Articulus 2A

Corpus

Respondeo dicendum ad primam quaestionem, quod secundum Augustinum in littera, christus non est filius neque spiritus sancti, neque trinitatis, sed tantum dei patris. Sed hoc diversa ratione a diversis negatur.

Quidam negant hoc non tamquam simpliciter falsum, sed tamquam inconvenienter dictum, utpote praestans occasionem errandi et circa aeternam generationem filii, in qua sequeretur quaedam confusio relationum, si filius diceretur sui ipsius filius, et spiritus sancti; et circa generationem ejus temporalem, ne videatur spiritus sanctus de sua substantia christum genuisse secundum hominem, si pater ejus diceretur. Et sicut non potest dici filius trinitatis simpliciter, ita nec per creationem, ut evitetur error Arii, qui dixit christum puram creaturam, neque per gratiam, ut evitetur error Nestorii, qui dixit duas personas in christo, et unionem divinitatis ad hominem christum esse tantum per gratiam, non in persona. Concedunt tamen aliqui quod potest dici iste homo filius trinitatis per creationem, si ly iste homo dicit suppositum, sive individuum hominis, non personam filii dei. Nullo tamen modo filius dei potest dici filius trinitatis propter repugnantiam relationum.

Concedunt etiam quod quantum ad gratiam habitualem, per quam tota trinitas habitat in anima christi, potest dici iste homo filius dei, etiam secundum quod homo, non tamen trinitatis: quia secundum hoc non habet ipse comparationem ad relationes quibus distinguitur trinitas; sed quantum ad gratiam unionis dicitur tantum filius patris naturalis.

Sed haec opinio non est conveniens dictis Augustini, qui simpliciter negat dici christum esse filium trinitatis, aut spiritus sancti. Non enim hoc potest esse ad vitandum confusionem relationum: cum enim confusio sit ex inordinata permixtione aliquorum, nulla sequeretur confusio si secundum diversas naturas oppositas relationes filio attribueremus, vel spiritui sancto ratione diversorum, cum etiam de filio ratione diversarum naturarum sine aliqua inconvenientia contraria praedicentur, ut quod est passibilis, et impassibilis; et etiam relationes oppositae, ut quod est minor et aequalis patri, et etiam major et minor seipso. Neque etiam negant hoc ad evitandum errorem qui posset sequi: non enim magis patrocinatur errori Arii, si dicatur quod est filius trinitatis per creationem, quam quod dicatur, secundum quod homo, creatura; quod tamen conceditur. Et est simile de aliis erroribus. Praeterea hoc quod conceditur iste homo filius trinitatis per creationem, secundum quod dicit suppositum vel individuum hominis, non personam filii dei, non convenit secundae opinioni, quae infra ponitur, dist. 6, secundum quod ille homo non potest supponere nisi suppositum aeternum. Similiter etiam quod christus per gratiam habitualem non comparetur ad relationes distinguentes personas, non videtur esse ratio quod non possit dici filius trinitatis: quia nos dicimur per gratiam filii trinitatis, et tamen gratia quae in nobis est, est effectus essentiae divinae, non habens respectum ad distinctionem personarum.

Et ideo dicendum aliter cum aliis, scilicet quod Augustinus hoc negat tamquam simpliciter falsum et impossibile. Filiatio enim est relatio consequens generationem; generatio autem est via ad esse: esse autem est quid suppositi a forma, sive a natura; unde cum filiatio secundum Damascenum sit determinativa suppositi vel hypostasis, non potest aliquis dici filius alicujus, nisi a quo accipit esse. Esse autem christi est unum, ad minus quantum ad secundam opinionem, ut infra, dist. 6, qu. 2, art. 2, dicetur: hoc autem esse non habet christus ab aliqua persona divina nisi a patre. Unde non potest dici filius nisi patris. Similiter etiam non potest dici quod sit filius trinitatis per creationem vel gratiam: quia quando in aliquo invenitur perfecta ratio alicujus nominis, nullo modo recipitur illud nomen de eo cum determinatione diminuente, ut patet ex verbis Augustini in littera; sicut planta dicitur vivens imperfectum propter animam vegetabilem, quia non habet esse cum anima sensibili; animal autem quamvis habeat eamdem animam, non dicitur vivens imperfectum, quia habet eam cum anima sensibili. Christus autem habet veram rationem filiationis ad deum. Unde non est dicendus filius per creationem neque per gratiam: quia per hoc significatur filiatio imperfecta ad deum, quae est secundum quid, et non simpliciter.

Ad 1

Ad primum ergo dicendum, quod non est dicendum, christum hominem esse filium patris per creationem, neque ratione formationis corporis christi, nisi quatenus illa formatio terminatur ad unionem personalem, per quam iste homo est naturalis filius dei patris.

Ad 2

Ad secundum dicendum, quod spiritus sanctus facit illas actiones non mediante semine ex se deciso, quod ad patrem pertinet, sed quasi artifex operando in materiam exteriorem.

Ad 3

Ad tertium dicendum, quod spiritus sanctus non genuit christum de beata virgine: quia secundum Damascenum, generare est ex sua substantia alium producere: et Glossa illa sic exponenda est: genuit, idest fecit ut nasceretur. Nec iterum spiritus sanctus est similis christo in natura illa quam in utero virginis formavit; unde non potest spiritus sanctus dici pater christi secundum humanitatem.

Ad 4

Quartum et quintum concedimus.