Patrologiae Cursus Completus

 Patrologiae Cursus Completus

 Elenchus Operum Quae In Hoc Tomo Continentur.

 Elenchus Operum Quae In Hoc Tomo Continentur.

 Anno Domini CCCLV-CCCLVIII. Sanctus Felix Papa II.

 Anno Domini CCCLV-CCCLVIII. Sanctus Felix Papa II.

 Notitia Biographica De S. Felice Ex Libro Pontificali Damasi Papae Desumpta.

 Notitia Biographica De S. Felice Ex Libro Pontificali Damasi Papae Desumpta.

 Epistolae Et Decreta.

 Epistolae Et Decreta.

 De infestationibus Arianorum.

 Epistola II Felicis Papae II Ad Eosdem Et Ad Reliquos Domini Sacerdotes. De patienti sufferentia persecutionum et tribulationum.

 Anno Domini CCCLXVIII-CCCLXXXIV. Faustinus Et Marcellinus Presbyteri.

 Anno Domini CCCLXVIII-CCCLXXXIV. Faustinus Et Marcellinus Presbyteri.

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 De Faustino Et Marcellino. (Ex Galland. Bibl., t. VII, pp. XIII-XV.)

 De Faustino Et Marcellino. (Ex Galland. Bibl., t. VII, pp. XIII-XV.)

 De Faustino. Ex Schoenemann Bibl.T. I, pp. 547-554.

 De Faustino. Ex Schoenemann Bibl.T. I, pp. 547-554.

 Saeculo XVI.

 Saeculo XVII.

 Saeculo XVIII.

 Faustini Presbyteri Ad Gallam Placidiam De Trinitate, Sive De Fide Contra Arianos.

 Faustini Presbyteri Ad Gallam Placidiam De Trinitate, Sive De Fide Contra Arianos.

 Faustinus Augustae Flaccillae.

 Caput Primum. De professione impia Arianorum.

 Caput II. De eo quod haeretici dicunt. Ex nihilo, inquiunt, Deus sibi filium fecit: si fecit eum ex nihilo, creatura est, et non filius.

 Caput III. Quod Dei filius sit omnipotens, et indemutabilis, et quod una sit omnipotentia Patris et Filii, sicut et una deitas: et de sacramento incar

 Caput IV. De hoc quod ait Filius: Pater Major Me Est.

 Caput V. Quod in Actibus Apostolorum legitur: Certissime Itaque Sciat Omnis Domus Israel, Quia Dominum Illum Et Christum Deus Fecit Hunc Jesum, Quem V

 Caput VI. De hoc quod Salomon: Dominus Creavit Me Initium Viarum Suarum In Opera Sua.

 Caput VII. De Spiritu sancto.

 Faustini Presbyteri Fides, Theodosio Imperatori Oblata, In Codicem Canonum Et Constitutorum Ecclesiae Romanae Recepta.

 Faustini Presbyteri Fides, Theodosio Imperatori Oblata, In Codicem Canonum Et Constitutorum Ecclesiae Romanae Recepta.

 Faustini Et Marcellini Presbyterorum Partis Ursini Adversus Damasum Libellus Precum Ad Imperatores Valentinianum, Theodosium Et Arcadium.

 Faustini Et Marcellini Presbyterorum Partis Ursini Adversus Damasum Libellus Precum Ad Imperatores Valentinianum, Theodosium Et Arcadium.

 Praefatio. De eodem schismate Ursini.

 Incipit Libellus Precum.

 Anno Domini CCCLXXXIV. Sanctus Damasus.

 Anno Domini CCCLXXXIV. Sanctus Damasus.

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 Epistola Dedicatoria.

 Epistola Dedicatoria.

 Lectori.

 Lectori.

 De Sancti Damasi Papae Opusculis Et Gestis.

 De Sancti Damasi Papae Opusculis Et Gestis.

 Caput Primum.

 Caput II. 366, Damasi 1, Gratiano Et Dagalaifo Conss. 367, Damasi 2, Lupicino Et Jovino Conss.

 Caput III. 368, Damasi 3, Valentiniano Et Valente Aa. II. Conss.

 Caput IV. 369, Damasi 4, Valentiniano N. P. Et Victore Conss.

 Caput V. 370, Damasi 5, Valentiniano Et Valente III Aa. Conss.

 Caput VI. 371, Damasi 6, Gratiano Aug. II Et Sexto Petronio Probo Coss.

 Caput VII. 372, Damasi 7, Modesto Et Arintheo Coss.

 Caput VIII. 373, Damasi 8, Valentinianus Aug. IV Et Valens Aug. IV Coss.

 Caput IX. 374, Damasi, 9, Gratiano Aug. III Et Fl. Equitio Coss.

 Caput X. 375, Damasi 10, Post Consulatum Gratiani Aug. III Et Equitii.

 Caput XI. 376, Damasi 11, Valens Aug. V Et Valentinianus Aug. Coss.

 Caput XII. 377, Damasi 12, Gratiano Aug. IV Et Merobaude Coss.

