Sermo III .

Creavit Deus hominem ad imaginem et similitudinem suam, Genesis primo .

In primis, antequam prosequar verba proposita, volo respondere cuidam quaeslioni cuiusdam admirationis, quam possent facere aliqui, et forte multi vestrum faciunt in cordibus suis. Illa quaestio est, quam fecerunt Angeli, Domino ascendente in caelum: Quis est iste qui venit de Edom, tinctis vestibus de Bosra? Isaiae sexagesimo tertio . Ita dicunt multi, vel possunt dicere de me: quis est iste qui venit de terra longinqua, quia Edom interpretatur longinqua: qui ausus est loqui in praesenlia tot magnorum et praelatorum, inter tot sanctos, sapientes et gnaros? - Ad hanc quaestionem possum ego respondere, quod duo moverunt me et induxerunt ad proponenda aliqua verba inter vos tales et tantos, licet insufficiens in scientia et indignus in vita. Unum enim, quod movet me et induxit ad hoc, fuit praeceptum domini Papae sive obedientia, quia placuit summo Pontifici, cui est obediendum et in nullo resistendum, quod aliqua verba dicerem inter vos. quae vobis dicam in fine sermonis mei. Et hoc est unum, quod induxit me, licet indignum et insufficientem ad proponendum aliqua verba inter vos. Aliud est praesumticAcniusdam specialis amoris, quem ego habeo ad beatam Franciscum, quia habui eum propitium mihi in meis necessitatibus ; et ista praesnmtio amoris induxit me ad hoc, ut aliqua dicerem inter vos in festo beati Francisci. Ista fecerunt, ut securus accederem et proponerem aliqua verba. Quare etiam vos in principio rogabitis ipsum, quod dignetur rogare pro me Dominum Iesum Christum, qui facit mutos loqui et linguas infantium, hoc est minus peritorum et provectorum, fecit disertas, ut det mihi proponere verbum suum ad suum honorem et beati Francisci commendationem et ad nostrarum animarum aedificalionem (et) consolationem.

Creavit Deus hominem etc, in principio Genesis.

Et debetis scire, quod duplex est creatio: quaedam in esse naturae, quaedam in esse gratiae. Prima creatio dat esse naturae; secunda, esse gratiae. De prima dicit Ecclesiasticus : Heus creavit de terra hominem, scilicet ut esset; de secunda creatione, Psalmus: Emittes Spiritum tuum, et creabuntur, scilicet in esse gratiae, ut sint boni. Primus modus essendi intelligitur de Adam ; secundus, de beato Francisco et aliis Sanctis, qui per gratiam instituti sunt et a Deo vocali et magnificati. Et dicuntur duo de beato Francisco, videlicet (quod creatus est) ad imaginem, videlicet Divinitatis, et ad similitudinem, humanitatis.

I. Dico, quod primo creatus est ad imaginem

Divinitatis per quandam conformitatem, quam habuit cum Divinitate, quae consistit in tribus personis.

Conformitatem enim habuit cum Patre sive cum persona Patris in potentia ; quia Patri appropriatur potentia, quae consistit in duobus, videlicet in praesidendo et operando. Habet enim Pater potentiam in praesidendo, quia ipse est Rex regum et Dominus dominantium . Item, habet potentiam in operando, quia ipse est Creator omnium omnipotens. Omnia enim, quaecumque voluit, fecit et facere potest. Poientiae Patris in operando conformitatem habuit beatus Franciscus, quia multa mirabilia operatus est. Ipse enim leprosos mundavit, mortuos suscitavit, ae-Pros sanavit, linguam mutis restituit. Item, potentae habuit in praesidendo, quia non solum praefuit hominibus, sed etiam piscibus maris, volatilibus caeli et bestiis lerrae . - Legitur enim de ipso, quod cum ipse semel iret a civitate in civitatem et transiret per quoddam nemus, cervi fugiebant ante ipsum et socium suum. Cuidam autem illorum dixit: Quare fugis ? sta; et ipse ad imperium eius stetit, et tunc ipse venit et posuit manus suas super humeros eius et dixit: " Vade, lauda Deum ". Similiter volatilia caeli erant ei subiecta. Legitur enim de ipso, quod cum transiret de loco ad locum et invenit in quodam campo multas aves cantantes et in cantu suo magnam melodiam facientes, ipse praecepit eis, ut lacerent: et in continenti omnes tacuerunt: postea praecepit eis, quod cantum suum resumerent, et resumserunt. - Item, super pisces habuit potentiam praesidentiae, secundum quod legitur in vita sua.

