Epistola Dedicatoria.

Josepho Dominico de Lambergh S. R. E. cardinali, episcopo et principi Passaviensi, Antonius M. Merenda felicitatem.

0109A

Quod summos etiam viros publicis muneribus occupatos studium tenuisse accepimus, ut vacationem eorum atque otium consequerentur, aliquando curis illis liberi, atque absoluti; idem subiisse animum meum diffiteri non possum, cum dijudicandis in foro litibus, atque hujusmodi occupationibus distinerer. Quo quidem tempore cum suavissima illa cogitatione futuri otii delectarer, mecum etiam animo reputabam, quae esset omnium optima in reliquam aetatem ratio vitae instituendae, et temporis traducendi: cumque nihil melius occurreret, quam ad ea reverti studia, quae, etsi coactus intermiseram, retinueram 0109B tamen animo semper, coepi etiam cogitationes meas et curas ad comparandam necessariam librorum supellectilem revocare. Haec, eminentissime princeps, tu non ignoras, qui litteris juvandis natus, huic meo quasi instruendo fundo liberalitate tua adfuisti, et in reliquam aetatem meam consulere ut facilius possem, effecisti. Quamobrem si quis ex eo fructus exstitit, aut si otium adeptus conari aliquid potui, primum omnium tibi optimo jure debetur. Atque id potissimum est, quod nunc offero tibi nominique tuo inscribo. Cum enim id, quod volebam, liberum tempus vacuumque assecutus, nonnulla ex ecclesiastica Historia, quae aliorum diligentiam fugisse, vel fefellisse rectam interpretationem videbantur, collegissem: deinde ad Damasi opera recognoscenda 0109C et res explicandas me convertissem, atque ita ab immenso illo spatio in hoc angustius studia contraxissem mea, opusculum paulatim exstitit, quod non inutile fore omnino, si in lucem prospectumque hominum veniret, nonnulli, quibus id ostenderam, judicaverunt: repugnabam equidem, neque eorum judicio acquiescebam cum multas ob causas, tum quod erat delicatae hujus aetatis subeundum judicium. Ut vincerer tamen aliquando, atque haec evulgarem, illud me praecipue impulit, ut observantiae in te meae argumentum exstaret aliquod, gratique animi perpetuum testimonium tot tantisque beneficiis debitum, quibus me, gentilesque meos, cum Vindobonae a cognitionibus essem causarum ecclesiasticarum Apostolicae legationis sub immortalis memoriae viro cardinali Hieronymo Grimalde, virtutum etiam tuarum teste olim amplissimo, cumulasti. Nec vero diffido, quae tua in omnes humanitas est, atque in me 0110A ipsum clementia eximia ac singularis, ut munus hoc qualecumque non asperneris. Habebis id saltem, si ullo tempore a negotiis fatigatum animum huc transferas, ut imaginem veluti morum tuorum intuearis in sanctissimis eorum temporum Patribus, quorum ibi mentio est; gaudeasque nullam esse laudem, quae non fuerit a te expressa, sive morum integritatem, sive liberalitatem in pauperes, sive religionis ac disciplinae studium, in aedium sacrarum splendore restituendo, atque amplificando curam, magnificentiam in piis instituendis fundandisque operibus tanta cum largitate, ac religionis bono, gravissimos in latissima dioecesi perlustranda labores, cum animi alacritate conjunctos, in populis denique ad fidem morumque praecepta erudiendis patientiam atque 0110B constantiam, uberrimo sane singularis ejus, quam ex sanctorum Patrum, atque interpretum sacrorum lectione hausisti, eruditionis fructu: quas ego res persequi fusius possem, qui eas non modo audiendo cognoverim, sed oculis multas usurpaverim, nisi me tua egregia ac singularis modestia revocaret, qua laudes cum merearis, in te conferri non sinis, ac praedicari: quamquam nihil necesse est, cum vel me tacente historiae loquantur, ac publica monumenta posterorum memoriae consignata. Unum tamen est, quod praeterire omnino non possum, excelsam illam animi magnitudinem atque constantiam, qua tu ad Salisburgensem magni in Germania nominis et dignitatis sedem evocatus, sponte cessisti juri tuo, admirandoque omnibus exemplo, pacis et concordiae 0110C studium, commodo et honori tuo anteposuisti, maximo licet bonorum moerore, qui administrationem tuam amplissimae illi Ecclesiae utilem, atque necessariam arbitrabantur, sed nimirum insederat animo tuo Clementis illud Sanctissimi Romanae Ecclesiae Episcopi: qui generosus, qui misericors, qui charitatis plenus, dicat, si propter me discordia, et schisma, discedo, abeo: solum ovile Christi in pace degat cum constitutis presbyteris, atque hoc qui fecerit, sibi magnum decus in Domino comparabit; quam praeclaram vocem idem facto suo comprobasse dicitur, primae omnium Sedis honore, ac dignitate abdicata, ut alter eam pari sanctitate pontifex obtineret, partaque optatissima pace administraret. Non exigua haec laus est, sed magna, atque praeclara; quam cum sanctissimus alter Vir Nazianzenus aemularetur, dolebat, nequaquam satis multos inveniri, qui, si, quando utilitas Ecclesiarum id postulare videbatur, 0111A sedes suas relinquerent, adeptoque honori et dignitati renuntiarent. Quamquam in tuo illo facto divinam video palam esse declaratam sapientiam, atque consilium: neque enim fieri poterat, quin ii, quibus praefueras, animo dolerent, ac quererentur, avelli a se pastorem illum, ac principem, quo neque amantiorem, nec meliorem omnino aut desiderare possent, aut sperare auderent. Ut enim quodam loco scripsit Damasus meus, et illi, qui amiserint sacerdotem, sine dolore esse non possunt, et illi qui alterius civitatis acceperint episcopum, etiamsi gaudeant, invidiosum sibi intelligunt fore, sub alieno se agere sacerdote. Sed ut ad opus hoc meum revertar, 0112A tibi, princeps eminentissime, eum omnino illud debeatur a me, cum summa humanitas ac clementia tua in spem me adducat, non hoc futurum ingratum tibi, nomini tuo lubens do, dico, dedicoque: precatus ad extremum D. O. M., ut cum sanctissimum pontificem illum, cujus edo opera, et res gestas persequor, diligentissime imiteris, diu te ecclesiae isti, quam regendam dedit, populis a quibus avelli passus non est, bonis, ac litteratis omnibus viris, quibus in te columen, praesidiumque contulit, sospitem, salvum, incolumemque conservet.