265

ἀποθέμενοι σύν ταῖς πράξεσιν αὐτοῦ και ταῖς ἐπιθυμίαις, ἀξίως τοῦ Θεοῦ περιπατήσωμεν, τοῦ καλέσαντος ἡμᾶς εἰς τήν αὐτοῦ βασιλείαν καί δόξαν· ἐνδυσάμενοι σπλάγχνα οἰκτιρμοῦ, χρηστότητα, ταπεινοφροσύνην, πραΰτητα, μακροθυμίαν· ἀνεχόμενοι ἀλλήλων ἐν ἀγάπῃ, καί χαριζόμενοι ἑαυτοῖς ἐάν τις πρός τινα ἔχῃ μομφήν, καθώς καί ὁ Κύριος ἐχαρίσατο ἡμῖν, ἐπί πᾶσί τε τόν σύνδεσμον τελειότητος, τήν ἀγάπην καί τήν εἰρήνήν, εἰς ἥν καί ἐκλήθημεν ἐν ἑνί σώματι· καί, ἵνα συνελών εἴπω, τόν νέον ἄνθρωπον, τό ἀνακαινούμενον εἰς ἐπίγνωσιν κατ᾿ εἰκόνα τοῦ κτίσαντος αὐτόν. Οὕτω γάρ ἄν βοιοῦντες, δυνηθείημεν πρός τό τέλος ἐλθεῖν τῶν θείων ἐπαγγελιῶν, μετ᾿ ἐλπίδος ἀγαθῆς· πληρωθῆναί τε τήν ἐπίγνωσιν τοῦ θελήματος αὐτοῦ, καί πάσῃ σοφίᾳ καί συνέσει πνευματικῇ καρποφοροῦντες, καί αὐξανόμενοι τῇ ἐπιγνώσει Κυρίου· ἐν πᾶσῃ δυνάμει δυναμούμενοι κατά τό κράτος τῆς δόξης αὐτοῦ, εἰς πᾶσαν οἰκοδομήν καί μακροθυμίαν μετά χαρᾶς, εὐχαριστοῦντες τῷ Πατρί, τῷ ἱκανώσαντι ἡμᾶς εἰς τήν μερίδα τοῦ κλήρου τῶν ἁγίων ἐν τῷ φωτί.

(712) Σαφής δέ τῆς χάριτος ταύτης ἐστίν ἀπόδειξις, ἡ πρός τό συγγενές δι᾿ εὐνοίας ἑκούσιος συνδιάθεσις· ἧς ἔργον ἐστίν, ὡς Θεόν, οἰκειοῦσθαι κατά δύναμιν τόν καθ᾿ ὁτιοῦν τῆς ἡμῶν ἐπικουρίας δεόμενον ἄνθρωπον· καί μή ἐᾷν ἀτημέλητον καί ἀπρονόητον· ἀλλά σπουδῇ τῇ πρεπούσῃ κατ᾿ ἐνέργειαν ἐνδείκνυσθαι ζῶσαν τήν ἐν ἡμῖν πρός τε τόν Θεόν καί τόν πλησίον διάθεσιν. Ἔργον γάρ ἀπόδειξις διαθέσεως. Οὐδέν γάρ οὔτε πρός δικαιοσύνην οὕτω ῥᾴδιόν ἐστιν, οὔτε πρός θέωσιν (ἵν᾿ οὕτως εἴπω) καί τήν πρός Θεόν ἐγγύτητα καθέστηκεν ἐπιτήδειον, ὡς ἔλεος ἐκ ψυχῆς εἰς τούς δεομένους μεθ᾿ ἡδονῆς καί χαρᾶς προσφερόμενος. Εἰ γάρ Θεόν ὁ Λόγος τόν εὖ παθεῖν δεόμενον ἔδειξεν. Ἐφ᾿ ὅσον γάρ ἐποιήσατε, φησίν, ἑνί τούτων τῶν ἐλαχίστων, ἐμοί ἐποιήσατε· Θεός δέ ὁ εἰπών, πολλῷ μᾶλλον τόν εὖ ποιεῖν δυνάμενον καί ποιοῦντα, δείξει ἀληθῶς κατά χάριν καί μέθεξιν ὄντα Θεόν, ὡς τήν αὐτοῦ τῆς εὐεργεσίας εὐμιμήτως ἀνειλημμένον ἐνέργειάν τε καί ἰδιότητα. Καί εἰ Θεός ὁ πτωχός, διά τήν τοῦ δι᾿ ἡμᾶς πτωχεύσαντος Θεοῦ συγκατάβασιν, καί εἰς ἑαυτόν ἑκάστου συμπαθῶς ἀναδεχομένου πάθη, καί μέχρι τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος, κατά τήν ἀναλογίαν τοῦ ἐν ἑκάστῳ πάθους, ἀεί δι᾿ ἀγαθότητα πάσχοντος μυστικῶς· πλέον δηλονότι κατά τόν εἰκότα λόγον ἔσται Θεός, ὁ κατά μίμησιν τοῦ Θεοῦ διά φιλανθρωπίαν τά τῶν παθόντων πάθη δι᾿ ἑαυτοῦ θεοπρεπῶς ἐξιώμενος· καί τήν αὐτήν τῷ Θεῷ, κατά ἀναλογίαν τῆς σωστικῆς προνοίας, κατά διάθεσιν ἔχων δεικνύμενος δύναμιν.

