468

πάντων αἰσθητῶν τε καί νοητῶν κατά τήν νόησιν παρέλθῃ, παύεται, ὥσπερ τῶν νοουμένων ἁπάντων, οὕτω καί τῆς ὅλης νοήσεώς τε καί σχέσεως πρός τά σχετά πάντα καί νοητά, οὐκ ἔχουσα λοιπόν τί νοῆσαι τό παράπαν, μετά τήν τῶν νοηθῆναι φυσικῶς δυναμένων νόησιν, μεθ᾿ ἥν ὑπέρ νοῦν καί λόγον καί γνῶσιν ἀνοήτως, ἀγνώστως τε καί ἀφράστως κατά ἁπλῆν προσβολήν ἑνωθήσεται τῷ Θεῷ, οὐ νοοῦσα παντάπασιν, οὔτε μήν τόν Θεόν λογιζομένη. Οὐ γάρ ἐστί τι τῶν νοουμένων, ἵνα κατά τινα σχέσιν ἡ ψυχή τήν αὐτοῦ δύνηται νόησιν ἔχειν, ἀλλά κατά τήν ἁπλῆν, ὡς ἄσχετον, καί ὑπέρ νόησιν ἕνωσιν, καί τινα λόγον ἄῤῥητόν τε καί ἀνερμήνευτον, ὅν μόνος οἶδεν ὁ τήν ἄφατον ταύτην χάριν τοῖς ἀξίοις δωρούμενος Θεός, καί οἱ ταύτην ὕστερον πείσεσθαι μέλλοντες, ἡνίκα πάντα τροπῆς ἐλεύθερα καί ἀλλοιώσεως ἔσται πάσης, τῆς καθ᾿ ὁτιοῦν περί τι κινήσεως τῶν ὄντων παντελῶς πέρας λαβούσης τήν περί Θεόν ἀπειρίαν, ἐν ᾗ τά κινούμενα πάντα δέχεται στάσιν. Περί Θεόν γάρ, ἀλλ᾿ οὐ Θεός, ἡ ἀπειρία, ὅστις καί ταύτης ἀσυγκρίτως ὑπέρκειται. ∆ικαίως γοῦν, οἶμαι, μέμψεως ἄξιος πλείστης ὁ τήν προΰπαρξιν τῶν ψυχῶν δογματίζων ἐστί, καί τήν ἀκίνητον καθόλου τῶν λογικῶν ἑνάδα θεσπίζων, φύρων Ἑλληνικῶς τά μή φυρόμενα, καί λέγων ἅμα κατά τήν ὕπαρξιν εἶναι τῇ γενέσει τῶν λογικῶν τήν στάσιν. Οὐ γάρ συμβαίνει τῷ ἀληθεῖ λόγῳ τήν γένεσιν προεπινοεῖσθαι τῆς στάσεως, ἀκίνητον φύσει κατ᾿ αὐτόν ὑπάρχουσαν, οὔτε μετεπινοεῖσθαι στάσιν ἀκινήτου γενέσεως, οὔτε μήν συνεπινοεῖσθαι τῇ γενέσει τήν στάσιν. Οὐ γάρ δύναμις τῆς γενέσεως ἡ στάσις ἐστίν, ἵνα συνεπινοηθῇ τῇ γενέσει τῶν γεγενημένων, ἀλλά τῆς κατά δύναμιν ἐνεργείας τῆς τῶν γεγενημένων γενέσεως τέλος ὑπάρχει, καί ἁπλῶς, ἵνα συνελών εἴπω, τῶν πρός τι οὖσα ἡ στάσις, οὐ πρός γένεσιν, ἀλλά πρός κίνησιν λέγεται, πρός ἥν και ἀντιδιαστολήν ἐπιδέχεται, οὐδαμῶς τήν πρός γένεσιν ἀναφοράν ἔχουσα, πρός ἥν διαστολήν οὐκ ἐπιδέχεται. Ἕως δ᾿ ἄν οὖν στάσιν ἀκούω, παῦλαν μόνον μανθάνω κινήσεως. Εἰ δέ τῶν ἅμα κατά τήν ὕπαρξιν οὐκ ἔστι (1221)γένεσις καί στάσις, ἄρα παραχαράττει, σαφῶς τόν τῆς ἀληθείας λόγον ὁ τοῦτο θεσπίζων, καί τήν ἀκίνητον ἅμα τῇ γενέσει προϋπάρχουσαν ἑνάδα τῶν λογικῶν δογματίζων. Εἰ δέ τις λέγοι, Καί πῶς ἐπί Θεοῦ λέγεται στάσις, μή ἔχουσα προεπινοουμένην κίνησιν; φημί πρῶτον μέν, Οὐ ταὐτόν Κτίστης και κτίσις, ἵν᾿ ὅπερ ἑνί δυνατόν προσεῖναι, κατ᾿ ἀνάγκην τῷ ἑτέρῳ ὡσαύτως ἐπιθεωρηθῆναι δύνηται, ἐπεί οὕτωγε οὐδαμῶς το κατά φύσιν διάφορον τούτων ἔσται καταφανές· ἔπειτα κυρίως εἰπεῖν, ὁ Θεός οὔτε κινεῖται παντελῶς οὔτε ἵσταται (τοῦτο γάρ τῶν κατά φύσιν πεπερασμένων καί ἀρχήν τοῦ εἶναι ἐχόντων ἐστίν ἴδιον), οὔτε μήν τι ποιεῖ παντάπασιν, οὔτε πάσχει τῶν ὅσα ἐπ᾿ αὐτοῦ δι᾿ ἡμᾶς καί νοεῖται καί λέγεται, διά τό κατά φύσιν ὑπέρ πᾶσαν εἶναι κίνησίν τε καί στάσιν, καί μηδενί λόγῳ τοῖς καθ᾿ ἡμᾶς ὑποβάλλεσθαι τρόποις. Ταῦτα παρεκβατικῶς εἰρήσθω περί τοῦ μηδέν χρῆναι λέγειν τῶν ὄντων κατά φύσιν ἀπολελυμένως ἐνεργεῖν, ἵνα μή ἀναίτιόν τι τῶν μετά Θεόν ἀφρόνως εἰσάγωμεν, ἐνεργεῖσθαι δέ φυσικῶς τό ἐνεργεῖν τοῦθ᾿ ὅπερ ἐνεργούμενον πέφυκεν ἐνεργεῖν.

Τοῦ αὐτοῦ λόγου εἰς τό, " Ἀλλ' εἰ ἀσώματον, οὔπω μέν οὐδέ τοῦτο τῆς οὐσίας παραστατικόν, ὥσπερ οὐδέ τό ἀγέννητον, καί τό ἄναρχον, καί τό ἀναλλοίωτον, καί ἄφθαρτον, καί ὅσα περί Θεοῦ ἤ περί Θεόν εἶναι λέγεται. "

Πρός τούς ἀνόμοιον μάλιστα τῷ Πατρί τόν Υἱόν κακούργως εἰσάγοντας, διά τοῦ νομίζειν οὐσίαν εἶναι τοῦ Πατρός τό ἀγέννητον, ὡς οἶμαι, τόν λόγον ποιούμενος, καί ἐκ τῶν ὁμοίων τό δέον αὐτούς ἐπιγνῶναι διδάσκων, ταῦτά φησιν ὁ διδάσκαλος, ἵν' ὑπό τῆς ἀληθείας πρός τήν εὐσέβειαν συνελαυνόμενοι εὐπειθῶς σύν ἡμῖν τό μή ἔχειν γένεσιν