245

Κἀγώ μέν ὤκνουν παρά τήν ἀρχήν, τοῦ λόγου (εἰρήσεται γάρ τἀληθές) τήν ὑπόθεσιν παραιτούμενος· οὐ τῷ μή θέλειν ὑμῖν, ἠγαπημένοι, παντί τρόπῳ διδόναι κατά δύναμιν τό καταθύμιον· ἀλλά τό μήτε τῆς ἐναγούσης πρός τοῦτο τούς ἀξίους μετειληφέναι χάριτος· μήτε μήν πεῖραν ἔχειν τῆς πρός τό λέγειν δυνάμεώς τε καί τριβῆς, ἰδιωτείᾳ συντεθραμμένος, καί λόγων τεχνικῶν παντελῶς ἀμύητος ὑπάρχων, τῶν ἐν μόνῃ τῇ προφορᾷ τήν χάριν ἐχόντων· οἷς οἱ πολλοί μάλιστα χαίρουσι, τῇ ἀκοῇ τήν ἡδονήν περιγράφοντες, κἄν εἰ μηδέν τῶν τιμίων διά βάθους πολλάκις ἔχοιεν· καί τό, κυρώτερον εἰπεῖν καί ἀληθέστερον, δεδοικέναι μή καθυβρίσειν τῇ εὐτελείᾳ τοῦ ἡμετέρου λόγου τήν ἐκείνου τοῦ μακαρίου ἀνδρός περί τῶν θείων ὑψηγορίαν τε καί νόησιν· ὅμως δι᾿ οὖν ὕστερον τῇ βίᾳ τῆς ἀγάπης εἴξας, τῆς πάντων ἰσχυροτέρας, ἐδεξάμην ἑκών τό ἐπίταγμα· γελᾶσθαι μᾶλλον ἐπ᾿ αὐθαδείᾳ τε καί ἀπαιδευσίᾳ, δι᾿ εὐπείθειαν παρά τῶν μεμψιμοίρων ἑλόμενος, ἤ ὑμῖν διά τῆς ἀναβολῆς ἐν παντί καλῷ μή συμπροθυμεῖσθαι βούλεσθαι νομισθῆναι· τήν περί τοῦ πῶς εἰπεῖν μέριμναν τῷ Θεῷ ἐπιῤῥίψας, τῷ μόνῳ θαυματουργῷ· καί διδάσκοντι μέν ἄνθρωπον γνῶσιν, τρανοῦντι δέ γλῶσσαν μογιλάλων καί τοῖς ἀπόροις πόρον ἐπινοοῦντι· καί ἐγείροντι μέν ἀπό γῆς πτωχόν, ἀπό δέ κοπρίας ἀνυψοῦντι πένητα· τοῦ σαρκικοῦ λέγω φρονήματος, καί τῆς δυσώδους τῶν παθῶν ἰλύος· τόν φτωχόν τῷ πνεύματι ἤ τόν κακίας πτωχεύοντα, καί τῆς κατ' αὐτήν πενόμενον ἕξεως· ἤ τοὐναντίον, καί τόν ἔτι τῷ νόμῳ τῆς σαρκός καί τοῖς πάθεσιν ἐνεχόμενον, καί διά τοῦτο τῆς κατ' ἀρετήν καί γνῶσιν πτωχεύοντα καί πενόμενον χάριτος.

Ἀλλ᾿ ἐπειδή τῷ παναγίῳ καί ὄντως θεοφάντορι ∆ιονυσίῳ τῷ Ἀρεοπαγίτῃ ἐν τῇ περί τῆς ἐκκλησιαστικῆς Ἱεραρχίας πραγματείᾳ, καί τά κατά τήν ἱεράν (661)) τῆς ἁγίας συνάξεως τελετήν ἀξίως τῆς αὐτοῦ μεγαλονοίας τεθεώρηται σύμβολα· ἰστέον, ὡς οὐ τά αὐτά νῦν ὁ λόγος διεξέρχεται, οὔτε διά τῶν αὐτῶν ἐκείνῳ προέρχεται. Τολμηρόν γάρ καί αὔθαδες καί ἀπονοίας ἐγγύς, ἐγχειρεῖν τοῖς ἐκείνου πειρᾶσθαι, τόν μήτε χωρεῖν αὐτόν ἤ νοεῖν δυνάμενον· καί ὡς ἴδια προκομίζειν, τά ἐνθέως ἐκείνῳ μόνῳ διά τοῦ Πνεύματος φανερωθέντα μυστήρια· ἀλλ᾿ ὅσα καί ἄλλοις ὡς ληπτά παρ᾿ αὐτοῦ φιλανθρώπως βουλήσει Θεοῦ παρελείφθη πρός ἔκθεσιν καί γυμνασίαν τῆς αὐτῶν ἐκείνων περί τά θεῖα κατά τήν ἔφεσιν ἕξεως· καί δι᾿ ὧν συμμέτρως αὐτοῖς ἡ παμφαής τῶν τελουμένων ἀκτίς κατανοουμένη καθίσταται γνώριμος, καί πρός ἑαυτήν κατέχει τῷ πόθῳ περιληφθέντας, ἵνα μή παντελῶς οἱ μετ᾿ αὐτόν ὦσιν ἀργοί, τήν πᾶσαν τοῦ χρόνου τῆς παρούσης ζωῆς ἡμέραν, οὐκ ἔχοντες τόν πρός τήν θείαν ἐκείνην ἀμπελουργίαν μισθούμενον λόγον, τόν ὑπέρ τῆς πνευματικῆς ἐργασίας τοῦ πνευματικοῦ ἀμπελῶνος, τό συλωθέν κατ᾿ ἀρχάς ὑπό τοῦ πονηροῦ δι᾿ ἀπάτης κατά τήν τῆς ἐντολῆς παράβασιν, πνευματικόν τῆς θείας καί βασιλικωτάτης εἰκόνος δηνάριον ἀποδιδόντα.

Οὐ πάντα δέ τά τῷ μακαρίῳ γέροντι μυστικῶς θεωρηθέντα λέγειν καθεξῆς ἐπαγγέλλομαι· οὐδ᾿ αὐτά τά λεγόμενα, ὡς ἐνοήθη τε παρ᾿ ἐκείνου καί ἐλέγθη. Ἐκεῖνος γάρ, πρός τό φιλόσοφος εἶναι, καί πάσης παιδείας διδάσκαλος, δι᾿ ἀρετῆς περιουσίαν καί τῆς περί τά θεῖα χρονιωτέρας τε καί ἐπιστημονικωτέρας τριβῆς καί φιλοπονίας, τῶν τῆς ὕλης δεσμῶν καί τῶν κατ᾿ αὐτήν φαντασιῶν ἐλεύθερον ἑαυτόν καταστήσας, τόν τε νοῦν εἰκότως εἶχε ταῖς θείας αὐγαῖς περιλαμπόμενον, καί διά τοῦτο δυνάμενον εὐθέως ὁρᾷν τά τοῖς πολλοῖς μή ὁρώμενα, καί τόν λόγον ἑρμηνευτήν ἀκριβέστατον τῶν νοηθέντων· καί ἐσόπτρου δίκην ὑπ᾿ οὐδεμιᾶς κηλίδος παθῶν ἐμποδιζόμενον, ἀκραιφνῶς τά ἄλλοις μήτε νοηθῆναι δυνάμενα, καί φέρειν καί λέγειν ἰσχύοντα· ὡς