Τίς οὖν ἄρα πρός ἀρετήν οὕτω βραδύς ἐστι καί δυσκίνητος, ὥστε μή ἐφίεσθαι θεότητος, οὕτως εὐώνου τε καί εὐπορίστου καί ῥᾳδίας οὔσης τῆς κτήσεως; Ἀσφαλής δέ τούτων ἐστί καί ἄσυλος φυλακή, καί εὐμαρής πρός σωτηρίαν ὁδός· ἧς, οἶμαι, χωρίς κατ᾿ ἀλήθειαν οὐδέν ἔσται τῶν ἀγαθῶν ἀβλαβῶς τῷ ἔχοντι συντηρούμενον· ἡ αὐτοπραγία, εἴτουν ἴδιοπραγία, δι᾿ ἧς τά καθ᾿ ἑαυτούς σκοπεῖν τε καί διασκέπτεσθαι μόνους μανθάνοντες, τοῦ παρ᾿ ἄλλων διακενῆς βλάβην ἔχειν ἐλευθερούμεθα. Εἰ γάρ ἑαυτούς μόνους ὁρᾷν τε καί ἐτάζειν μάθοιμεν, οὐδέποτε τοῖς τῶν ἄλλων, ὡς δ᾿ ἄν ἔχοντα τύχωσιν, ἐπιθησόμεθα· γινώσκοντες ἕνα μόνον κριτήν σοφόν τε καί δίκαιον τόν Θεόν, τό σοφῶς τε καί δικαίως πάντα τά γινόμενα κρίνοντα· καθ᾿ ὅν γεγένηται λόγον, ἀλλ᾿ οὐ καθ᾿ ὅν πεφανέρωται τρόπον· ὅν ἴσως ἄν δύναιντο καί ἄνθρωποι κρίνειν, ἀμυδρῶς εἰς τό φαινόμενον βλέποντες· περί ὅ οὐ πάντως ἐστίν ἡ ἀλήθεια, οὐδέ τῶν γινομένων ὁ λόγος. Ὁ δέ Θεός, τό ἀφανές τε κίνημα τῆς ψυχῆς, καί τήν ἀόρατον ὁρμήν, καί τόν λόγον αὐτόν, καθ᾿ ὅν ὥρμηται ἡ ψυχή, καί τόν τοῦ λόγου, σκοπόν· τουτέστι, τό παντός πράγματος προεπινοούμενον τέλος βλέπων, κρίνει (716) δικαίως, ὡς ἔφην, πάντα τά