Item, conformis fuit Filio in sapientia, quae consistit in duobus, scilicet in scientia occultorum et praescientia futurorum, sicut dicit Ecclesiasticus : Oculi Domini multo plus lucidiores sunt super solem, circumspicientes omnes vias hominum.

Ipse autem beatus Franciscus habuit scientiam occultorum, quia multa scivit et praedixil futura. Audivi enim a domino Alexandro Papa, quod beatus Franciscus praedixil mortem Honorii et creationem Gregorii noni, qui tunc erat Ostiensis.

item, praedixit terraemotnm futurum certa die et hora: et sic accidit, sicut praedixil.

Item, habuit etiam conformitatem cum Spiritu sancto in bonitate. Bonitas enim consistit in caritate: ad Romanos quinto: Caritas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum sanctum, qui datus est nobis. Mirabilem caritatem habuit beatus Franciscus et ad Dominum et ad proximos. Tanta erat eius dilectio ad Christum et tantus (amor), quod quando fiebat mentio de Christo, lotus rapiebatur, non solus ille, sed quidam Frater , qui diu fuerat cum ipso, exemplo eius instructus, quod Deum timeret et amaret, quando fiebat mentio de Christo, totus rapiebatur, ita quod fiebat sicut lignum immobile. Magnam dilectionem habuit ad Christum. Ipse voluit sequi Christum et imitari in dilectione. Christus enim dedit nobis omnia bona temporalia ista sub pedibus ad bene vivendum, non ad diligendum. Sic etiam Franciscus, cum esset dives mercator, omnia dimisit propter Deum et dedit pauperibus. Item, sicut Deus Angelos dedit in ministerium peccatorum, sic beatus Franciscus Fratres suos et filios, ut portarent peccata populorum. Item, Dominus Christus ex sua caritate sustinere voluit passionem et mortem pro nobis: sic et beatus Franciscus pro Christo et eius fide voluit passionem sustinere. Ita affectabat mori pro Christo, quod ipse ivit ad paganos ad praedicandam fidem Christi, ad crudelissimum Soldanum, in desiderio habens pati pro Christo: quod considerans Soldanus, noluit eum facere martyrem, ne tantus honor ei deberetur. - Item, ad proximos

suos habuit mirabilem caritatem, quia ipse et Fratres sui ministrabant infirmis et serviebant, quaerebant eis victum et procurabant manibus propriis, stabant in hospitalibus et domibus leprosorum et miserabilium personarum et eorum qui non poterant sibi subvenire, et eis serviebant et ministrabant. Certe poterat de illo dici illud Psalmi : Iucundus homo, qui miseretur et commodat etc. Advocatus, qui habet causam coram iudice bonam, iucundus vadit coram iudice, quia scit, quod bene respondebit de sua causa (et) de quaestione sua: sic iustus homo coram Iudice summo erit iucundus. Et beatus Franciscus dicet: Infirmus fuisti, et ego visitaui te: nudus fuisti, et ego cooperui te etc. Et tunc habebit bonam sententiam et gratiosam pro se, cum dicet Iudex: Venite, benedicti Patris mei etc. - De hoc deberent homines multum cogitare. Vae illis! qui nesciunt tunc respondere, qui non bene poterunt dicere Domino dicenti: Esurivi, et ego refeci te: sitivi, et ego potavi te, visita vi etc. Tales enim exspectabunt sententiam divinam contra se, illam, inquam, qua dicetur eis: Ite, maledicti, in ignem aeternum etc.

II. Item, beatus Franciscus fuit creatus ad si militudinem humanitatis Christi, videlicet quantum ad tria , quantum ad vitam, quantum ad passionem et quantum ad resurrectionem.

Quantum ad vitam, quia Dominus duxit vitam in paupertate et humilitate. De eius paupertate dicitur in Matthaeo : Vulpes foveas habent, et volucres caeli nidos: Filius autem hominis non habet, ubi caput reclinet: unde et cum natus (esset), fuit positus in praesepio, quia non erat eis locus in diversorio.

