404

οὐσιώδεις ἐνεργείας, ἤγουν κινήσεις, ὧν αὐτός ἕνωσις ἦν ἀσύγχυτος, μή δεχομένη διαίρεσιν κατ᾿ ἄμφω τάς φύσεις ὧν αὐτός ὑπόστασις ἦν, εἴπερ ἑαυτῷ προσφυῶς μοναδικῶς, τουτέστιν ἑνοειδῶς ἐνεργῶν, καί δι᾿ ἑκάστου τῶν ὑπ' αὐτοῦ γινομένων τῇ δυνάμει τῆς ἑαυτοῦ θεότητος ἀχωρίστως συνεκφαίνων τῆς οἰκείας σαρκός τήν ἐνέργειαν. Αὐτοῦ γάρ ἑνός ὄντος οὐδέν ἑνικώτερον, (1045) οὐδ᾿ αὐτοῦ πάλιν τῶν ἑαυτοῦ παντελῶς ἐνικώτερον ἤ σωστικώτερον. ∆ιά τοῦτο καί πάσχω Θεός ἦν ἀληθῶς, καί θαυματουργῶν ἄνθρωπος ἦν ὁ αὐτός ἀληθῶς, ὅτι καί φύσεων ἀληθῶν καθ᾿ ἕνωσιν ἄῤῥητον ὑπόστασις ἦν ἀληθής. Αἷς καταλλήλως τε καί προσφυῶς ἐνεργῶν ἐδείκνυτο σώζων αὐτάς ἀληθῶς ἀσυγχύτους σωζόμενος· εἴπερ ἀπαθής μεμένηκε φύσει καί παθητός, ἀθάνατος καί θνητός, ὁρατός καί νοούμενος, ὡς φύσει Θεός καί φύσει ἄνθρωπος ὁ αὐτός. Οὕτω μέν οὖν, κατ᾿ ἐμέ φάναι, τιμᾷ τήν ὑπακοήν ὁ φύσει ∆εσπότης, καί πειρᾶται ταύτης ἐκ τοῦ παθεῖν, οὐχ ἵνα σώσῃ μόνον τοῖς ἑαυτοῦ τήν ἅπασαν φύσιν ἀποκαθάρας τοῦ χείρονος, ἀλλ᾿ ἵνα καί τήν ἡμετέραν ὑπακοήν δοκιμάσῃ μανθάνων τῇ πείρᾳ τῶν ἡμετέρων τά καθ᾿ ἡμᾶς, ὁ πᾶσαν γνῶσιν τῇ φύσει περιγράφων, πόσον μέν ἀπαιτούμεθα, πόσον δέ συγχωρούμεθα πρός τήν τελείαν ὑποταγήν, δι᾿ ἧς προσάγειν πέφυκε τῷ Πατρί τούς σωζομένους, κατ᾿ αὐτόν φανέντας τῇ δυνάμει τῆς χάριτος. Ὡς μέγα καί φρικτόν ὄντως τό τῆς ἡμῶν σωτηρίας μυστήριον. Ἀπαιτούμεθα γάρ ὅσον ἐκεῖνος φύσει τό καθ᾿ ἡμᾶς, συγχωρούμεθα δέ ὅσον αὐτός ὑπέρ ἡμᾶς ἑνώσει τό καθ᾿ ἡμᾶς. Εἰ μήπου γνώμης φιλαμαρτήμονος ἕξις ποιεῖται κακίας ὕλην τῆς φύσεως τήν ἀσθένειαν. Καί δῆλός ἐστι ταύτης ὑπάρχων τῆς ἐννοίας ὁ πολύς οὗτος διδάσκαλος, τοῖς ἑξῆς αὐτήν βεβαιῶν. Φησί γάρ· " Εἰ γάρ τό φῶς ἐδιώχθη διά τό πρόβλημα, φαῖνον ἐν τῇ σκοτίᾳ, τῷ βίῳ τούτῳ, ὑπό τῆς ἄλλης σκοτίας, τοῦ πονηροῦ λέγω καί τοῦ πειραστοῦ, τό σκότος πόσον, ὡς ἀσθενέστερον; Καί τί θαυμαστόν, εἰ ἐκείνου διαφυγόντος παντάπασιν ἡμεῖς ποσῶς καταληφθείημεν; Μεῖζον γάρ ἐκείνῳ τό διωχθῆναι, ἤπερ ἡμῖν τό καταληφθῆναι, παρά τοῖς ὀρθῶς ταῦτα λογιζομένοις."

Εἰς τήν πρός Γάϊον τόν θεραπευτήν ἐπιστολήν τοῦ ∆ιονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου, ἐπισκόπου Ἀθηνῶν· " Πῶς, φής, Ἰησοῦς, ὁ πάντων ἐπέκεινα, πᾶσιν ἀνθρώποις ἐστίν οὐσιωδῶς συντεταγμένος; Οὐδέ γάρ ὡς αἴτιος ἀνθρώπων ἐνθάδε λέγεται ἄνθρωπος, ἀλλ᾿ ὡς αὐτός κατ᾿ οὐσίαν ὅλην ἀληθῶςἄνθρωπος ὤν."

Ἐπειδή κατά τήν ἁπλῆν ἐκδοχήν τῆς ἁγίας Γραφῆς, ὡς πάντων αἴτιος ὁ Θεός πᾶσι

σημαίνεται τοῖς (1048) τῶν ἐξ αὐτοῦ παρηγμένων ὀνόμασιν, οἰόμενον, τυχόν, καί μετά τήν σάρκωσιν τούτῳ μόνῳ τῷ τρόπῳ πάλιν ἄνθρωπον τόν Θεόν ὀνομάζεσθαι τούτοις τόν θεραπευτήν Γάϊον ἐπανορθοῦται τοῖς ῥήμασιν ὁ πολύς ∆ιονύσιος, διδάσκων ὡς οὐχ ἁπλῶς ὁ τῶν ὅλων Θεός σαρκωθείς λέγεται ἄνθρωπος ἀλλ᾿ ὡς αὐτό κατ᾿ οὐσίαν ὅλην ἀληθῶς ἄνθρωπος ὤν. Ἧς μόνη τε καί ἀληθής ἐστιν ἀπόδειξις ἡ κατά φύσιν αὐτῆς συστατική δύναμις, ἥν οὐκ ἄν τις ἁμάρτοι τῆς ἀληθείας φυσικήν φήσας ἐνέργειαν, κυρίως τε καί πρώτως χαρακτηριστικήν αὐτῆς, ὡς εἰδοποιόν ὑπάρχουσαν κίνησιν, γενικωτάτην πάσης τῆς φυσικῶς αὐτῇ προσούσης περιεκτικῆς ἰδιότητος, ἧς χωρίς μόνον ἐστί τό μή ὄν, ὡς μόνου τοῦ μηδαμῶς ὄντος, κατά τοῦτον τόν μέγαν διδάσκαλον, οὔτε κίνησιν οὔτε ὕπαρξιν ἔχοντος. Τρανότατα γοῦν διδάσκει μηδέν ἠρνῆσθαι παντάπασι τῶν ἡμετέρων τόν Θεόν σαρκωθέντα, πλήν τῆς ἁμαρτίας, ἐπεί μηδέ τῆς φύσεως ἦν, οὐχ ἁπλῶς ἄνθρωπον, ἀλλ᾿ αὐτό κατ᾿ οὐσίαν ὅλην ἀληθῶς ἄνθρωπον ὄντα