89

ἄνθρωπος, ἄν τις τό φανόμενον χωρίσῃ τοῦ νοουμένου. " Τίθεται οὖν τήν μέν ἄγνοιαν, τῇ κατ᾿ ἐπίνοιαν διαστολῇ τῶν οὐσιῶν μόνον ἐκδέχεσθαι· τά δέ φυσικά θελήματα, καί πᾶν τι ἄλλο φυσικόν δίχα μόνης τῆς ἁμαρτίας, τῇ καθ᾿ ὑπόστασιν ἑνώσει τῶν φύσεων αὐτοῦ τοῦ σαρκωθέντος Λόγου γνωρίζειν, εἰς τήν τῶν ἐξ ᾧν, καί ἐν οἷς, καί ἅπερ ὑπάρχει κυριωτάτην βεβαίωσιν. Εἰ τοίνυν τήν μέν ἄγνοιαν ἐν τῇ κατ᾿ ἐπίνοιαν διαστολῇ θεωροῦμεν, οὐδ᾿ αὐτοῦ κυρίως ἐστίν, ὅ μήτε ἡμῶν κατά φύσιν ὡς συστατικόν, εἰ καί ἡμῶν εἶναι λέγεται διά τήν ἀρχαίαν παράβασιν, οἷον ἡ ἄγνοια, ἡ ἐγκατάλειψις, ἡ παρακοή, τό ἀνυπότακτον. Τίς γάρ ἡμῶν ἐν τούτοις φύσεως λόγος, ἤ τῆς οὐσίας συστατικός; ∆ιόπερ οὐδέ Χριστοῦ ταῦτα κατηγοροῦμεν, ὡς Χριστοῦ παντελῶς, οὐδέ εἴ τι ἄλλο, καθώς ἔφην, τῶν ἐν τῇ κατ᾿ ἐπίνοιαν διαστολῇ γνωριζομένων· καί μάλα εἰκότως. Εἰ γαρ οὐκ ἐν διαστολῇ τόν σεσαρκωμένον γινώσκομεν Λόγον, οὐδέ κατ᾿ ἐπίνοιαν ψιλήν φανταζόμεθα, ἀλλ᾿ ἐν ἄκρᾳ τῇ καθ᾿ ὑπόστασιν ἑνώσει τῶν φύσεων ὄντα πιστεύομεν· δῆλον ὡς οὐδέ τι τῶν ἐν διαιρέσει κατ᾿ ἐπίνοιαν λαμβανομένων, αὐτοῦ τό παράπαν ἐστίν· ἀλλ᾿ ἐκεῖνα κυρίως αὐτοῦ καί μόνα πρεσβεύομεν, τά ὅσαπερ φυσικά τυγχάνει μετά τῆς φύσεως, καί λώβης ὄντα τῆς καθ᾿ ἁμαρτίαν ἐκτός, ἑνότητι προσώπου, καί τῆς κατ᾿ αὐτόν μιᾶς ὑποστάσεως, πραγματικῶς σωζόμενά τε καί ὁμολογούμενα τοῖς εὐσεβέσιν.

Οὐκοῦν εἰ μέν οὐ φυσικόν τό θέλημα, καί τῆς ἡμετέρας οὐσίας συστατικόν, παραστήσωσιν. Εἰ δέ φυσικόν· θελητικός γάρ φύσει ὁ ἄνθρωπος, ἤ καί αὐτό μετά τῶν ἄλλων τοῦ σαρκωθέντος Λόγου κατ᾿ οὐσίαν ὡς ἀνθρώπου γεγενημένου, καί θελητικοῦ κατ' ἄμφω τάς ἐξ ὧν συνέστηκε φύσεις ὑπάρχοντος, καί ἔστι καί γνωρίζεται, ἤ καί τά ἄλλα φυσικά μετ᾿ αὐτοῦ, φημί δή τοῦ κατά φύσιν θελήματος, ἐν τῇ κατ' ἐπίνοιαν διαιρέσει, ψιλῶς, ἀλλ᾿ οὐ κυρίως καί πραγματικῶς γνωρισθήσονται, καί ἔσται κατ᾿ αὐτούς, ἡ τῆς ὅλης οἰκονομίας θεωρία καί μύησις· μᾶλλον δέ αὐτή κυρίως ἡ σάρκωσις, κατά διαίρεσιν αὐτοῖς λαμβανομένη καί φαντασίαν, μηδενός φυσικοῦ (224) τούτοις ἐν Χριστῷ καθ᾿ ἕνωσιν ὁμολογουμένου, μή δ᾿ αὐτῆς τό παράπαν τῆς φύσεως. Οὗ γάρ τι φυσικόν οὐκ ἔστιν, οὔτε φύσις ἔσται ποτέ ἄν. Ὥσπερ ἔνθα κυρίως ἡ φύσις, τά κατ᾿ αὐτήν ἀπαραλείπτως δίχα μόνης τῆς ἁμαρτίας. ∆ιόπερ οὐδέ μία τούτοις κατά τῆς ἀληθείας πρόφασις ἔσται. Περῄρηται γάρ πᾶσα, καί διά πάντων ἐπίνοια, πρός τό ταύτην, εἴ γε βούλοιντο, περιχαρῶς ἀσμενίσαι, καί ἡμῖν εἰλικρινῶς συνομολογεῖν· ἀλλά μή τοῖς ὡς ἐξ ἀράχνης τῆς κατ᾿ αὐτούς ἀδρανοῦς διανοίας ἐπερείδεσθαι λόγοις, τούς εἰς αὐτόν ὀρθοδόξως πιστεύοντας, ὅτι ἐξ ᾧν ἐστιν ὁ Χριστός, ἐν αὐτοῖς ἐστιν ὁ Χριστός· καί ἐν οἷς ἐστιν ὁ Χριστός, ταῦτά ἐστιν ὁ Χριστός· Ἔστιν οὖν Θεός καί ἄνθρωπος ἐν ταὐτῷ ὁ Χριστός· ἔστι δέ καί ἐν θεότητι καί ἐν ἀνθρωπότητι· ἥνωτο δέ καί ἐκ θεότητος καί ἐξ ἀνθρωπότητος.

Τοῦ αὐτοῦ ἁγίου Μαξίμου ἐπίλυσις τοῦ δευτέρου ἀτόπου. Περί τοῦ δεῖξαι φυσικά λέγειν τά θελήματα τούς Πατέρας, τότε δείξομεν, ὅτ᾿ ἄν

ἐπαΐειν δυνηθῶσιν ἤ βουληθῶσιν, εἰπεῖν οἰκειότερον, οἱ πρός πάντα τά θεῖα καί πατρικά τήν ἀκουστικήν τῆς ψυχῆς ἀποβύσαντες δύναμιν. Εἰ γάρ ταύτην ὡς ἔκ τινος πάθους ἀνακαθάραι βουληθῶσι τῆς ἔριδος, καί τρανῶς, ἤ μᾶλλον ἀπροσπάθως, τό τῆς διανοίας ὄμμα κατά λόγον ἑρεῖσαι τῇ τῆς πατροπαραδότου διδασκαλίας πολυφώτῳ καί ἱερᾷ λαμπηδόνι, συνήσουσι πάντως ὡς φυσικά θελήματα κατονομάζουσιν· ἔκ τε τοῦ διαῤῥήδην ἅπαντας κοινῇ λέγειν τε καί διδάσκειν, "Φυσικήν τε ὄρεξιν, καί ἔμφυτον