 Caput XIII. 378, Damasi 13, Valente VI Et Valentiniano II Aa. Coss.

 Caput XIV. 379, Damasi 14, Ausonio Et Olybrio Coss.

 Caput XV. 380, Damasi 15, Gratiano Aug. V Et Theodosio Aug. Coss.

 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Caput XVIII. 381, Damasi 16, Fl. Syagrio Et Fl. Eucherio Coss.

 Caput XIX.

 Caput XX. 332, Damasi 17, Syagrio Et Antonio Coss.

 Caput XXI.

 Caput XXII. 383, Damasi 17, Merobaude Et Saturnino Coss.

 Caput XXIII.

 Caput XXIV. 384, Damasi Pontificatus Postremo, Clearcho Et Richomere Coss.

 Vita Et Actus B. Damasi Papae.

 De Ss. Martyribus Vitali, Martiali Et Alexandro.

 Diatribae Duae Illustrantes Gesta Quaedam Pontificum Liberii Et Damasi.

 Diatribae Duae Illustrantes Gesta Quaedam Pontificum Liberii Et Damasi.

 Diatriba Prima. De gestis Liberii exsulis.

 Diatriba II. An Damasus faverit aliquando Maximo Cynico adversus Gregorium Nazianzenum ac de duabus epistolis Italici concili nomine a Sirmondo editi

 Sancti Damasi Opuscula.

 Sancti Damasi Opuscula.

 Epistolae.

 Epistolae.

 Epistola Prima. Exemplum Synodi Habitae Romae Episcoporum XCIII, Ex Rescripto Imperiali.

 Monitum.

 Epistola.

 Epistolae II Fragmenta. Seu Expositio Fidei In Synodo Romana Sub Damaso Papa Edita Et Transmissa In Orientem.

 Monitum.

 Fragmentum Primum.

 Item Ex Parte Decreti.

 Fragmentum II.

 Item Ex Parte Decreti.

 Item Ex Parte Decreti.

 Epistola III. Damasi Papae Urbis Romae Ad Paulinum Episcopum Antiochenae Civitatis.

 Monitum.

 Epistola.

 Epistola IV. Confessio Fidei Catholica Quam Papa Damasus Misit Ad Paulinum Antiochenum Episcopum.

 Monitum.

 Confessio Fidei Catholicae .

 Epistola V. Damasi Papae Ad Acholium Et Alios Macedoniae Episcopos.

 Epistola VI. Damasi Papae Ad Acholium Thessalonicensem Episcopum.

 Epistola VII. Episcopis Orientem Regentibus Damasus.

 Epistola VIII. Damasi Papae Ad Hieronymum.

 Epistola IX. Damasi Papae Ad Hieronymum.

 De Explanatione Fidei. Ex concilio urbus Romae sub Damaso papa.

 Carmina .

 Carmina .

 Carmen Primum. In laudem Davidis.

 Carmen II. De Christo.

 Carmen III. De Ascensione Christi.

 Carmen IV. De Nomine Jesu.

 Carmen V. De eodem.

 Carmen VI. De cognomentis Salvatoris.

 Carmen VII. De S. Paulo apostolo

 Carmen VIII. De S. Andrea Apostolo

 Carmen IX. In Ss. Apostolorum Catacumbas .

 Carmen X. De S. Stephano P. et M.

 Carmen XI. De S. Marcello Martyre.

 Carmen XII. De S. Eusebio Papa.

 Carmen XIII. De S. Marco Papa

 Carmen XIV. De S. Laurentio .

 Carmen XV. De Sancto Felice

 Carmen XVI. Votum S. Damasi.

 Carmen XVII. De S. Eutychio

 Carmen XVIII. De S. Tarsicio

 Carmen XIX. De sancto Gorgonio

 Carmen XX. De S. Saturnino martyre

 Carmen XXI. De sancto Mauro

 Carmen XXII. De incerto martyre Graeco

 Carmen XXIII. De Ss. Marcellino et Petro.

 Carmen XXIV. De Ss. martyribus Felice et Adaucto.

 Carmen XXV. De Ss martyribus Nereo et Achilleo

 Carmen XXVI. De Ss. martyribus Proto et Hyacintho.

 Carmen XXVII. De eodem.

 Carmen XXVIII. De Ss. martyribus Chrysantho et Daria

 Carmen XXIX. De S. Agnete Martyre

 Carmen XXX. De S. Agatha martyre

 Carmen XXXI. Epitaphium Irene Sororis.

 Carmen XXXII. Epithaphium Projectae

 Carmen XXXIII. De sepulcro suo.

 Carmen XXXIV. Epitaphium papae Damasi quod sibi edidit ipse.

 Carmen XXXV. De templo sancti Laurentii A. S. Damaso instaurato.

 Carmen XXXVI. De fontibus Vaticanis.

 Carmen XXXVII. Ad fontes.

 Appendix Ad Opera Sancti Damasi Papae. (Carmina a Grutero ex cod. Palatin. edita.)

 Appendix Ad Opera Sancti Damasi Papae. (Carmina a Grutero ex cod. Palatin. edita.)

