153

καί Θεόν μέν τόν ἄνθρωπον ποιεῖν, ἄνθρωπον δέ τόν Θεόν χρηματίζειν καί φαίνεσθαι, διά τήν μίαν καί ἀπαράλλακτον ἀμφοτέρων κατά τό θέλημα βούλησίν τε καί κίνησιν, ὡς ἐπί τε τοῦ Ἀβραάμ, καί τῶν λοιπῶν ἁγίων εὑρίσκομεν. Καί τοῦτο ἴσως ἐστι, τό ἐκ προσώπου τοῦ Θεοῦ εἰρημένον· Ἐν χερσί προφητῶν ὡμοιώθην· ἡ τοῦ Θεοῦ πρός ἕκαστον, ἐκ τῆς ἐνούσης κατά πρᾶξιν ἀρετῆς ἑκάστῳ διά πολλήν φιλανθρωπίαν μορφοποιία. Χείρ γάρ παντός δικαίου, ἡ κατ᾿ ἀρετήν αὐτοῦ πρᾶξίς ἐστιν· ἐν ᾗ καί δι᾿ ἧς ὁ Θεός τήν πρός ἀνθρώπους ὁμοίωσιν δέχεται.

Μέγα οὖν ἀγαθόν ἡ ἀγάπη, καί τῶν ἀγαθῶν τό πρῶτον καί ἐξαίρετον ἀγαθόν, ὡς Θεόν καί ἀνθρώπους δι᾿ ἑαυτῆς περί τόν αὐτήν ἔχοντα συνάπτουσα, καί ὡς ἄνθρωπον τόν ποιητήν τῶν ἀνθρώπων φανῆναι παρασκευάζουσα, διά τήν τοῦ θεουμένου πρός τόν Θεόν κατά τόν ἀγαθόν ὡς ἐφικτόν ἀνθρώπῳ ἀπαραλλαξίαν· ἥν ἐνεργεῖν ὑπολαμβάνω, τό ἀγαπῆσαι Κύριον τόν Θεόν ἐξ ὅλης τῆς καρδίας καί ψυχῆς καί δυνάμεως, καί τόν πλησίον ὡς ἑαυτόν. Ὅπερ ἐστίν, ἵνα ὡς ἐν ὅρῳ περιλαβών εἴπω, ἡ καθ᾿ ὅλου πρός τό πρῶτον ἀγαθόν μετά τῆς ὅλης τοῦ ὅλου κατά τήν φύσιν γένους προνοίας ἐνδιάθετος σχέσις· μεθ᾿ ἥν πρός οὐδέν ἀνώτερόν ἐστιν ἀναβιβασθῆναι τόν φιλόθεον ἄνθρωπον, πάντων αὐτῷ δαβαθέντων τῶν κατ᾿ εὐσέβειαν τρόπων· ἥν ἀγάπην καί οἴδαμεν καί ὀνομάζομεν, οὐκ ἄλλην καί ἄλλην μεμερισμένως Θεῷ καί τῷ πλησίῳ προσνέμοντες, ἀλλά μίαν καί τήν αὐτήν ὅλην· Θεῷ μέν ὀφειλομένην, ἀνθρώπους δέ ἀλλήλοις ἐπισυνάπτουσαν. Ἐνέργεια γάρ καί ἀπόδειξις σαφής τῆς πρός τόν Θεόν τελείας ἀγάπης ἐστίν, ἡ γνησία δι᾿ εὐνοίας ἑκουσίου πρός τόν πλησίον διάθεσις. (404) Ὁ γάρ μή ἀγαπῶν τόν ἀδελφόν αὐτοῦ ὅν ἐώρακε, φησίν ὁ θεῖος ἀπόστολος Ἰωάννης, τόν Θεόν ὅν οὐχ ἐώρακεν, οὐ δύναται ἀγαπῆσαι. Αὕτη ἐστίν, ἡ τῆς ἀληθείας ὁδός, ἥν ἑαυτόν ὀνομάσας ὁ τοῦ θεοῦ Λόγος, τούς ἐν αὐτῇ ὁδεύοντας τῷ Θεῷ καί Πατρί καθαρούς παντοίων γενομένους παθῶν παρίστησιν. Αὕτη ἐστίν ἡ θύρα, δι᾿ ἧς ὁ εἰσερχόμενος εἰς τά Ἅγια γίνεται τῶν ἁγίων, καί τοῦ ἀπροσίτου κάλλους τῆς ἁγίας καί βασιλικῆς Τριάδος θεατής γενέσθαι καθίσταται ἄξιος. Αὕτη ἐστίν ἡ ἄμπελος ἡ ἀληθινή, ἐν ᾗ ὁ παγίως ἑαυτόν ἐνριζώσας, θείας καταξιοῦται μέτοχος γενέσθαι ποιότητος. ∆ιά ταύτην πᾶσα νομική τε καί προφητική καί εὐαγγελική, καί ἔστι, καί ἐκδέδοται διδασκαλία, ἵνα τῶν ἀῤῥήτων ἐπιθυμίαν λαβόντες ἀγαθῶν, τοῖς τρόποις τόν πόθον πιστώσωμεν· τοσοῦτον διά τόν ποθούμενον πλάστην τό πλάσμα τιμήσαντες, ὅσον τῷ πλάστῃ παρίσταται, καί ὁ τῆς φύσεως ἀπαιτεῖ λόγος, νομοθετῶν τό ἰσότιμον, καί πᾶσαν τήν περί ἕκαστον φαινομένην κατά πρόληψιν ἀνισότητα περιτέμνων τῆς φύσεως· καί ἑαυτῷ τούς πάντας κατά μίαν ταυτότητος δύναμιν περικλείων.

