573

φύσεις ἐν τῷ Χριστῷ γινώσκουσα, θεότητα καί ἀνθρωπότητα, τούτων καί διαφοράν τήν πρός ἄλληλα τηλαυγεστάτην θεωρεῖ. Οὐ γάρ ταυτόν θεότης, καί ἀνθρωπότης, εἰ καί εἷς ὁ Χριστός ὁ ἐν ἀμφοτέραις ὑπάρχων, καί ἀμφότερον· εἰ γάρ καί τό συναμφότερον ἕν, ἀλλ᾿ οὐ τῇ φύσει, τῇ δέ συνόδῳ, ὁ ἐκκλησιαστικός κήρυξ ἀριδήλως βοᾷ. Μή δεχομένη δέ ἡ Ἐκκλησία κατά Σευῆρον τήν διαφοράν· ἀλλά κατά τόν ἑαυτῆς λόγον οὐκ ἀποβάλλεται ταύτην καθ᾿ ὁμοιότητα τοῦ Ἀλικαρνασσέως. Σάρκα γάρ ἀληθῇ καί ψυχήν νοεράν μετά τῶν οἰκείων ἰδιωμάτων (1501) ἀναλαβόντα τόν Λόγον ἐπίσταται· καί ἑνωθέν οἶδε τῷ φθαρτῷ τό ἀθάνατον, ὡς ὁ προλεχθείς Θεολόγος Γρηγόριος ἔφη.

Ἄρ᾿ οὖν, ὅπερ ἐλέγομεν, μέση μεμένηκεν ἀμφοτέρων καί ἀκίνητος ἡ ἀλήθεια, ἀποβαλλομένη μέν τό λέγειν κατά Σευῆρον μίαν φύσιν καί διαφοράν· αἰνίγματος γάρ καί τερατομυθίας οὐδέν ἧττον διενήνοχε τοῦτο. Πῶς γάρ ἡ αὐτή φύσις δύο ἔσται τά ἐναντία; πῶς δέ καί ὑποστήσεται κατ᾿ αὐτό τό πεφυκέναι πολεμουμένη ὑφ᾿ ἑαυτῆς, καί αὐτήν πολεμοῦσα; Καί ἐν τούτῳ δέ κατά καιρόν μνημονευτέον τοῦ Κυρίου βοῶντος, ὅτι πᾶσα οἰκία ἤ βασιλεία καθ᾿ ἑαυτήν μερισθεῖσα, οὐ σταθήσεται. Εἰ οὖν κατ᾿ αὐτόν ἡ μία φύσις ἐμερίσθη ἐφ᾿ ἑαυτήν, πῶς σταθήσεται ἡ ταύτης ὕπαρξις; ἆρ᾿ οὖν κατά τάς κοινάς ἐννοίας κατά τε αὐτόν τόν τοῦ Κυρίου λόγον, εὖ γε ποιῶν ὁ τῆς Ἐκκλησίας λόγος, οὐ παραδέχεται μίαν φύσιν πρός ἑαυτήν διαφερομένην, καί αὐτῇ ἐναντίαν, κατά τήν τοῦ Σευήρου ἄστατον καί μαχιμωτάτην ἐπίνοιαν. Ἀλλά μήν οὐδέ κατά Ἰουλιανόν παντάπασι τήν διαφοράν ἀποβάλλεται ἡ τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησία. Εἰ γάρ μία μέν φύσις κατ᾿ ἐκεῖνον ὁ Χριστός, καί διαφοράν οὐσιώδη μή καθ᾿ ὁτιοῦν παραδέδεκται, ἕν τῶν ὁποτέρων ἀνάγκη πάντως ὁμολογεῖν τόν ταῦτα διισχυριζόμενον, ἤ ἄνθρωπον ψιλόν εἶναι τόν Κύριον, καί τά λεγόμενα ἐπ᾿ αὐτοῦ, θείαν δύναμιν ἑτέραν παρ᾿ αὐτόν οὖσαν, καί ἐν αὐτῷ οὖσαν, καί ἐνεργοῦσαν πεπρᾶχθαι· ἤ Θεόν γυμνόν καί μή ἐνηνθρωπηκότα εἶναι τόν Χριστόν, καί τά λεγόμενα ἐπ᾿ αὐτοῦ ἀνθρώπινα, μή ὡς ἄνθρωπον, ἀλλ᾿ ὡς Θεόν ταῦτα παθεῖν, εἰς τήν μίαν αὐτοῦ φύσιν ταῦτα ἀνδεχόμενον· ἤ εἰ μηδέ ἕν τούτων, φαντασίᾳ τινί καί ἀπάτῃ λέγειν περί αὐτοῦ δεδρακέναι ἅπερ ἕδρα, ἤτοι τά θεῖα, ἤτοι τά ἀνθρώπινα, ἤ τό παράπαν ψευδῆ εἶναι τήν περί αὐτοῦ πᾶσαν εὐαγγελικήν ἱστορίαν, καί μάτην ἀπατᾶσθαι τούς Χριστιανούς, καί κενήν μακαρίαν εἶναι, τό δή λεγόμενον, τήν εἰς Χριστόν ἐλπίδα. Καιρός δέ λοιπόν καί τό τοῦ Ἀποστόλου λέγειν, Κενόν ἄρα τό κήρυγμα ἡμῶν. Εὑρισκόμεθα δέ καί ψευδομάρτυρες τοῦ Θεοῦ, ὅτι ψευδοεμαρτυρήσαμεν κατά τοῦ Θεοῦ, ὅτι ἤγειρε τόν Χριστόν, ὅν οὐκ ἤγειρε.

