465
τοσοῦτον τό βάθος κατέχειν πέφυκε μᾶλλον, ὅσον κενοῦσθαι τῇ προόδῳ κατά τό εἰκός ἔδοξεν. Οὐ γάρ ἐξίσταται τοῦ βάθους πρφερομένη διά τῶν ἔργων ἡ τῶν μοχθηρῶν ἀνθρώπων διάθεσις, ἀλλά καί τά ἐκτός πάντα μανικῶς ἐπινέμεται, καί τῆς κατά ψυχήν οὐδαμῶς ἐξίσταται χώρας.
Ἐκ τοῦ αὐτοῦ λόγου, εἰς τό, " Ὥσπερ ἄνθος ἐν χειμῶνι παντελῶς ἄωρον, καί γυναιξί κόσμος ἀνδρεῖος ἤ ἀνδράσι γυναικεῖος, ἤ πένθει γεωμετρία. "
Τήν ἐπί παντός λόγου τε καί πράγματος εὐταξίαν, καθ᾿ ἥν τῆς ἑκάστου καί πάντων εὐπρεπείας ὁ λόγος ἀναφαίνεσθαι πέφυκεν ἀκραιφνής, διά τῆς τῶν ἀπεμφαινόντων ἀπαριθμήσεως εἰσηγούμενος, ταῦτά φησιν ὁ διδάσκαλος, ἵνα διά τούτων εὐτάκτους εἶναι καί εὐλαβεῖς τούς θρασεῖς καί ἀτάκτους καί μηδεμίαν τάξιν εἰδότας, οὐδενός μέν, μάλιστα δέ τῆς περί Θεοῦ διαλέξεως, ἀλλά πάντα τολμηρῶς ἀλλήλοις παμμιγῶς τά διεστῶτα φύροντάς τε καί συγχέοντας διδάξειεν. Εἰ γάρ τῶν οὐκ ἐχόντων φύσιν ἐστί, καί διά τοῦτο οὐδέ τάξιν, τό τε ἄνθος ἐν χειμῶνι ὁρώμενον, καί γυναιξί κόσμος ἀνδρεῖος ἐπιβεβλημένος, καί ἀνδράσι γυναικεῖος, καί πένθει συνημμένην γεωμετρίαν λέγειν (τό μέν γάρ καινοτομεῖ τόν χρόνον καί τῆς ἰδίας ἐξίσταται θέσεως, ὁ δέ παραχαράττειν τήν φύσιν ἐναλλάξ, ἀνδρί τε καί γυναικί ἐπιφαινόμενος, καί τήν αὐτοῖς προσοῦσαν ἐκ φύσεως τάξιν ἐξίστησιν, ἡ δέ τά μηδέπω συνυπάρχειν ἀλλήλοις δυνάμενα, χαράν τέ φημι καί πένθος, εἰς ἕν ἀγαγεῖν βιαζομένη φύρει πάντως καί ἀφανίζει) , οὐ πολλῷ μᾶλλον ὁ περί Θεοῦ λόγος, ὡς ἔτυχε καί ὑπό τοῦ τυχόντος, καί ἡνίκα καί οὗ μή καθῆκον ἔτι προφερόμενος, ἀειδής ἔσται καί ἀπρεπής, καί οὐδ᾿ ὅλως ἀκουσθῆναι περί Θεοῦ ἄξιος, ἐφ᾿ οὗ μᾶλλον τοσοῦτον τιθέναι δεῖν οἶμαι τό εὔκαιρον τούς νοῦν ἔχοντας, ὅσον πάντων ἀσυγκρίτως προβεβλημένων, πένθει δέ γεωμετρίαν ἀνάρμοστόν φησιν (1213) ὁ διδάσκαλος. Ὁ δέ μᾶλλον ἀπορεῖν ὑμᾶς πεποίηκεν, ὡς οἶμαι, κατά τοιούσδε τρόπους, ἤ ὅτιπερ οἱ χώρας τινός διά στρατιωτικῆς κρατήσαντες χειρός γεωμετρίᾳ ταύτην καταδιαιροῦνται, ἡνίκα βασιλείας νόμῳ κρατεῖν ἐθέλωσι, χαρᾶς δέ καί χρῆμα μέγιστον, χαρᾶς, τοῖς μόνα τά παρόντα μεταδιώξουσιν ἀγαθά, καί τό νικητάς αὐτούς γενέσθαι, καί πλοῦτον ἀθρόον κτήσασθαι, οἶς τό οἱονοῦν πένθος συνεῖναι ἀμήχανον· ἤ ἐπειδή φασιν οἱ περί ταῦτα δεινοί τούς ἀναγκαστικούς ἰδίως συλλογισμούς ἀνῆφθαι τῇ γεωμετρίᾳ, φορτικός τις εἰκότως ὀφθήσεται, καί τό καθῆκον μή συνορῶν, τόν πενθοῦντα συλλογιζόμενος καί ἀλόγως αὐτόν πενθοῦντα δεῖξαι πειρώμενος· ἤ τυχόν καί αὐτῷ τῷ πενθοῦντι φαίη τις ἀνάρμοστον εἶναι τό συλλογίζεσθαι, πιθανότητι λόγων ἑαυτόν μηχανώμενος πείθειν ὡς οὐ πέπονθε τήν ἔργῳ καί πράγματι συμβᾶσαν αὐτῷ συμφοράν, ἤ καί αὐτῷ τῷ πένθει, ἤτοι τῇ τούτου φύσει, παντελῶς ἐναντίον. Ἐκκρούεται γάρ ὥσπερ τό πένθος ὁ πενθῶν συσυλλογιζόμενος, οὕτω καί τό πένθος τοῦ εἶναι πένθος ἐκπίπτει, πρός συλλογισμόν μετατιθέμενος. Ἀπολαβών γάρ τις τόν εἰς ὅν τάς ἐλπίδας εἶχε τῆς διαδοχῆς, περιττά λοιπόν ἡγεῖται τά τῇδε πάντα. Καί κατά τοῦτον ἴσως τόν τρόπον οὐκ ἔξω λόγου φαίη τις εἶναι τά θεωρηθέντα, γνούς μή δύνασθαι συμβαίνειν ἀλλήλοις κατά τό αὐτό τήν χαράν καί τό πένθος, τῆς ἑκατέρου ποιητικῆς αἰτίας οὐκ ἐκ τῶν αὐτῶν ἀρχῶν ἐχούσης δηλονότι τάς ἀφορμάς. Καί τούτων μάρτυς ἐχέγγυος ὁ ἅγιος καί θεόφρων ∆ιονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης, οὐτωσί διεξιών περί τῆς ἀγγελικῆς εἰκονογραφίας· "Τά δέ γεωμετρικά καί τεκτονικά σκεύη, τό θεμελιωτικόν καί οἰκοδομικόν καί τελειωτικόν, καί ὅσα ἀλλα τῆς ἀναγωγοῦ καί ἐπιστρεπτικῆς ἐστι τῶν δευτέρων προνοίας." Ταῦτα δέ πάντα φαιδράν ἐνδείκνυται διαγωγήν, ᾗτινι πάντως τό πένθος ἐναντίον, καί διά τοῦτο ἀνάρμοστον. Εἰ