Sic et beatus Franciscus duxit vitam in paupertate et humilitate. Omnia, quae habebat, pro Domino dimisit et pauperibus erogavit: et voluit, quod filii sui et Fratres ita facerent. Noluit enim in carnalibus voluptatibus et deliciis commorari, quia, sicut dicit Apostolus, qui in carne sunt Deo placere non possunt: et in libro Sapientiae dicitur, quod Spiritus sanctus disciplinae effugiet fictum et auferet se a cogitationibus, quae sunt sine intellectu, quia principium eorum est a sensualitate, non a rationis discretione et rectitudine. Multa pericula sunt in habendo ista temporalia. Tunc esset (melius) ea non habere et ea non appetere. Ista enim temporalia non debemus appetere, quia vana sunt, sicut dicit Ecclesiastes: Vanitas vanitatum etc. Nihil enim permanet sub sole. Sunt enim sicut somnium; unde in Psalmo : Dormierunt somnum suum, et nihil invenerunt omnes viri divitiarum in manibus suis.

Item, sunt instabilia, quia non stant, sed fugiunt velut umbra. Unde Apostolus dicit, quod mundus transit et concupiscentia eius; praeterit enim figura huius mundi: et in libro Sapientiae: Transierunt omnia illa tanquam umbra. Exemplum de divite, qui credidit uti divitiis bonis suis ;et dictum fuit ei, quod illa nocte totum amitteret: Stulte, hac nocte repetunt tibi animam tuam a te. Quae autem parasti, cuius erunt?

Item, sunt molestiis plena, quia magnus labor est in acquirendo, timor in possidendo, ne fures veniant et latrones, dolor in amittendo. Exemplum de hoc in mercatoribus, qui tantum laborant, ut divitias acquirant, tot lustrant provincias, mare navigant et transeunt ; timent sibi, cum acquisierunt, et dolent graviter et affliguntur, cum eas perdunt.

Ista tria debent nos inducere ad ista temporalia contemnenda, ut saltem non desideremus ea nec diligamus. Gregorius: " Contemnendus esset mundus iste, etsi rebus prosperis animum demnlcerel; at, postquam tot doloribus pulsat, tot calamitatibus fatigatur, tot nobis quotidie dolores ingeminat, quid clamat aliud, nisi ut non amemus, vel ut fugiamus"? Miseri ergo sunt qui appetunt et desiderant ista temporalia, quibus nondum sciunt se fruituros.

Secundo, fuit similis Christo quantum ad passionem. Ipse enim gavisus esset martyrium pro ipso sustinere et suscipere, sed non potuit: per ipsum non stetit: ipse enim voluit sequi Christum et portare crucem Christi. Unde ipsi in oratione posito apparuit Seraphim unus, et tunc apparuerunt in corpore eius, hoc est in manibus eius et in pedibus, stigmata passionis Domini nostri Iesu Christi; unde tunc potuit dicere : Stigmata Domini nostri Iesu Christi in corpore meo porto. Vere igitur potuit et potest dici, quod fuit creatus ad imaginem et similitudinem Christi quantum ad passionem.

Tertio, quantum ad resurrectionem. Et hoc dupliciter, quia ad inieram ita affligebat carnem suam, ut carnes eius efficerentur nigrae. In morte autem apparuit caro eius fulgida et splendidissima, quasi iam esset resuscitatus. Secundo creatus est ad similitudinem eius quantum ad resurrectionem, quia, sicut Dominus a morte corporis surrexit per virtutem Divinitatis, sic Franciscus a morte peccatorum surrexit per gratiam sui Conditoris. Dedit enim illi Dominus remissionem omnium peccatorum adhuc viventi in corpore. Peccatorum remissio est quaedam a morte resurrectio, quia peccatores velut mortui sunt sine sensu et sine motu: unde peccator potest dicere illud propheticum : Verberaverunt me, sed non dolui: traxerunt me, et ego non sensi. Sunt ergo sine sensit.

Item, sine motu bonae operationis, quia non est qui faciat bonum, non

est usque ad unum. Beatus Franciscus resurrexit a mortuis: unde Apostolus: Surge, qui dormis, et exsurae a mortuis, et illuminabit te Christus.

Sed qualiter surgendum est a peccato ? Sic enim peccator quilibet debet cogitare, ut se iudicet et accuset primo, antequam a Domino iudicetur. Debemus enim cogitare, quod ipsum offendimus, quod ab ipso Mirabimur, nisi prius nos ipsos iudicemus . Debemus antem nos iudicare per (cordis) contritionem, compunctionem habendo de peccatis ; Psalmus: In cubilibus vestris compungimini: et alibi: Lavabo per singulas noctes lectum meum, cor meum et conscientiam meam lacrymis contritionis et compunctionis. Cor enim ''contritum et humiliatum, Deus, non despicies .

