210
Περί διαφορᾶς διάληψις σύντομος, δι᾿ ἧς δείκνυται τό κατ᾿ οὐσίαν ποσόν τῶν ἡνωμένων σωζόμενον.
Εἰ τοίνυν σώζεται μετά τήν ἕνωσιν ἐν Χριστῷ τῶν ἐξ ὧν συνετέθη μερῶν ἡ πρός ἄλληλα κατά τήν οὐσίαν διαφορά, σαφής ὑπάρχει τοῖς εὐσεβοῦσιν ἀπόδειξις, ὡς τό κατ᾿ οὐσίαν ποσόν μεμένηκε τῶν ἡνωμένων ἀμείωτον μετά τήν ἕνωσιν, τόν ἑκατέρου μέρους πρός θάτερον ἐν τῷ κατά σύνθεσιν ἐξ αὐτῶν ὅλῳ διασῶζον τῆς οὐσίας ὅρον τε καί λόγον ἀσύμπτωτον. Εἰ δέ καί ἡ τοῦ ὅλου πρός τά οἰκεῖα μέρη, μᾶλλον δέ φάναι σαφέστερον, ἡ πρός ἄλληλα τῶν μερῶν κατά τήν ἐξ αὐτῶν ὅλου σύνθεσιν ὑποστατική διασώζεται ταυτότης· δῆλον ὡς οὐδενί τρόπῳ τά μέρη κατά τήν ἐξ αὐτῶν συμπληρουμένην μίαν ὑπόστασιν, πρός ἄλληλα παντελῶς διαφέρουσι. Καί λοιπόν οὐδείς ἐστι λόγος δεῖξαι δυνάμενος, ἤ τό κατ᾿ οὐσίαν διάφορον συγχεόμενον, ἤ τό καθ᾿ ὑπόστασιν μοναδικόν διαιρούμενον.
Κατασκευή πλατυτέρα τε καί φυσικωτέρα περί διαφορᾶς καί ποσότητος, καί τοῦ δηλοῦντος αὐτάς ἀριθμοῦ
Οὐκοῦν εἴπερ διαφοράν ἐπί Χριστοῦ μετά τήν ἕνωσιν λέγομεν, πάσῃ δέ πάντως ἐξ ἀνάγκης διαφορᾷ συνεισάγεσθαι πέφυκε ποσόν, οὗ δηλωτικόν τόν ἀριθμόν εἶναι γνωρίζομεν, εἰκότως πρός δήλωσιν μόνην τῆς τῶν διαφερόντων διαφορᾶς μετά τήν ἕνωσιν τόν ἀριθμόν παραλαμβάνοντες, οὐ διαιροῦμεν τῷ ἀριθμῷ τά σημαινόμενα παντελῶς, ἀλλά δηλοῦμεν σωζομένην τῶν ἡνωμένων τήν ὕπαρξιν· ὅτι καί μόνου ποσοῦ δηλωτικός πᾶς εἶναι πέφυκεν ἀριθμός, ἀλλ᾿ οὐ διαιρετικός. Τό γάρ μή ποιοῦν ἤ πάσχον, πῶς ἄν εἴη τῆς οἱανοῦν σχέσεως κύριον; ἐπειδή μόνης οὐσίας ἐστί τό μέν ποιεῖν· ὥσπερ καί τό πάσχειν συμβεβηκότος ἤγουν ποιότητος· ἀφ᾿ ὧν εἶναι, καί ἐξ ὧν τάς σχέσεις, οἱ τῶν τοιούτων γυμνασταί λόγων προϊέναι φασίν. Μᾶλλον δέ σκοποῦσιν ἡμῖν ἀκριβέστερον, οὐδέ τούτων, οὐσίας τέ φημι καί συμβεβηκότος, καθεστήκασιν ἔργον αἱ σχέσεις, ἀλλά τῆς πάντων ποιητικῆς αἰτίας τε καί δυνάμεως, καί λόγον ἐνθεμένης ἑκάστῳ τῶν γεγονότων τοῦ εἶναι συστατικόν, καί τῆς πρός ἄλληλα φυσικῆς παραστατικόν οἰκειώσεώς τε καί ἀλλοτριώσεως. Εἰ δέ κυρίως αἱ σχέσεις οὐκ ἔχουσιν αἰτίαν ποιητικήν ἑαυτῶν τήν οὐσίαν, σχολῇ γ᾿ ἄν τόν ἀριθμόν· ὅς καθό μέν οὐκ ἔστιν οὐσία, ποιεῖν οὐ δύναται παντελῶς· καθό δέ συμβεβηκός, ἤγουν ποιότης οὐκ ἔστιν, πάσχειν οὐ πέφηκεν. Εἰ δέ μήτε ποιεῖν, μήτε πάσχειν ὁ ἀριθμός πέφυκεν, ἄρα σημεῖόν ἐστι ποσοῦ δηλωτικόν, τῆς ἐν τῷ δηλουμένῳ ποσῷ σχέσεως οὐδεμίαν ποιούμενος (564) ἔμφασιν· ὅτι μή γένος ἐστίν, ἄλλων κατηγορεῖσθαι δυνάμενος· ἀλλά σημεῖον, ὡς ἔφην, τοῦ κατ᾿ ἄλλων κατηγορικῶς φερομένου γένους ἐμφατικόν.
Εἰ δέ μή τό τε ποιεῖν, μήτε πάσχειν ὁ ἀριθμός ἔχει, δῆλόν ἐστιν, ὅτι καθό μέν οὐ ποιεῖ, σχέσεως τῆς οἱασοῦν οὐκ ἔστι δηλωτικός, τουτέστιν ἑνώσεως ἤ διαιρέσεως· ἑτέρου γάρ, ὡς ἔφην, λόγου τοῦτο καθέστηκε· καθό δέ πάσχειν οὐ πέφυκεν, οὐ διαιρεῖται. Καθ᾿ ἑαυτόν γάρ ἀδιαίρετός ἐστι πᾶς ἀριθμός, τήν κατ᾿ ἀλλοίωσιν οὐκ ἐπιδεχόμενος κίνησιν, ὅπερ ἴδιον ὑπάρχει ποιότητος· οὔτε συστολήν καί διαστολήν, ὅπερ ἴδιον οὐσίας καθέστηκεν· οὔτε μήν αὔξησιν καί μείωσιν, ὅπερ ἴδιόν ἐστι ποσότητος. Εἰ δέ ποσότητος, ἀλλ᾿ οὐ σχέσεως· μόνης γάρ τῆς ἁπλῶς, ἀλλ᾿ οὐ τῆς πῶς λεγομένης ποσότητος, ὁ ἀριθμός ὑπάρχει σημαντικός· δῆλον ὡς οὔτε διαίρεσιν, οὔτε μήν ἕνωσν ὁ ἀριθμός ποιεῖν πέφυκεν, ἀλλά μόνην ποσότητος δήλωσιν, ὡς δ᾿ ἄν ταύτην ὑπάρχουσαν ἐννοήσωμεν. Οὐσίας γάρ, ὡς ἔφην, ἐστί τό ποιεῖν, καί συμβεβηκότος ἤγουν