168

κἀκεῖνο ποιοῦν αὐτόν θέσει, ὅπερ αὐτό ὑπάρχον φύσει γνωρίζεται, πλήν μέντοι τῆς φύσεως. Ἐκείνη γάρ, τοῦθ᾿ ὅπερ ἐστί διαφυλάττει τόν ἄνθρωπον, θεόν ποιεῖν θέσει πέφυκε, θέωσιν ὡς ἀγαθός ὑπέρ φύσιν τῷ ἀγομένῳ δωρούμενος· καί τῶν δύο καθαρῶς ἀποτέμνει, κόσμου λέγω καί φύσεως. Εἰ δέ φύσις ἐστίν ἡ ἄγουσα τόν ἄνθρωπον, καθ᾿ ἑαυτόν ὄντα, φύσει τόν ἄνθρωπον διαδείκνυσι· μέσον Θεοῦ καί κόσμου τυγχάνουσα· ὡς οὐδετέρου τούτων κατά γνώμην μετέχοντα. Εἰ δέ κόσμος ἐστίν ὁ φέρων, κτῆνος ἐργάζεται, ἤτοι σάρκα μόνην τόν ἀγόμενον ἄνθρωπον· ἐμπάθειαν αὐτῷ δ᾿ ἀπάτης δημιουργῶν· καθ᾿ ἡν Θεοῦ τε καί φύσεως μακράν αὐτόν ἀποθέμενος, τά παρά φύσιν πάντα ποιεῖν αὐτόν ἐκδιδάσκει.

Αἱ οὖν ἀκρότητες, Θεόν δέ φημι καί κόσμον, ἀλλήλων καί τῆς μεσότητος, λέγω δέ τήν φύσιν, ἀπάγειν τόν ἄνθρωπον εἰώθασιν. Ἡ δέ μεσότης, τούτων (448) οὖσα μεθόριος, εἰ αὐτήν μόνην σκοποῦντα λάβοι τόν ἄνθρωπον, ἐπίσης τῶν ἄκρων κινηθῇ διίστησιν· οὔτε πρός τόν Θεόν αὐτόν ἀναδραμεῖν συγχωροῦσα, καί πρός τόν κόσμον ἀφιέναι καταπεσεῖν αἰδουμένη. Ἅμα τοίνυν πρός τινα τούτων κοινηθῇ κατά γνώμην ἐνδιαθέτως ὁ ἄνθρωπος, ἅμα πρός αὐτόν ἐκεῖνον καί τήν ἐνέργειαν ἤμειψε, καί τήν προσηγορίαν μετάβαλε, σαρκικός, ἤ ψυχικός, ἤ πνευματικός προσαγορευόμενος. Ἔργον δέ καί γνώρισμα τοῦ μέν σαρκικοῦ, τό κακῶς μόνον εἰδέναι ποιεῖν. Τοῦ δέ ψυχικοῦ, τό μήτε ποιεῖν βούλεσθαί ποτε, μήτε πάσχειν κακῶς. Τοῦ δέ πνευματικοῦ, τό ποιεῖν μόνον καλῶς βούλεσθαι, καί ὑπέρ ἀρετῆς εἰ συμβαίνει πάσχειν καλῶς, προθύμως καταδέχεσθαι. Εἰ τοίνυν Πνεύματι Θεοῦ ἄγεσθαι ποθεῖς, εὐλογημένε, ὥσπερ οὖν καί ποθεῖς, κόσμον καί φύσιν σαυτοῦ περίελε· μᾶλλον δέ τούτων σαυτόν περίτεμε, καί ἀδικεῖσθαι μή παραιτήσῃ· ἐμπαιγμούς τε καί ὕβρεις φέρειν μή ἀπαναίνου· καί ἵνα συνελών εἴπω, πάσχων κακῶς, τοῦ ποιεῖν καλῶς τοῖς δρῶσι κακῶς, καί πάντα προσαφιέναι τά δρώμενα, θεοῦ χάριν καί ἀρετῆς, μή παύσῃ ποτέ, κατά τόν εἰπόντα· Ἐάν τις θέλῃ σοι κριθῆναι, καί τόν χιτῶνά σου λαβεῖν, ἄφες αὐτῷ καί τό ἱμάτιον. Καί πάλιν κατά τόν μακάριον Ἀπόστολον λέγοντα· Λοιδορούμενοι, εὐλογοῦμεν· διωκόμενοι, ἀνεχόμεθα· βλασφημούμενοι, παρακαλοῦμεν.

Λοιπόν εἰ πεισθῆναί μοι βούλοιο, δοῦλε τοῦ θεοῦ εὐλογημένε, μεγάλην κατάθου χάριν τοῖς θλίψασι· καί προσζημιωθῆναι αὐτοῖς εἰ δέον ἐστί πάντα, μή ἀνανεύσῃς· καί μᾶλλον εὐλόγησον λοιδορούμενος· καί ἀνάσχου διωκόμενος, καί παρακέλεσον βλασφημούμενος, ἵνα μή ᾖς σαρκικός, ὡς ἀδικεῖν μόνον καί εἰδώς καί βουλόμενος· ἤ ψυχικός, ὡς ἀδικεῖσθαι μή ἀνεχόμενος· ἀλλά μᾶλλον πνευματικός, τό εὖ ποεῖν μόνον ἑκουσίως καί εἰδώς καί ἀσκούμενος· καί πάσχειν κακῶς παρά τῶν βουλομένων προθύμως ὑπέρ ἀρετῆς ἐπιστάμενος· ἀφορῶν πρός τόν τῆς σωτηρίας ἡμῶν ἀρχηγόν Ἰησοῦν· ὅς ἀντί πάντων τῶν ἀγαθῶν, ὅσα οὐδέπω τις γνώσει περιλαβεῖν δεδύνηται, πάντα τά δεινά, ὅσα οὐδείς ὑπό τῶν ἁμαρτωλῶν, καί ὑπέρ τῶν ἁμαρτωλῶν μακροθύμως ὑπέμεινε. Σκοπός γάρ τῷ δοτῆρι τῶν ἐντολῶν, κόσμου καί φύσεως ἐλευθερῶσαι τόν ἄνθρωπον. Καί διά τοῦτο κατάκριτος, ὁ μή πειθόμενος· καί μάτην οἱ κατά κόσμον πατέρες τά ἔκγονα προφασίζονται, καί τάς συνοδίας τῶν τόν μονήρη βίον ἀσκουμένων οἱ προϊστάμενοι, πρός τό δεῖν εὐλόγως αὐτοῖς ἀργάς εἶναι τάς ἐντολάς. Ὅπερ ὡς ἀληθές εἰ δεξοίμεθα, οὐδενί τό παράπαν ὁ Κύριος γεγραφώς νόμον σωτηρίας δειχθήσεται. Ψυχικόν δέ, καθώς οἶμαι, τόν φυσικόν ὁ τῆς Γραφῆς λόγος ἐκάλεσεν ἄνθρωπον· ἐπειδή περί μόνα, καθώς φασιν οἱ τά τοιαῦτα δεινοί, τά ψυχούμενα, καί ἁπλῶς τά ὑπό γένεσιν καί φθοράν, ἡ τῆς φύσεως θεωρεῖσθαι πέφυκε ἰδιότης. Ταῦτα δέ γέγραφα ὑμῖν, δέσποτα, ἐπειδή πολύ (449) διά τοῦ ὑμετέρου παραναγνωστικοῦ