▾
Thomas Aquinas, In III Sententiarum – In Libros Sententiarum
⎗←→⎘
▾
Utrum caritas sit idem quod concupiscentia, vel quid sit caritas.
Ad primum sic proceditur. Videtur quod caritas sit idem quod concupiscentia. Augustinus enim dicit, quod caritas est virtus qua deum videre perfruique eo desideramus. Hoc autem concupiscentiae est. Ergo caritas est concupiscentia.
Item, videtur quod sit idem quod amor.
Quia, sicut dicit dionysius, dilectio est idem quod amor. Sed in littera dicitur, quod amor est dilectio qua diligitur deus propter se, et proximus propter deum. Ergo caritas est idem quod amor.
Item, videtur quod sit idem quod benevolentia.
Benevolentia enim est qua alicui aliquod bonum optamus. Sed hoc facit caritas, quia optat sibi et aliis vitam aeternam, secundum quod dicitur habens caritatem diligere proximum sicut seipsum.
Ergo caritas est idem quod benevolentia.
Praeterea, videtur quod sit idem quod concordia.
Quia caritas unitatem ecclesiae facit, quae in hoc consistit ut idem dicamus omnes, et non sint in nobis schismata, ut dicitur 1 corinth., 1.
Hoc autem ad concordiam pertinet. Ergo caritas est idem quod concordia.
Praeterea, videtur quod sit idem quod beneficentia.
Quia modus caritatis est ut diligamus non lingua tantum, sed opere et veritate; 1 joan. 3. Sed diligere per effectum, ad beneficentiam pertinet.
Ergo caritas videtur esse idem quod beneficentia.
Praeterea, videtur quod sit idem quod pax.
Caritas enim est vinculum faciens spirituum unitatem.
Hoc autem paci attribuitur; Ephes. 4, 3: soliciti servare unitatem spiritus in vinculo pacis.
Ergo caritas est idem quod pax.
Praeterea, videtur quod sit idem quod amicitia.
Quia, ut dicit philosophus in 9 ethic., amicitia superabundantiae amoris similatur.
Sed caritas habet superabundantissimum amorem; unde et caritas dicitur, eo quod sub inaestimabili pretio, quasi carissimam rem, ponat amatum. Ergo caritas est idem quod amicitia.
Sed contra, amicitia, ut dicit philosophus, est redamantium. Sed caritas est etiam ad inimicos. Ergo non est idem quod amicitia.
Praeterea, amicitia est non latens. Sed caritas maxime latet. Ergo non est amicitia.
Praeterea, amicitia est eorum qui convivunt ad invicem, et communicant in eisdem operibus.
Sed caritas est ad deum et ad Angelos, quorum conversatio non est cum hominibus. Ergo caritas non est amicitia.
Praeterea, amicitia quaerit maxime colloqui, et videre amicum, ut dicit philosophus.
Sed hoc non quaerit caritas, ut dicit Hieronymus in prologo bibliae. Ergo non est idem quod amicitia.
Praeterea, amicitia non est nisi ad paucos, et virtuosos. Sed caritas est ad omnes, etiam malos.
Ergo caritas non est idem quod amicitia.
Respondeo dicendum, quod amor est quaedam quietatio, ut supra dictum est, quaest.
Praec., art. 1; unde sicut appetitus invenitur in parte sensitiva et intellectiva, ita et amor. Ea autem quae ad sensitivum appetitum pertinent, ad intellectivum transferuntur, sicut nomina passionum.
Quod autem appetitus intellectivi est proprium, sensitivo appetitui non convenit, ut nomen voluntatis. Et ideo amor in utroque appetitu invenitur. Et secundum quod invenitur in appetitu sensitivo, proprie dicitur amor, eo quod passionem importat; secundum autem quod invenitur in intellectiva parte, dicitur dilectio, quae electionem includit, quae ad appetitum intellectivum pertinet. Nihilominus nomen amoris etiam ad superiorem partem transfertur; nomen autem dilectionis ad inferiorem nunquam.
