472
κατάληψιν. Μή οὖν, φησίν, εὐγνωμόνως ἡμῶν εἰπόντων ἄληπτον εἶναι τήν θείαν οὐσίαν, κακούργως τόν λόγον μεταβιβάσῃς, εἰς τό δῆθεν εἰσάγειν ἡμᾶς ἄληπτον αὐτήν, εἰς αὐτήν τήν ὕπαρξιν, κἀκ τούτου συνάξῃς ἀθεΐαν ἡμᾶς πάντη πρεσβεύειν. Καί μετά τινά φησιν, Τί γάρ ὑπολήψῃ τό Θεῖον, εἴπερ ὅλως ταῖς λογικαῖς πιστεύσεις ἐφόδοις (τουτέστιν, εἰ οἴει τῷ λόγῳ περιτρέχων ἐναποκλείειν γνώσει τινί δύνασθαι τό ζητούμενον); " Πότερον σῶμα (τουτέστιν, Ἆρα σῶμα); Καί πῶς τό ἄπειρον καί ἀόριστον καί ἀσχημάτιστον καί ἀναφές καί ἀόρατον;" ἵνα σαφηνιζόμενον νοηθῇ, οὕτως τῶν κοινῶν ἐννοιῶν κεκτρατηκυιῶν, ἄπειρον εἶναι τό Θεῖον, ὅπερ ἐστί πέρας μή ἔχειν. Τοῦτο γάρ τοῦ τέτρασι διειλημμένου πέρασιν ἴδιον, κέντρῳ καί γραμμῇ, ἐπιφανείᾳ καί στερῷ, (1229) προσέτι δέ καί διαστήμασι τρισί, μήκει καί πλάτει καί βάθει, καί αὐτοῖς ἕξ διειλημμένοις πέρασιν, ἑκάστου δηλονότι δυσί περιγραφομένου, οἶον τό μέν μῆκος τῷ ἄνῳ τε καί τῷ κάτῳ, τό δέ πλάτος τῷ δεξιῷ καί τῷ ἀριστερῷ, τό δέ βάθος τῷ ἐμπρός πέρατι καί τῷ ὀπίσῳ. Καί πάλιν, τῶν αὐτῶν κοινῶν ἐννοιῶν ἀόριστον τόν Θεόν εἰσαγουσῶν, τουτέστι μή ἐπιδεχόμενον διεξοδεύουσαν ἀνάπτυξιν, ἐκ τίνων συνέστηκε τό ὑποκείμενον, μήτε μήν τήν ἐν τόπῳ θέσιν, ἤ τήν ἐν χρόνῳ ἀρχήν ἤ τέλος, προσέτι καί ἀσχημάτιστον, οἶον ὅτι οὐ σφαιροειδές ἤ τετράγωνον ἤ ὄρθιον ἤ κάτω νενευκός, ναί μήν καί ἀναφές καί ἀόρατον, ὡς αἰσθήσει μή ὑποπίπτον (ταῦτα γάρ σωμάτων ἴδια), παράλογον ἐκ τῶν ἀνασκευασθέντων ὑπειληφέναι τό θεῖον εἶναι σῶμα καί ἀνάγκην ἔχειν εἰς τοσαῦτα μερίζεσθαι εἰς ὅσα πάλιν ὡς σῶμα συνάγεται. Ἀμερές γάρ πάντη τό Θεῖόν ἐστιν, ὅτι καί παντελῶς ἄποσον, ἄποσον δέ παντελῶς, ὅτι καί πάντη ἁπλοῦν, ἁπλοῦν δέ πάντη, ὅτι καί ἀδιάστατον πάντη, ἀδιάστατον δέ πάντη ὅτι καί πάντη ἄπειρον, ἄπειρον δέ πάντη, ὅτι καί πάντη ἀκίνητον (οὐ κινεῖται γάρ πάντη πώποτε τό μή ἔχον τοῦ κινηθῆναι), ἀκίνητον δέ πάντη, ὅτι καί παντελῶς ἄναρχον (οὐ γάρ ἔχει τι πρό αὐτοῦ καί μεῖζον, οὔτε τι σύν αὐτῷ καί ἴσον, οὔτε τι μετ᾿ αὐτό, καί παραμετρεῖσθαι καί χωρεῖν αὐτό δυνάμενον), ἄναρχον δέ πάντη, ὅτι καί ἀγέννητον πάντη, ἀγέννητον δέ πάντη, ὅτι καί παντελῶς ἕν καί μονώτατον, ἕν δέ πάντη καί μονώτατον, ὅτι καί παντελῶς ἄσχετον, καί διά τοῦτο παντάπασιν ἄῤῥητόν τε καί ἄγνωστον, καί πάσης τῆς τῶν ἐπ᾿ αὐτό καλῶς τε καί ἄγνωστον, καί πάσης τῆς τῶν ἐπ᾿ αὐτό καλῶς τε καί θεοπρεπῶς κινουμένων γνώσεως πέρας μονώτατον, μονωτάτην γνῶσιν ἔχον ἀληθῆ τό μή γινώσκεσθαι.
Ἐκ τοῦ αὐτοῦ λόγου, εἰς τό, " Εἰ γάρ τό μή ὄν οὐδαμοῦ, τό μηδαμοῦ τυχόν οὐδέ ὄν, εἰ δέ ἔστι που, πάντως, ἐπείπερ ἔστιν, ἤ ἐν τῷ παντί, ἤ ὑπέρ τό πᾶν."
∆ι᾿ ἥν αἰτίαν, ἴσως ὁ ἀκούων ἐρεῖ, Τήν ἀντιστροφήν ἀμφίβολον ὁ διδάσκαλος ἔθετο, προσθείς τό "τυχόν" ἐπίῤῥημα, πᾶσι δήλου ὄντος, κατά τάς λογικάς ὑποθέσεις, τοῦ, τό μηδαμοῦ ὄν μηδέν εἶναι, δικαίως παντάπασιν ὁμολογεῖσθαι. Πρός ὅν κατά τό τῆς πτωχῆς ἡμῶν διανοίας ἐπιδεές ἐροῦμεν, ὅτι Εὐνόμιον καί τούς ἀμφ᾿ αὐτόν, λέγοντες εἰδέναι τόν Θεόν ὡς αὐτός ἑαυτόν, τῆς πολλῆς ἐπισχεῖν μανίας βουλόμενος εἰς ἄτοπον δόξαν διά τῶν τοιούτων ἀπήγαγε λόγων. Ἤ γάρ λέγοντας εἰδέναι τόν Θεόν ὡς αὐτός ἑαυτόν, καί τό ποῦ χρή τόν γινωσκόμενον εἶναι προσεπάγειν αὐτούς πάντως ἀνάγκη, πρός τελείαν τοῦ γινωσκομένου κατάληψιν, καί οὐδέν οὐδενός τῶν ὄντων τό παράπαν οὕτω γε διενήνοχε (1233) κατ᾿ αὐτούς ὁ Θεός, τόπῳ καί αὐτός περιγραφόμενος, οὗ τί γένοιτ᾿ ἄν ἀτοπώτερον; ἤ μή λέγοντας ποῦ, ἤ μηδέ εἶναι τό σύνολον λέγειν, κατά τήν αὐτοῦ τοῦ λόγου ὑπόθεσιν, οὗ τί γένοιτ᾿ ἄν ἀθεώτερον; (πῶς γάρ καί τί ἄν εἴη τό μή πάντως ποῦ τό εἶναι ἔχον;) ἤ πάντως εἶναι ἐξ ἀνάγκης αὐτούς ἡ ἀκολουθία τοῦ λόγου