493

παρουσίας ἐξ ἡμῶν δι᾿ ἡμᾶς καθ᾿ ἡμᾶς ἁμαρτίας χωρίς παχυνθῆναι, καί ἡμῖν προσφυῶς φωναῖς τε καί παραδείγμασι τήν περί τῶν ἀποῤῥήτων καί παντός λόγου δύναμιν ὑπερβαίνουσαν ἐκθέσθαι διδασκαλίαν (διά παραβολῶν γάρ εἴρηται πάντα λελαληκέναι, καί χωρίς παραβολῆς μηδέν διεξιέναι· φίλον οὕτω τοῖς διδασκάλοις χρῆσθαι, ἐπάν οἱ ἀκροαταί μή παρακολουθῶσι τοῖς πρωτοτύπως λεγομένοις, καί εἰς συναίσθησιν αὐτούς ἄγειν τῶν λεγομένων)· ἤ ὅτι τοῖς τῶν ὄντων ἑαυτόν δι᾿ ἡμᾶς ἀποῤῥήτως ἐγκρύψας λόγοις ἀναλόγως δι᾿ ἑκάστου τῶν ὁρωμένων ὡς διά τινων γραμμάτων ὑποσημαίνεται, ὅλος ἐν ὅλοις ἅμα πληρέστατος, καί τό καθ᾿ ἕκαστον ὁλόκληρος, ὅλος καί ἀνελάττωτος, ἐν τοῖς διαφόροις ὁ ἀδιάφορος καί ὡσαύτως ἀεί ἔχων, ἐν τοῖς συνθέτοις ὁ ἁπλοῦς καί ἀσύνθετος, καί ἐν τοῖς ὑπό ἀρχήν ὁ ἄναρχος, καί ὁ ἀόρατος ἐν τοῖς ὁρωμένοις καί ἐν τοῖς ἁπτοῖς ὁ ἀναφής· ἤ ὅτι δι᾿ ἡμᾶς, τούς παχεῖς τήν διάνοιαν, σωματωθῆναί τε δι᾿ ἡμᾶς καί γράμμασι καί (1288) συλλαβαῖς καί φωναῖς τυπωθῆναι κατεδέξατο, ἵνα ἐκ πάντων τούτων ἡμᾶς ἑπομένους αὐτῷ κατά βραχύ πρός ἑαυτόν συναγάγῃ, ἑνοποιηθέντος τῷ πνεύματι, καί εἰς τήν ἁπλῆν περί αὐτοῦ καί ἄσχετον ἔννοιαν ἀναγάγοι, τοσοῦτον ἡμᾶς δι᾿ ἑαυτόν πρός ἕνωσιν ἑαυτοῦ συστείλας, ὅσον αὐτός δι᾿ ἡμᾶς ἑαυτόν συγκαταβάσεως λόγῳ διέστειλεν.

Ἐκ τοῦ αὐτοῦ λόγου, εἰς τό· " Οὐκ ἐκ τῶν κατ' αὐτόν, ἀλλ᾿ ἐκ τῶν περί αὐτόν, ἄλλης ἐξ ἄλλου φαντασίας συλλεγομένης, εἰς ἕν τι τῆς ἀληθείας ἴνδαλμα."

Ἐκ τῶν κατά τήν οὐσίαν, τουτέστι ἐκ τῆς οὐσίας αὐτῆς, ὁ Θεός οὐδέποτέ τι ὑπάρχων γινώσκεται. Ἀμήχανος γάρ καί παντελῶς ἄβατος πάσῃ τῇ κτίσει, ὁρατῇ τε καί ἀοράτῳ κατά τό ἴσον, ἡ περί τοῦ τί καθέστηκεν ἔννοια, ἀλλ᾿ ἐκ τῶν περί τήν οὐσίαν μόνον ὅτι ἔστι, καί ταῦτα καλῶς τε καί εὐσεβῶς θεωρουμένων, τοῖς ὁρῶσιν ὁ Θεός ἐαυτόν ὑπενδίδωσι. Πάντα δέ τά περί τήν οὐσίαν οὐ τό τί ἐστιν, ἀλλά τί οὐκ ἔστιν ὑποδηλοῖ, οἷον τό ἀγένητον, τό ἄναρχον, τό ἄπειρον, τό ἀσώματον, καί ὅσα τοιαῦτα περί τήν οὐσίαν εἰσί, καί τό τι μή εἶναι, οὐχ ὅτι δέ τό τι εἶναι αὐτήν παριστῶσιν· ἀλλά καί οἱ τῆς προνοίας καί τῆς κρίσεως λόγοι, καθ᾿ οὕς τό πᾶν σοφῶς διεξάγεται, μεθ᾿ ὧν καί ἡ ἐναρμόνιος τῆς φύσεως θεωρία περί Θεοῦ εἶναι λέγεται, τόν δημιουργόν ἑαυτῆς ὅτι ἔστι μόνον ἀναλόγως δεικνύουσα. Ἐναντίως οὖν ταῖς καταφάσεσι κειμένων τῶν ἀποφάσεων, ἐναλλάξ ἀλλήλαις περί Θεόν φιλικῶς συμπλέκονται καί ἀλλήλων ἀντιπαραλαμβάνονται· οἷον αἱ μέν ἀποφάσεις τό μή τι εἶναι, ἀλλά τι μή εἶναι σημαίνουσαι τό Θεῖον, περί τό τί εἶναι τό τοῦτο μή ὄν, ἑνοῦνται ταῖς καταφάσεσιν, αἱ δέ καταφάσεις τό μόνον ὅτι ἔστι, τίποτε δέ τοῦτό ἐστι μή δηλοῦσαι, περί τό τι μή εἶναι τό τοῦτο ὄν ἑνοῦνται ταῖς ἀποφάσεσι, πρός μέν ἀλλήλας δεικνύουσαι τήν ἐξ ἀντιθέσεως ἐναντιότητα, περί δέ τόν Θεόν τῷ εἰς ἀλλήλα τῶν ἄκρων κατά περίπτωσιν τρόπῳ τήν οἰκειότητα.

Ἐκ τοῦ αὐτοῦ λόγου· " Ἐπεί δέ οὐκ ἤρκει τῇ ἀγαθότητι τοῦτο τό κεινεῖσθαι μόνον τῇ ἑαυτῆς θεωρίᾳ, ἀλλ᾿ ἔδει χεθῆναι τό ἀγαθόν καί ὁδεῦσαι ὡς πλέονα εἶναι τά εὐεργετούμενα."

Τόν πολλάκις εἰρημένον ἐρωτήσας περί τούτου μέγαν καί σοφόν γέροντα δηλοῦν ἔφη διά τούτων τόν μέγαν καί θεοφόρον Γρηγόριον τό τόν αὐτόν Θεόν ἐν ἑαυτῷ μόνον, οἷα δή ἕνα κυρίως ὄντα, μηδέν ἑαυτῷ τό παράπαν συνεπινοούμενον ἔχοντα κατά τήν