471

τῷ χρόνῳ, καί τῇ θέσει, τῇ τε κινήσει καί ἕξει, διαφοράν καί ἰδιότητα, πρός ἅ καί ἡ καθ᾿ ἡμᾶς μεγαλοφυῶς λογική πέφυκεν ἰσαρίθμως πλατύνεσθαι δύναμις εἰς νοῦν, καί νόησιν, καί ἔννοιαν, καί διάνοιαν, καί σύννοιαν, καί τόν ἐνδιάθετον λόγον, τόν τε κατά προφοράν καί τόν γεγωνότα, τουτέστι φωνήν καί κραυγήν, καί αὖθις συνάγεσθαι, χωρίς τῆς κατ' ἐπιστήμην καί τέχνην, ὥσπερ ἐν ποσῷ τε καί ποιῷ καί τοῖς λοιποῖς, καθώς ἀπηρίθμηται, τούτου διαφορᾶς τε καί ἰδιότητος ; Τίς ὁ γινώσκων τούς λόγους τῶν ὄντων καθώς καί εἰσίν, ὡς εἶπον, καί διαφέρουσι, καί στάσιν ἔχουσιν ἀκίνητον τήν κατά φύσιν καί πρός ἄλληλα μηδαμῶς μεταπίπτουσαν κίνησιν, ἐν τῇ κινήσει τήν στάσιν, καί ἐν τῇ στάσει τό παραδοξότατον τήν κίνησιν ἔχοντα ; τίς πρός ἄλληλα τῶν ἐναντίων εἰς ἑνός κόσμου σύστασιν ὁ δεσμός, καί τῆς εὐτάκτου τε καί ἀφύρτου κινήσεώς τε καί διοικήσεως ὁ τρόπος; τίς πάλιν τῶν καθ᾿ ἡμᾶς σωμάτων ἡ τῶν ἐναντίων κατά τήν κρᾶσιν διά συνθέσεως συμπλοκή, τά διεστῶτα κατά τήν φύσιν εἰς φιλικήν συνοικίαν ἐνάγουσα καί τῇ μεσότητι τό ἐν τοῖς ἄκροις αὐστηρόν τιθασσεύουσα, καί χωρεῖν δι᾿ ἀλλήλων ἀλυμάντως παρασκευάζουσα καί ταύτην ποιουμένη τῶν συνθέτων συντήρησιν, τήν τῶν ἄκρων κατά τήν κρᾶσιν εἰς ἄλληλα περιχώρησιν, καί πῶς ἕκαστον τούτων ἐστί, καί τί ἐστι, καί ποῦ φέρον ἤ φερόμενον καί ἐπί τίνι γεγένηται ἤ φέρει ἤ φέρεται, οὐ μόνον, ὡς εἴρηται, οἷς προηγουμένως ὑπάρχουσι ταῦτα λόγοις, ἀλλά καί οἷς πρός ἑαυτά τε καί πρός ἄλληλα μυρίοις κατ᾿ ἐπίνοιάν τε καί ἐνέργειαν διαιροῦνταί τε καί ἑνοῦνται τρόποις; καί αὖθις τίς ὁ λόγος τῆς τοῦ καθ᾿ ἕκαστον οὐσίας, φύσεως, εἴδους, σχήματος, συνθέσεως, δυνάμεως, ἐνεργείας, πάθους; τίς δέ πάλιν ὁ καθόλου τοῖς ἄκροις κατά τό ἑκάστου πέρας διά τοῦ μέσου τήν πρός ἄλληλα συνάφειαν ἐνεργῶν λόγος, ἵνα τόν τε νοῦν καί τό νοούμενον διά τῆς μέσης νοήσεως, σχέσεως οὔσης ἑνωτικῆς τῶν διῃρημένων περί τό ἐξ ἀμφοῖν νόημα, συναφθῇ καί περιληφθῇ ἀλλήλοις ἑκάτερα, καί μηδέν τό παράπαν (1229) κατά τοῦτο δειχθῆ τῶν μετά Θεόν περιγραφῆς ὑπάρχον ἐλεύθερον; ὥσπερ καί τά αἰσθητά πάντα καί τά αἰσθανόμενα, ἤγουν αἰσθητικά, διά τῆς μέσης αἰσθήσεως, σχέσεως οὔσης κοινῆς τῶν διῃρημένων ἄκρων, τῶν μέν ὡς δι᾿ αὐτῆς ἀντιλαμβανομένων τῶν αἰσθητῶν, τῶν δέ δι᾿ αὐτῆς ὑποπιπτόντων τοῖς αἰσθανομένοις, περί τό αἰσθητήριον, ἐν ᾧ τό πέρας τῆς ἑκάστου κατά τήν σχέσιν δυνάμεως ὑπάρχον καθέστηκε, καί περί ὅ ἀλλήλοις τά ἄκρα διά τῆς μέσης σχέσεως ἑνοῦσθαι πέφυκε.

Τούτων, ἤ τινος τούτων ἐρευνᾷν ἐπιχειροῦντες τούς λόγους, ἄτονοι παντελῶς καί ἄφωνοι περί τόν λόγον μένομεν, οὐκ ἔχοντες ᾧ τινι τόν νοῦν ἀκριβῶς ἐπερεισόμεθα, πλήν τῆς θείας δυνάμεως. Καί τοῦτό ἐστι τό εἰρημένον, ὡς οἶμαι, τῷ ἁγίῳ, γυμνάζοντι τόν ἡμέτερον νοῦν πρός εὐσέβειαν, " Κατά μικρόν γοῦν, οὐδέ ἡ τῆς κτίσεως ἀκριβής κατανόησις." Τό δέ, " Ἀλλά πολύ πρό τούτων ἡ ὑπέρ ταῦτα καί ἐξ ἧς ταῦτα φύσις, ἄληπτός τε καί ἀπερίληπτος," κατά κοινοῦ θετέον τῆς κτίσεως καί τῆς ὑπέρ ταῦτα καί ἀφ᾿ ἧστινος ταῦτα, δηλαδή τά κτίσματα, φύσεως τό " Ἄληπτός τε καί ἀπερίληπτος." Τό δέ, "Οὐχ ὅτι ἔστιν, ἀλλ᾿ ἥτις" ἐστίν, ἐνεχθέν προκατάληψίς ἐστιν ἀνθυποφορᾶς. Ἵνα γάρ μή καταδράμῃ αὐτοῦ πρός ὅν ὁ λόγος, φάσκων, Οὐκοῦν εἰ ἄληπτον πάντη τό σέβας ἡμῶν, κενόν ἄρα τό Χτιστιανῶν κήρυγμα, κενή δέ καί ἡ πίστις, κατ᾿ οὐδενός στηριζομένη, ταῦτά φησι προλαμβάνων τόν ἐπηρεαστήν λόγον ἤ ἄνθρωπον. Οὐκ ἔφην ἄληπτον εἶναι ταύτην τήν φύσιν, περί ἧς ὁ λόγος, ὅτιπερ ὑπάρχει, ἀλλά τί ὑπάρχει, καί προσεπάγει πρός τἤν τοῦ λόγου βεβαίωσιν τό, "Πολύ γάρ διαφέρει τοῦ εἶναί τι πεπεῖσθαι τό τί ποτέ ἐστι τοῦτο εἰδέναι," τουτέστι, πολλή πρόσεστιν ἡ διαφορά τοῦ πεπεῖσθαι περί τινος ὅτιπερ ὑπάρχει πρός τό εἰδέναι τήν ἀκριβῆ τῆς οὐσίας τούτου