Omnia autem alia nomina quae ad amorem pertinere videntur, vel includuntur ab istis, vel includunt ea, quasi addentia aliquid supra dilectionem et amorem. Quia enim amor unit quodammodo amantem amato, ideo amans se habet ad amatum quasi ad seipsum, vel ad id quod est de perfectione sui. Ad seipsum autem et ad ea quae sui sunt, hoc modo se habet ut primo velit sibi praesens esse quidquid de perfectione sua est; et ideo amor includit concupiscentiam amati, qua desideratur ejus praesentia. Secundo homo alia in seipsum retorquet per affectum, et sibi appetit quaecumque sibi expediunt; et secundum quod hoc ad amatum efficitur, amor benevolentiam includit, secundum quam aliquis amato bona desiderat. Tertio homo ea quae sibi appetit, operando sibi acquirit; et secundum quod hoc ad alium exercetur, beneficentia in amore includitur. Quarto homo ea quae sibi bona videntur, implere consentit: et secundum quod hoc ad amicum fit, amor concordiam includit, secundum quam aliquis consentit in his quae amico videntur: non quidem in speculativis: quia concordia in his, secundum philosophum, 9 ethic., ad amicitiam non pertinet, et discordia in eisdem esse potest sine amicitiae praejudicio, eo quod in his concordare vel discordare, voluntati non subjacet, cum intellectus ratione cogatur. Amor tamen super quatuor praedicta aliquid addit, scilicet quietationem appetitus in re amata, sine qua quodlibet praedictorum quatuor esse potest.
Sunt etiam quaedam quae super dilectionem vel amorem aliquid addunt. Amatio enim addit super amorem intensionem quamdam amoris, quasi fervorem quemdam. Amicitia vero addit duo: quorum unum est societas quaedam amantis et amati in amore, ut scilicet mutuo se diligere sciant; aliud est ut ex electione operentur, non tantum ex passione.
Unde dicit philosophus, quod amicitia similatur habitui, amatio autem passioni. Sic ergo patet quod amicitia est perfectissimum inter ea quae ad amorem pertinent, omnia praedicta includens; unde in genere hujusmodi ponenda est caritas, quae est quaedam amicitia hominis ad deum, per quam homo deum diligit, et deus hominem; et sic efficitur quaedam associatio hominis ad deum, ut 1 joan., 1, 7: si in luce ambulamus, sicut et ipse in luce est, societatem habemus ad invicem.
Ad primum ergo dicendum, quod quaelibet amicitia concupiscentiam seu desiderium includit, et aliquid super eam addit, ut dictum est.
Ad secundum dicendum, quod caritas addit aliquid supra dilectionem et amorem.
Et similiter dicendum ad tertium de benevolentia, et ad quartum de concordia, et ad quintum de beneficentia.
Ad sextum dicendum, quod pax ad concordiam reducitur: nisi quod magis pax dicitur quantum ad remotionem discordiae, concordia autem quantum ad ipsam unionem.
Ad septimum dicendum, quod caritas est amicitia, sed aliquid addit supra ipsam, scilicet determinationem amici: quia est amicitia ad deum, quae omnibus pretiosior est et carior.
Ad octavum dicendum, quod amicus non tantum diligit amicum ad quem amicitiam habet, sed omnia quae ad ipsum pertinent, quamvis ab illis non ametur, sicut filios ejus, fratres et hujusmodi.
Similiter et caritas diligere facit principaliter deum, qui amantes se amat, et in amando praevenit et homines, inquantum illius sunt. Unde quod dicitur, quod amicitia est redamantium, intelligitur quantum ad eos inter quos principaliter est amicitia.
Ad nonum dicendum, quod inquantum homines per caritatem deiformes efficiuntur, sic sunt supra homines, et eorum conversatio in caelis est; et sic cum deo et Angelis ejus conveniunt, inquantum ad similia se extendunt, secundum quod dominus docet: estote perfecti, sicut et pater vester perfectus est.
Ad decimum dicendum, quod amicitia dicitur esse non latens, non quod per certitudinem amor amici cognoscatur, sed quia per signa probabilia amor mutuus hinc inde colligitur; et talis manifestatio potest esse de caritate inquantum per aliqua signa potest aliquis probabiliter aestimare se habere caritatem.
Ad undecimum dicendum, quod amicitia vera desiderat videre amicum, et colloquiis mutuis gaudere facit, ad quem principaliter est amicitia; non autem ita quod delectatio quae est ex mutua visione et perfruitione, finis amicitiae ponatur, sicut est in amicitia delectabilis; et hoc intendit removere Hieronymus, scilicet quod non est amicitia caritatis principaliter ad homines, sed est christi glutino copulata, et quod delectatio principaliter de amicis non est quaerenda.
Ad duodecimum dicendum, quod objectio illa procedit quantum ad illum ad quem attenditur principaliter amicitia, et non de illis qui diliguntur inquantum ad amicum principaliter pertinent, quia sic multorum est.