐκ ἐξουσιάζομεν δέ κατά προαίρεσιν· καί ἡ μέν ἐπιλέγεται μόνον· ἡ δέ χρᾶται τοῖς ἐφ' ἡμῖν, καί τοῖς ἐπί τοῖς ἐφ᾿ ἡμῖν, ἤγουν, προαιρέσει καί κρίσει καί βουλῇ. Κατ' ἐξουσίαν γάρ βουλευόμεθα, (20) καί κρίνομεν, καί προαιρούμεθα, καί ὁρμῶμεν, καί χρώμεθα τοῖς ἐφ᾿ ἡμῖν.

Περί δόξης Ἀλλ᾿ οὔτε δόξα τίς ἐστιν ἤ προαίρεσις. Ἡ μέν γάρ δόξα διττή· λογική τε, καί ἄλογος·

ἡ δέ προαίρεσις τρεπτή. Τήν μέν οὖν ἄλογον δόξαν εἶναί φασιν, ἁπλῆν γνῶσιν καί πρόχειρον· ὡς ὅταν τις προφέρῃ δόξαν ἀλλοτρίαν, ἀγνοῶν τήν αὐτῆς αἰτίαν. Οἷον, ἀθάνατον λέγων τήν ψυχήν, καί μή διδούς ἀποδεικτικήν αἰτίαν τῆς ἀθανασίας αὐτῆς. Τήν δέ λογικήν δόξαν, γνῶσιν εἶναι λέγουσι, κατά ἀποπεράτωσιν τῆς διανοίας συνισταμένην· ὡς ὅταν τις λογισάμενός τι, καί τήν αἰτίαν αὐτοῦ ἐπιστημονικῶς ἀποδίδωσι. ∆ιανοία γάρ ἐστιν, ἡ διήκουσα καί διαστηματικῶς ἐνεργοῦσα, ἀπό προτάσεως ἀρχομένη μέχρι συμπεράσματος. Οἷον, προτίθεταί τις δεῖξαι τήν ψυχήν ἀθάνατον, καί λέγει· Ἐπειδή αὐτοκίνητος ἐστιν ἡ ψυχή· τό δέ αὐτοκίνητον, ἀεικίνητον· τό δέ ἀεικίνητον, ἀθάνατον· ἡ ψυχή ἄρα ἀθάνατος. Ἤ πάλιν· Ἐπειδή ἀσύνθετός ἐστιν ἡ ψυχή· τό δέ ἀσύνθετον, ἀδιάλυτον· τό δέ ἀδιάλυτον, ἀθάνατον· ἡ ψυχή ἄρα ἀθάνατος. ∆ιανοίας γάρ ἴδιον, τό διανύειν τινά ὁδόν ἐπί τήν τοῦ πράγματος γνῶσιν φέρουσαν· ὁδεύει δέ ἀπό τῶν προτάσεων διά τῶν συλλογισμῶν ἐπί τά συμπεράσματα, καί ποιεῖ τήν λογικήν δόξαν. Καί πάλιν, ἡ μέν δόξα οὐ μόνον τῶν ἐφ᾿ ἡμῖν, ἀλλά καί τῶν οὐκ ἐφ᾿ ἡμῖν· ἡ δέ προαίρεσις, μόνον τῶν ἐφ᾿ ἡμῖν· καί δόξαν μέν ἀληθῆ λέγομεν καί ψευδῆ· προαίρεσιν δέ, οὐ λέγομεν ἀληθῆ καί ψευδῆ· ἀλλά καλήν καί κακήν· καί ἡ μέν δόξα, τῶν καθόλου· ἡ δέ προαίρεσις, τῶν καθέκαστα· περί γάρ τῶν πρακτῶν ἡ προαίρεσις· ταῦτα γάρ τά καθέκαστα. ∆ιά πλειόνων, ὡς οἶμαι, φανερόν γέγονε, μή εἶναι δόξαν, τήν προαίρεσιν. Εἰ γάρ ἡ μέν δόξα κατ᾿ ἀποπεράτωσιν τῆς διανοίας συνισταμένη, γνῶσίς ἐστιν· ἡ δέ προαίρεσις, ὄρεξις βουλευτική τῶν ἐφ᾿ ἡμῖν πρακτῶν, οὐκ ἔστι τῇ δόξῃ ταυτόν ἡ προαίρεσις.

Περί φρονήματος(ε), ἤγουν φρονήσεως. Ἀλλ᾿ οὔτε φρόνημα ἤγουν φρόνησίς ἐστι ἡ προαίρεσις. Εἴπερ τήν μέν φρόνησιν,

ὄρεξιν θεωρητικήν λογικῶν καί γνωστικῶν μαθημάτων φασίν· (21) ἤ ἔξιν ἀνοίας τε καί ὑπερνοίας ἀντίπαλον· τήν δέ προαίρεσιν, ὡς διαφόρως ἀποδέδωκεν ὁ λόγος, ὄρεξιν βουλευτικήν τῶν ἐφ᾿ ἡμῖν. Γίνεσθαι δέ τήν φρόνησίν φασι κατά τόν τρόπον τοῦτον· οἶον, τήν μέν πρώτην τοῦ νοῦ κίνησιν, νόησιν καλοῦσι· τήν δέ περί τινος νόησιν, ἔννοιαν λέγουσι· ἥτις ἐπιμείνασα καί τυπώσασα τήν ψυχήν πρός τό νοούμενον, ἐνθύμησις προσαγορεύεται· ἡ δέ ἐνθύμησις ἐν ταυτῷ μείνασα, καί ἑαυτήν βασανίσασα, φρόνησις ὀνομάζεται· ἡ δέ φρόνησις πλατυνθεῖσα, ποιεῖ τόν διαλογισμόν· ἐνδιάθετον λόγον παρά τοῖς ταῦτα δεινοῖς ὀνομαζόμενον· ὅν ὑπογράφοντές φασι, κίνημα τῆς ψυχῆς