Ματαιότης ὄντως οἱ τοιοῦτοι συλλογισμοί, καί τῆς πίστεως ἀνατροπή κατά τόν Θεολόγον Γρηγόριον. Ἐκ παντός οὖν ἀποδέδεικται κεκαθαρμένην ἀντιῤῥήσεως ἁπάσης, καί ἀνεξέλεγκτον εἶναι, καί μόνην ἐπί τῆς ἀληθείας ἑστάναι τήν δόξαν τῆς ἁγίας τοῦ Θεοῦ καθολικῆς Ἐκκλησίας. Ὅταν μέν γάρ τόν τρόπον καθ᾿ ὅν γέγονεν ἡ ἐκ θείας φιλανθρωπίας πρός ἡμᾶς συγκατάβασις βούληται παριστᾷν, τήν μίαν τοῦ Θεοῦ Λόγου φύσιν σεσαρκωμένην ὁμολογοῦσιν· ὡς ἅτε τοῦ Λόγου ἀνάρχου τε ὄντος καί ἀϊδίως ἐν τῷ Πατρί, ἐν ὑστέρῳ δέ δι᾿ ἡμᾶς καί τήν ἡμετέραν σωτηρίαν ἐνανθρωπήσαντος, καί σπέρματος Ἀβραάμ ἐπιλαβομένου, καί κατά πάντα ἡμῖν ὁμοιωθέντος δίχα μόνης ἁμαρτίας. Ὅταν δέ τά ἐν οἷς ὁ Χριστός, ἤ καί ὅσα ὁ Χριστός, βούληται θεωρεῖν, δύο φύσεις (1504) οὐσιωδῶς ἡνωμένας ὁμολογοῦσα, κἀκ τούτου παριστῶσα τό μεγαλεῖον τοῦ ἐλέους, καί τῶν οἰκτιρμῶν τοῦ Θεοῦ περί ἡμᾶς καταδεξαμένου, διά τήν πρός ἡμᾶς στοργήν συνεῖναί τε καί συναριθμεῖσθαι τῇ ἑαυτοῦ φύσει τήν ἡμετέραν· καί χάρις τῷ Θεῷ ἐπί τῇ ἀνεκδιηγήτῳ αὐτοῦ δωρεᾷ. Καί ταῦτα μέν εἰς τοσοῦτον. Ἐπειδή δέ ὁ Σευῆρος ψιλαῖς προκαθέζεται φωναῖς, ἐν ῥήμασί τε μόνοις καί ἦχοις τήν εὐσέβειαν ὑποτίθεται·