35
ἤ τό γε κυριώτερον εἰπεῖν, ἀπειρόβουλός τε καί ἀπειροπρόσωπος. Ὁ γάρ πᾶσαν φήσας ἐνέργειαν, ποσότητος πεποίηκε δήλωσιν ἀναρίθμητον.
Οὐκοῦν κατά μέν τήν ἀντιστροφήν τῆς Σευήρου προτάσεως, ὁ τῆς θεολογίας αὐτῷ διαπέπτωκε λόγος, Ἀρειανήν πολυθεΐαν, καί Σαβελλιανήν ἀθεΐαν, καί μαχομένην Ἑλληνικῶς ἑαυτῇ φύσιν θεότητος εἰσηγουμένῳ· κατά δέ τήν πρότασιν, σαφῶς ὁ τῆς οἰκονομίας αὐτῷ νενόθευται λόγος, τόν ἕνα Χριστόν ἀνούσιον, ἄβουλον, ἀνυπόστατον· καί πάλιν τόν αὐτόν ἀπειρόβουλόν τε πρεσβεύοντι καί ἀπειροπρόσωπον· οὗ τί δυσσεβέστερον;
Ὁρᾶτε ποῦ φέρων ὁ Σευήρου κανών ἀπάγει τούς πειθομένους; Τοιοῦτος γάρ ἅπας καθέστηκε λόγος, τήν ἀήττητον βάσιν οὐκ ἔχων ἀλήθειαν. Ἕν δέ Χριστοῦ θέλημα λέγων, ὦ βέλτιστε, πῶς καί ποῖον τοῦτο φής; Εἰ μέν ὡς Χριστοῦ φυσικόν, Πατρός φύσει καί Μητρός αὐτόν ἠλλοτρίωσας, οὐδετέρῳ κατ᾿ οὐσίαν ἑνούμενον. Οὐδέτερον φάρ αὐτοῖν φύσει Χριστός· καί πῶς ἐκφεύξῃ τοῦτο λέγων, τῆς πολυθεΐας τόν κίνδυνον; Εἰ δέ γνωμικόν, μόνης ἔσται τῆς αὐτοῦ χαρακτηριστικόν ὑποστάσεως. Προσώπου γάρ ἀφοριστικόν ὑπάρχει τό γνωμικόν· καί δειχθήσεται σαφῶς ἑτερόβουλος Πατρί τε καί Πνεύματι κατά σέ, καί μαχόμενος. Εἰ δέ τῆς αὐτοῦ μόνης θεότητος, ἐμπαθής ἔσται θεότης, παρά φύσιν βρώσεως καί πόσεως ἀφιεμένη. Εἰ δέ τῆς αὐτοῦ μόνης ἀνθρωπότητος, οὐκ ἔσται φύσει δραστήριον. Πῶς γάρ, εἴπερ ἀνθρώπινον; Καί τερατώδης δειχθήσεται σαφῶς ἡ τῶν θαυμάτων ἐπίδειξις.
Εἰ δέ ἀμφοτέρων φύσει κοινόν, πῶς ἔσται θέλημα (56) κοινόν, ὧν ἡ φύσις διάφορος; Εἰ δέ ὡς ὅλου σύνθετος, πρός τῷ καινῷ μύθῳ καί πλάσματι. Τίς γάρ θελήματος σύνθεσις; πάλιν αὐτόν τοῦ Πατρός ἠλλοτρίωσας, συνθέτῳ θελήματι μόνην χαρακτηρίσας ὑπόστασιν σύνθετον. Οὕτω μέν οὖν πᾶσαν φυτείαν ἐκριζοῖ προσελθών ὁ λόγος, ἥν ὁ Πατήρ οὐκ ἐφύτευσεν· ἐπεί μή πέφυκε τό ξένον περιποιεῖσθαι γεώργιον.
Ἀλλ᾿, ὡς ἔοικε, τό φυσικόν θέλημα τῆς κατά Χριστόν ἀνθρωπότητος Σευῆρος ἀνεῖλεν, οὐκ εἰδώς ὅτι κυριώτερόν τε καί πρῶτον ἰδίωμα πάσης μάλιστα φύσεως λογικῆς, ἡ κατ᾿ ἔφεσιν αὐτῆς καθέστηκε κίνησις· ἥν οἱ Πατέρες σκοπήσαντες, φυσικῶν, ἀλλ᾿ οὐ γνωμικῶν ἐπί Χριστοῦ θελημάτων διαφοράν λαμπρῶς ὡμολόγησαν. Οὐ γάρ ἄν ἔλεγόν ποτε γνωμικῶν ἐπί Χριστοῦ θελημάτων διαφοράν, ἵνα μή δίγνωμον καί δίβουλον, καί οἷον εἰπεῖν μαχόμενον ἑαυτῷ τῇ στάσει τῶν λογισμῶν· καί διά τοῦτο διπρόσωπον αὐτόν κηρύττωσιν· οἵ γε κατά μόνην ταύτην γινώσκοντες τήν τῶν γνωμικῶν θελημάτων διαφοράν ἐν τῷ βίῳ γεγενῆσθαι· τήν τε τῆς ἁμαρτίας εἴσοδον, καί τήν πρός τόν Θεόν ἡμετέραν διάστασιν. Ἐν οὐδενί γάρ ἄλλῳ καθέστηκε τό κακόν, εἰ μή μόνον ἐν τῇ πρός τό θεῖον θέλημα διαφορᾷ τοῦ κατά γνώμην ἡμετέρου θελήματος· ᾗτινι πάντως ἀντικειμένη συνεισάγεται ποσότης, καί ὁ ταύτης δηλωτικός ἀριθμός, δεικνύς ἡμῶν τήν πρός τόν Θεόν τοῦ γνωμικοῦ θελήματος ἀντιπάθειαν.
Εἷς οὖν Νεστορίῳ τε τῶν Σευήρῳ περί τοῦ δυσσεβεῖν ὑπάρχει σκοπός, κἄν ὁ τρόπος διάφορος. Ὁ μέν γάρ διά τήν σύγχυσιν, φεύγων τήν καθ᾿ ὑπόστασιν ἕνωσιν, τήν οὐσιώδη διαφοράν προσωπικήν ποιεῖται διαίρεσιν· ὁ δέ διά τήν διαίρεσιν τήν οὐσιώδη μή λέγων διαφοράν, τήν καθ᾿ ὑπόστασιν ἕνωσιν φυσικήν ἐργάζεται σύγχυσιν· δέον μήτε σύγχυσιν ἐπί Χριστοῦ, μήτε διαίρεσιν· ἀλλ' ἕνωσιν τῶν κατ᾿ οὐσίαν διαφερόντων, καί διαφοράν τῶν καθ᾿ ὑπόστασιν ἡνωμένων ὁμολογεῖν, ἵνα καί τῶν οὐσιῶν ὁ λόγος, καί τῆς ἑνώσεως ὁ τρόπος, εὐσεβῶς καταγγέλληται· ὧν ἄμφω διαῤῥαγέντες· ὁ μέν, τήν τῶν γνωμικῶν μόνον ποιοτήτων ἕνωσιν· ὁ δέ, τήν τῶν φυσικῶν μόνον μετά τήν ἕνωσιν