∆ιά ταύτην, αὐτός ὁ τῆς φύσεως ποιητής· τό φρικτόν ὄντως καί πρᾶγμα καί ἄκουσμα! τήν φύσιν ἐνδύεται τήν ἡμετέραν, ἑνώσας ταύτην ἀτρέπτως ἑαυτῷ καθ᾿ ὑπόστασιν, ἵνα στήσῃ τοῦ φέρεσθαι, καί πρός ἑαυτόν συναγάγῃ, καθ᾿ ἑαυτήν κατά τήν γνώμην διάφορον· καί φανεράν καταστήσῃ τήν πανένδοξον τῆς ἀγάπης ὁδόν, τῆς θείας ὄντως καί θεοποιοῦ, καί πρός Θεόν ἀγούσης· εἰρήσθω δέ ὅτι καί Θεός ὑπαρχούσης, ἥν αἱ ἄκανθαι κατ᾿ ἀρχάς τῆς φιλαυτίας ἐκάλυψαν· καί τοῖς ὑπέρ ἡμῶν παθήμασιν ἐν ἑαυτῷ προτυπώσας, καθαράν κωλυμάτων τοῖς πᾶσι χαρίσηται· τούς λίθους τούς ἐν αὐτῇ διά τῶν αὐτοῦ μαθητῶν διαῤῥίψας, ὡς αὐτός ἐν τοῖς προφήταις προανεφώνησεν, εἰπών, Καί τούς λίθους ἐκ τῆς ὁδοῦ διαῤῥίψατε· καί πείσῃ δεόντως ἡμᾶς ἑαυτοῦ τε καί ἀλλήλων τοσοῦτον ἀντέχεσθαι, ὅσον αὐτός δι᾿ ἑαυτοῦ προλαβών ἐπεδείξατο, ὑπέρ ἡμῶν παθεῖν ἀνασχόμενος. ∆ιά ταύτην πάντες οἱ ἅγιοι μέχρι παντός πρός τήν ἁμαρτίαν ἀντικατέστησαν, τῆς παρούσης ζωῆς οὐδένα λόγον ποιησάμενοι, καί τούς πολυειδεῖς