27

καθ᾿ ὑπόστασιν ἐμπεφυκός, ἄλλοις ἀπαραλλάκτως ἐνθεωρούμενον, πάντας ἀλλήλοις συγχεῖ· καί τόν ἑκάστου τοῦ, πῶς εἶναι λόγον, ποιεῖ πάντελῶς ἀδιάγνωστον.

Ὅτιπερ ἕν θέλημα οὐ δυνατόν ἐπί Χριστοῦ λέγεσθαι· εἴτε φυσικόν, εἴτε προαιρετικόν λεχθῇ, καθώς τισιν ἔδοξεν.

Οὐκοῦν, εἴπερ ἐν τούτοις αὐτῶν ὁ λόγος ἠσθένησεν· οὐδέ ἐπί τόν Κύριον ἡμῶν καί Θεόν, καί Σωτῆρα τῶν ὅλων Χριστόν μεταβαίνων, καί ἕν ὁπωσοῦν λεγόμενον ἐπ᾿ αὐτοῦ θέλημα κατασκευάζων εὐσθενήσοι ποτ᾿ ἄν. Εἰ μέν γάρ φυσικόν εἴποιεν τοῦ Χριστοῦ τοῦτο τό θέλημα, τήν Μανιχαϊκήν αὐτόθεν νοσήσαντες δειχθήσονται φαντασίαν, ὡς τήν οὐκ οὖσαν, οὔτε γενησομένην μίαν Χριστοῦ φύσιν, καταλλήλῳ θελήματι δηλουμένην πρεσβεύοντες· τήν τε μανίαν Ἀρείου κατά ταυτόν, καί τήν Ἀπολιναρίου ζηλώσαντες φωραθήσονται συνουσίωσιν· ὡς τοῦ Θεοῦ καί Πατρός, καί τῆς ἀχράντου ἱητρός, τόν Χριστόν κατά τήν οὐσίαν ἀλλοτριώσαντες. Τό γάρ φυσικόν θέλημα, φύσιν χαρακτηρίζει· καί οὐδείς ἀντερεῖ λόγος. Εἰ δέ φύσιν χαρακτηρίζει, δῆλον ὡς φύσιν, οἱ τοῦτο λέγοντες, τόν Χριστόν καταγγέλλουσι. Εἰ δέ φύσις ὁ Χριστός, οὔτε Θεός φύσει, οὔτε μήν ἄνθρωπος φύσει ἐστίν ἀληθῶς· εἴπερ μή φύσει Χριστός ἀληθῶς ὁ Πατήρ, ἤ φύσει Χριστός ἀληθῶς ἡ μήτηρ. Εἰ δέ φύσει Θεός ὁ Χριστός, καθό φύσει Χριστός, πολύθεος ὁ τοῦτο λέγων· ἄλλην Πατρός ὡς Θεοῦ φύσιν, οὐκ ὄντος φύσει Χριστοῦ· καί ἄλλην Χριστοῦ φύσιν, ὡς Θεοῦ πρεσβεύων, ὄντος φύσει Χριστοῦ· καί πέρας αὐτοῖς τῆς τοιαύτης τερατολογίας, ἡ πρός πολυθεΐαν ἔσται κατάκρισις.

Εἰ δέ προαιρετικόν, ὅπερ καλοῦσι γνωμικόν, ἤ κατά φύσιν ἔσται πάντως, τόν τρόπον τῆς τῶν ἐπί Χριστῷ πρακτῶν χρήσεως ἔχον διά πάντων συνεύοντα τῷ λόγῳ τῆς φύσεως· καί οὐκ ἀπαθής, ἀλλ᾿ ἐγκρατής οὕτω γε παθῶν κατ᾿ αὕτούς ὁ Χριστός ὑπάρχων δειχθήσεται· καί κατά προκοπήν ἀγαθός, ὅ τί ποτε τήν φύσιν ἐστί. Τοιοῦτον γάρ ἡ κατά φύσιν προαίρεσις τῶν ἐπί τῷ αἱρουμένῳ πρακτῶν, τό κρεῖττον ποιουμένη πρό τοῦ χείρονος αἱρετόν· (29) ἤ παρά φύσιν, καί τόν τρόπον τῆς τῶν ἐπ᾿ αὐτῷ χρήσεως δείξει φθαρτικόν τοῦ λόγου γεγενημένον τῆς φύσεως· τοιοῦτον γάρ ἡ παρά φύσιν προαίρεσις, τῶν ἐπί τῷ αἱρουμένῳ πρακτῶν, τό χεῖρον ποιουμένη πρό τοῦ κρείττονος προαιρετόν. Κατορθωθείσης γάρ ἤ παρασφαλείσης τῆς τοῦ αἱρουμένου τῶν ἐπ' αὐτῷ πρακτῶν κατά τήν βούλευσιν κρίσεως, ἧς οἱονεί ψῆφος ἐστιν ἡ προαίρεσις, ἤ ὁ κατά φύσιν αὐτῷ διά τῆς εὐχρηστίας ὑφίσταται λόγος, ἤ ὁ παρά φύσιν διά τῆς ἀχρηστίας παρυφίσταται τρόπος· ὁ μέν, τῆς κατά φύσιν· ὁ δέ, τῆς παρά φύσιν προαιρέσεως γινόμενος ἄγγελος.

Καί εἰ μέν κατά φύσιν ἡ τοῦ Χριστοῦ προαίρεσις ᾖ, οὐ μόνον ἐπί τοῖς αὐτοῖς πάλιν αὐτούς αἰτιασόμεθα, φύσιν ἄλλην Χριστοῦ θεότητος μέσην καί κτίσεως τολμηρῶς σχεδιάζοντας· ἀλλά καί ληροῦντας γελάσομεν, φύσει τῶν ἀντικειμένων κατά προαίρεσιν ὡς ψιλόν ἄνθρωπον κατά Νεστόριον τόν Χριστόν δεκτικόν ποιουμένους. Εἰ δέ παρά φύσιν, σιωπῶ παρατρέχων τό βλάσφημον, μήπως λαθών τοῖς κατ᾿ αὐτῶν ἐλέγχοις τήν γλῶτταν χρανθήσομαι. Προαιρετικόν γάρ ἐπί Χριστοῦ θέλημα φάσκοντες, ὑπόστασιν Χριστοῦ πάντως ὑπέδειξαν κατά φύσιν κινεῖσθαι καί παρά φύσιν δυναμένην. Τοιοῦτον γάρ, ὡς ἔφθην εἰπών, ἡ προαίρεσις· εἰ δέ τῆς τοῦ Χριστοῦ χαρακτηριστικόν ἐστιν ὑποστάσεως, ἀφώρισαν αὐτόν, κατά δή τοῦτο τό θέλημα, τοῦ τε Πατρός καί τοῦ Πνεύματος ἑτερόβουλόν τε καί ἑτερόγνωμον. Τό γάρ τῷ Υἱῷ, καθ᾿ ὑπόστασιν ἰδικῶς ἐνθεωρούμενον, Πατρί καί Πνεύματι καθ᾿ ὑπόστασιν παντελῶς ἀκοινώνητον. Ὅσοι τοίνυν τῶν ἁγίων Πατέρων (5) ἐπί τῆς κατά Χριστόν ἀνθρωπότητος προαιρέσεως