566

ΘΕΟ∆ΩΡΟΥ

ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΤΗΣ ΡΑΪΘΟΥ (1484)

Προπαρασκευή τις καί γυμνασία, τῷ βουλομένῳ μαθεῖν τίς ὁ τρόπος τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως, καί οἰκονομίας, καθ᾿ ὅν πέπρακται, καί τίνα τά πρός τούς ταύτην μή ὀρθῶς νοοῦντας λεγόμενα παρά τῶν τῆς Ἐκκλησίας τροφίμων.

Ἄτοπον οἶμαι, καί καλῶς μέν τοῦτο νενόμικα· καί γάρ ἐστιν ὄντως ἄτοπον, εἰ οὗτοι μέν, οἱ ἐξ Εὐτυχέως καί ∆ιοσκόρου τῷ ψεύδει συνιστάμενοι, καί στρατευόμενοι κατά ἀληθείας, οὕτω καρτερῶς καί ἀγρύπνως πολεμοῦσι τήν μόνην καθολικήν καί ἀποστολικήν τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησίαν· ὥστε καί τά παρ᾿ αὐτοῖς παιδία μήπω τρανωθείσης αὐτοῖς τῆς γλώσσης, πρίν εἰς διδασκάλους φοιτῆσαι, καί τά πρῶτα στοιχεῖα μαθεῖν, ἀκονᾷν τε καί ἐμβιβάζειν, ὅπως λέγειν καί ἀκούειν δύναιντο ὑπέρ τοῦ παρ᾿ αὐτοῖς πρεσβευομένου δόγματος, ἡμᾶς δέ οὕτω καταῤῥᾳθυμεῖν καί ἀναπεπτωκέναι, ὡς μηδέ αὐτό τοῦτο σπουδάζειν εἰδέναι, τίς ἡ διαφορά τούτων πρός τήν Ἐκκλησίαν, καί ἐκ ποίων ἀρχῶν ὁ πρός ἡμᾶς αὐτοῖς συνέστηκε πόλεμος, τίνες τε καί οἱ ἡγεμόνες αὐτῶν οὖτοι, ἀφ᾿ ὧν ἔχουσι τήν προσωνυμίαν. ∆ιά ταῦτα μή πάρεργον ἡγεῖσθαι ὀφείλομεν τήν περί ταῦτα σχολήν, μηδέ, ὅτι Θεοῦ χάριτι καί εὐμενείᾳ εἰρηνεύει τά τῆς Ἐκκλησίας, ἐν γαλήνῃ τε καί ἀταραξίᾳ ἐσμέν, πάσης αἱρέσεως ἐκποδών εἰς τούς ἑαυτῆς φωλεούς κατακεκρυμμένης, ἤδη καί ἡμεῖς ἄοπλοί τινες ὦμεν ἀπειροπόλεμοι· μήπως καί ἄφνω ἐνστάντος πολέμου, γυμνοί καί ἀπαράσκευοι εὑρεθέντες ὑπό τῆς δυσσεβείας ἀναιρεθῶμεν. Ἕως ἐξ οὐρίας πλεῖς, φοβήθητι τό ναυάγιον, φησίν ὁ Θεολόγος Γρηγόριος, καί ἦττον ναυαγήσεις, τῇ δειλίᾳ βοηθῷ χρώμενος. Τοίνυν κατά τήν ἐντολήν (1485) τοῦ κορυφαίου τῶν ἀποστόλων, Ἕτοιμοι γενώμεθα πρός ἀπολογίαν ἀεί, παντί τῷ αἰτοῦντι ἡμᾶς λόγον περί τῆς ἐν ἡμῖν ἐλπίδος, μετά πραΰτητος καί φόβου, συνείδησιν ἔχοντες ἀγαθήν· ἵνα ἕν τῶν ὁποτέρων πάντως ἡμῖν ὑπάρξῃ διά τῆς τοιαύτης ἀξιεπαίνου σπουδῆς, ἤ τό σώζειν τούς ἀποδιορίζοντας ἑαυτούς, καί ἐκ τῆς πονηρᾶς διακρίσεως ταύτης αὐτούς ἐξαρπάζειν, καθά παραινεῖ ὁ κατ᾿ ἐπίκλην ἀδελφός τοῦ Κυρίου· ἤ εἰ μή τοῦτο, κἄν ἀποῤῥάπτειν αὐτῶν στόμα τοῖς δικαίοις ἐλέγχοις, ὡς μηδέ καιρόν ἔχειν αὐτούς ἀθυρογλωττεῖν κατά τῆς ἀληθείας. Ὅ δέ τούτων τιμιώτερόν τε καί μεῖζον, ἵνα ἡμεῖς αὐτοί γινώσκωμεν καί πεπληροφορήμεθα ἐφ' οἵᾳ πίστει ἑστήκαμεν καί καυχώμεθα, παῤῥησιαζόμενοί τε καί ἐλευθεροστομοῦντες τῇ αὐτῆς ὁμολογίᾳ, οὗ χάριν τούς ταῦτῃ ἀντικειμένους ἀποστρεφόμεθα. Στοχάζομαι δέ ὅτι κατά τόν καιρόν τῆς ἀνταποδόσεως, μείζων ὁ μισθός ἔσται καί ἡ ἀποδοχή πλείων τοῖς μετά γνώσεως ἐμμελοῦς, ἀραρότως καί ἑδρασμένως ἐχομένοις τῆς εὐσεβείας, τῶν ἁπλῶς καί ὡς ἔτυχεν ἐκ πατροπαραδότου συνηθείας ἐν τῇ αὐτῇ πίστει γνωριζομένων. Οἱ μέν γάρ κατά συμβεβηκός μόνον, οἱ δέ καί ἀπό διανοίας καί γνώμης πιστοί γεγονότες εὑρίσκονται· ὡς, εἴπερ ἔτυχεν ἐκείνους τούς ῥαθύμους καί οὐκ ἐξεταστικούς ὑπό αἱρετικῶν γονέων ὑπάρξαι, οὐδ᾿ ἄν ἐφρόντισαν τήν πατρῴαν δυσσέβειαν ἀποδύσασθαι· οὕτω κατάγνωστον ἡ ἀμάθια, καί τό μή θέλειν διδάσκεσθαι· διά τοῦτο καί εἴρηται· Σοφίαν καί παιδείαν ὁ ἐξουθενῶν, ταλαίπωρος· ὁ δέ ἀγαπῶν παιδείαν, εὑρήσει γνῶσιν μετά διακαιοσύνης. Ἵνα δέ εὔληπτα γένηται παντί τῷ ἐντυγχάνοντι τῷ προκειμένῳ πονήματι τά πρός τούς δι᾿