397

Ἰσοκράτ. Προαιρετέον μέτριον μετά δικαιοσύνης μᾶλλον, ἤ μέγαν πλοῦτον μετ᾿ ἀδικίας.

∆ημοσθ. Οὗτος θεασάμενός τινα δημαγωγόν ἀφυῆ μέγα βοῶντα, ἔφη, Ἀλλ᾿ οὐ τό μέγα, εὖ ἐστι· τό δέ εὖ, μέγα.

Ἐπικτήτου. Τῶν ἡδέων τά σπανιώτατα γινόμενα μάλιστα τέρπει. Ἀλέξανδρ. Ἀλέξανδρος ἀκούσας ὅτι ∆αρεῖος τριάκοντα μυριάδας εἰς παράταξιν

ἄγει, ἔφη· εἷς μάγειρος οὐ φοβεῖται πολλά πρόβατα. Ὁ αὐτός, κατασκόπου λέγοντος αὐτῷ, πλείους εἶναι τούς ∆αρεῖου, ἔφη· Καί τά

πρόβατα πλείονα ὄντα, ἑνός ἤ δευτέρου λύκου χειροῦνται.

ΕΚΘΕΣΙΣ ΤΗΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑΣ ΤΩΝ ΛΑΤΙΝΩΝ, Σελ. 1018

Συγγραφεῖσα καί ἀποσταλεῖσα παρά Γρηγορίου ΠάπαῬώμης, πρός Γερμανόν τόν ἁγιώτατον πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως.

Πατήρ ἐστί πλήρης Θεός ἐν ἑαυτῷ· ὁ Υἱός, πλήρης Θεός, ἀπό τοῦ Πατρός γεννητός·

τό Πνεῦμα τό ἅγιον, πλήρης Θεός, ἀπό τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ ἐκπορευόμενον. Καί τό Πνεῦμα μέν, ἀπό τοῦ Υἱοῦ ἐκπορεύεται ἀμέσως· ἀπό τοῦ Πατρός δέ, μεσιτεύοντος τοῦ Υἱοῦ. Τό δέ, ὅτι τό Πνεῦμα τό ἅγιον ἐκπορεύεται ἀπό τοῦ Υἱοῦ, τοῦτο ἔχει ὁ Υἱός ἀπό τοῦ Πατρός. ∆ιά τοῦτο, ὅστις πιστεύει ὅτι τό Πνεῦμα τό ἅγιον οὐκ ἐκπορεύεται ἀπό τοῦ Υἱοῦ, ἐν ὁδῷ ἀπωλείας ἐστίν. Ὅθεν ὁ ἅγιος Ἀθανάσιος, ὅταν ἐν τοῖς μέρεσι δυτικοῖς ἐξόριστος ἦν, ἐν τῇ ἐκθέσει τῆς πίστεως, ἥν τοῖς Λατινικοῖς ῥήμασι διεσάφησεν, οὕτως ἔφη· Ὁ Πατήρ ἀπ᾿ οὐδενός ἐστι ποιητός, οὔτε κτιστός, οὔτε γεννητός. Ὁ Υἱός ἀπό τοῦ Πατρός μόνου ἐστίν, οὐ ποιητός, οὐδέ κτιστός, ἀλλά γεννητός. Τό Πνεῦμα τό ἅγιον, ἀπό τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ, οὐ ποιητόν, οὐδέ κτιστόν,[οὐδέ γεννητόν] ἀλλ᾿ ἐκπορευτόν. Καί ὁ αὐτός ἅγιος Ἀθανάσιος, ἐν τῇ ἐκθέσει τῆς πίστεως, ἥν ῥήμασι Γραικοῖς ἐξηγήσατο, κατά ῥῆμα οὕτως ἔφη· Τό Πνεῦμα δέ τό ἅγιον ἐκπόρευμα ὅν τοῦ Πατρός καί τοῦ φέροντος Υἱοῦ, δι᾿ οὗ ἐπλήρωσε τά πάντα. Ὅθεν καί ὁ μακάριος Γρηγόριος, ὅστις δικαίως Θαυματουργός λέγεται, τῆς Νεοκαισαρείας ἐπίσκοπος, ἐν τῇ ἐκθέσει τῆς πίστεως, ἥν δι᾿ ἀποκαλύψεως παρά τοῦ μακαρίου Ἰωάννου τοῦ εὐαγγελιστοῦ, μεσιτευούσης τῆς θεογεννητρίας ἔσχεν, ἀριδήλως οὕτως κέκραγε, λέγων· Εἷς Θεός, Πατήρ τοῦ Λόγου τοῦ ζῶντος, Σοφίας ὑφεστώσης καί ∆υνάμεως καί Χαρακτῆρος αἰωνίου· τέλειος τελείου γεννήτωρ· Πατήρ Υἱοῦ μονογενοῦς. Εἷς Κύριος, μόνος ἐκ μόνου, Θεός ἐκ Θεοῦ, χαρακτήρ καί εἰκών τῆς θεότητος, Λόγος ἐνεργής, καί τά λοιπά. Ὁ δέ περί τοῦ Υἱοῦ λαλῶν λέγει, ὅτι μόνος ἐκ μόνου, οὐχί τοίνυν τό Πνεῦμα τό ἅγιον ἐκ μόνου· ἐκ τοῦ Πατρός οὐκοῦν καί ἄλλου, ἐπειδή ἐστιν ἀπό τινος. Ὅταν δέ λέγωμεν, ἐκ τοῦ Πατρός καί ἄλλου, οὐ λέγομεν ἐξ ἄλλου κατά τήν οὐσίαν, ἀλλά κατά τήν ὑπόστασιν.

Ὅτι δέ τό Πνεῦμα τό ἅγιον ἐκ τοῦ Υἱοῦ ἐστιν ἀμέσως, ἀπό δέ τοῦ Πατρός μεσιτεύοντος τοῦ Υἱοῦ, διαμαρτύρεται ὁ μακάριος Γρηγόριος ὁ Νυσσαέων, οὕτω λέγων· Τό ἀπαράλλακτον τῆς φύσεως ὁμολογοῦντες, τήν κατά τό αἴτιον καί αἰτιατόν διαφοράν οὐκ ἀρνούμεθα· ἐν ᾧ μόνῳ διακρίνεσθαι τό ἕτερον ἀπό τοῦ ἑτέρου καταλαμβάνομεν· τό μέν αἴτιον πιστεύειν εἶναι· τό δέ, ἐξ αἰτίου. Καί τοῦ ἐξ αἰτίας ὄντος πάλιν ἄλλην διαφοράν ἐννοοῦμεν, ὅτι τό μέν, προσεχῶς ἐκ τοῦ πρώτου, ἤ μόνον τῷ Υἱῷ, ἤ μόνον τῷ