Item, iudicare debemus per oris confessionem ; Iob: Si iustificare me voluero, os meum condemnabit me, quia scilicet ore nieo confitebor peccata mea: unde Isaias dicit : Narra, siquid habes, ut iustificeris: et alibi: Qui abscondit scelera sua non dirigetur; qui autem confessus fuerit etreliqueril ea misericordiam consequetur. ''

Item, per operis satisfactionem, sicut beatus Franciscus, qui mirabiliter mactavit carnes suas, ieiunavit, nudis pedibus ambulavit et alia multa sustinuit: unde potuit dicere illud apostolicum : Castigo corpus meum et in servitutem. redigo. Volebat sic satisfacere pro peccatis in vita ista, ut non oporteret, eum timere in alia.

Sed sunt aliqui, qui nolunt se indicare per cordis contritionem, quia considerant vitam aliorum et conversationes inhonestas: ita facit ille magnus, ita et ego possum facere; non oportet, me conteri de hoc. Mala consideratio est ista, quia non minus ardemus, si Papa vel cardinalis vel aliquis praelatns tuus talis est. Non propter hoc tu: quia quae dicunt facite , secundum opera vero eorum nolite facere . - Item, alia ratio est, quare non veniunt ad poenitentiam, quia promittunt sibi longam vitam: ego sum iuvenis et fortis, diu potero vivere et facere voluntatem meam; in fine poenitebo. Miseri sunt isti. Isaiae quinquagesimo octavo dicit Dominus: Clama, ne cesses. Et dixi: Quid clamabo? Omnis caro foenum, et omnis gloria eius quasi flos agri. Foenum, quod in mane est viride, in occasu solis est siccum velut herba sicca. Sic est de homine: Iob : Breves dies hominis sunt, numerus mensium apud te est etc., et alibi: Brevi vivens tempore repletur multis miseriis. Si natus es, ut brevi tempore vivas, quomodo exspectas longam vitam ? Nescit homo finem suum. Qui quasi

flos egreditur et conteritur et fugit velut umbra et nvmquam in eodem statu permanet. Ideo mirum est et mirabile, quomodo aliquis ponit in corde suo, quod longius debeat vivere. Ieremias dicit , quod videt virgam vigilantem. Semper enim virga vigilat: haec est sententia divina, ut veniat contra nos, nisi et nos pro nobis vigilemus. - Alia ratio est, quia sperant de misericordia Christi et dicunt : Misericordia Domini plena est terra. Tanta est, quantus ipse qui creavit me ad imaginem suam, et sic miserebitur mei. Verum est, quod plena est terra, et quod tanta est, quantus est ipse, sed non tanta, ut non sit infernus. Ergo si moriaris sine misericordia et vadas ad infernum, non poteris postea habere misericordiam. Si ergo, vivens hic in carne mortali, misericordiam petiero, ego habebo et obtinebo; si sine misericordia de mundo isto transiero, postea misericordiam habere non potero, sed in fletu et stridore ero. Ibi enim erit fletus et stridor dentium . - Alii dicunt: Confitebor in mea infirmitate, in fine, quando infirmus ero. Sed quomodo tunc poterit homo bene cogitare de peccatis suis, quando infirmitatibus ita fatigabitur, quod non poterit de alio cogitare, quando habebit dolores tantos et tantum cogitabit tunc de separatione animae a corpore? Ista poenitentia nec est multum appretianda nec tamen vituperanda. Dicit Augustinus , quod " talem nec laudo nec vitupero ", quia nescitur, qua intentione fiat, utrum timore mortis tantum poeniteat, aut amore iustitiae et Dei. Si tamen amore Dei, laudanda est, quia, quacumque hora ingemuerit peccator, iniquitatum eius non recordabor amplius.

Ista ergo quatuor impediunt, ne inducatur aliquis ad iudicandum se ipsum. - Sic non fecit beatus Franciscus; sed hic iudicavit se, ne a Domino iudicaretur. Merito ergo possumus dicere de ipso: Creavit Deus hominem ad imaginem et similitudinem suam: ad imaginem Divinitatis, ad similitudinem humanitatis. Rogabimus Dominum, quod det nobis sic conformari et configurari ipsi ad similitudinem beati Francisci, quod ipsi configurati, ad videndum ipsum in gloria mereamur introduci precibus beati Francisci, quod nobis concedat Christus. Amen.