 Carmina dub.

 Carmina dub.

 I.

 II.

 III.

 IV.

 Carmina Inedita. (Ex Anecdot. sac. D. de Levis, pag. 17, 20.)

 Carmina Inedita. (Ex Anecdot. sac. D. de Levis, pag. 17, 20.)

 Observatio.

 Carmen I. In Epistolas D. Pauli apostoli.

 Carmen II. In laudem B. Pauli apostoli.

 Carmen III. De poena Redemptoris.

 Addenda.

 Addenda.

 Monitum.

 Varia De Patria S. Damasi Testimonia.

 Varia De Patria S. Damasi Testimonia.

 Quarumdam Abbatis Terribilini Sententiarum Analysis.

 Quarumdam Abbatis Terribilini Sententiarum Analysis.

 Opera Apocrypha Sancti Damasi.

 Opera Apocrypha Sancti Damasi.

 Lectori.

 Epistola Prima.

 Epistola II.

 Epistola IV. Jubet ne per scripta in posterum, sed per legitimum accusatorem, quis ab eis judicetur: et causae etiam judicandae omnes ad apostolicam s

 Epistola V. Ad Hieronymum Presbyterum.

 Epistola VI. Damasus episcopus urbis Romae Hieronymo Presbytero.

 Anno Domini CCLVIII. Catalogus Romanorum Pontificum Sub Liberio Descriptus Cui Accedunt In Confirmationis Vicem Duo Martyrologia Ecclesiae Romanae Ne

 Anno Domini CCLVIII. Catalogus Romanorum Pontificum Sub Liberio Descriptus Cui Accedunt In Confirmationis Vicem Duo Martyrologia Ecclesiae Romanae Ne

 Prooemium Ex capite quarto citati operis excerptum, notionesque praevias gallico sermone concinnatas exhibens.

 Prooemium Ex capite quarto citati operis excerptum, notionesque praevias gallico sermone concinnatas exhibens.

 Catalogus Romanorum Pontificum.

 Catalogus Romanorum Pontificum.

 Lectio Aegidii Boucherii. Commentar. in Victorii Aquitani Canonem Paschalem,

 Lectio P. Gotofredi Henschenii. Acta Sanctor. Aprilis, Diatriba praeliminaris in Catalogos veteres Rom. Pontificum, ex antiquissimis codicibus accepto

 Lectio Emmanuelis Schelstratii. Antiquitas Ecclesiae illustrata,

 Disquisitio Gallice Adornata. De Praecedentis Catalogi Epocha, Auctore Et Auctoritate.

 Disquisitio Gallice Adornata. De Praecedentis Catalogi Epocha, Auctore Et Auctoritate.

 Depositio Episcoporum.

 Depositio Martyrum.

 Mense Januario.

 Mense Februario.

 Mense Martio.

 Mense Maio.

 Mense Junio.

 Mense Julio.

 Mense Augusto.

 Mense Septembre.

 Mense Octobre.

 Mense Novembre.

 Mense Decembre.

 Anno Domini CCCLXXX-CCCXCIV. Theodosius Magnus Et Pacatus.

 Anno Domini CCCLXXX-CCCXCIV. Theodosius Magnus Et Pacatus.

 Pars prima. Exhibens Panegyricum Pacati Theodosio Magno Dictum, In Vicem Praefationis Ad Illius Imperatoris Opera. (Ex Panegyric. Vett. Jacobi de la B

 Pars prima. Exhibens Panegyricum Pacati Theodosio Magno Dictum, In Vicem Praefationis Ad Illius Imperatoris Opera. (Ex Panegyric. Vett. Jacobi de la B

 Introductio Ad Panegyricum.

 Incipit Pacati Panegyricus.

 Theodosius Magnus Et Pacatus. Pars secunda, Complectens Selecta Theodosii De Religione Decreta.

 Theodosius Magnus Et Pacatus. Pars secunda, Complectens Selecta Theodosii De Religione Decreta.

 Lib. I. Tit. X. De Officio Comitis Sacrarum Largitionum.

 Lib. II. Tit. VIII. De Feriis.

 Lib. III. Tit. VII. De Nuptiis.

 Lib. V. Tit. III. De Bonis Clericorum Et Monachorum.

 LIV. V. Tit. V. De Postliminio.

 Lib. IX. Tit. VII. Ad Legem Juliam, De Adulteriis.

 Lib. IX. Tit. XXV. De Raptu Vel Matrimonio Sanctimonialium Virginum Vel Viduarum.

 Lib. IX. Tit. XXXV. De Quaestionibus.

 Lib. IX. Tit. XXXVIII. De Indulgentiis Criminum.

 Lib. IX. Tit. XLV. De His Qui Ad Ecclesias Confugiunt.

 Lib. XV. Tit. VII. De Scenicis.

 Lib. XVI. Tit. I. De Fide Catholica.

 Lib. XVI. Tit. II. De Episcopis, Ecclesiis Et Clericis.

 Lib. XVI. Tit. III. De Monachis.

 Lib. XVI. Tit. IV. De His, Qui Super Religione Contendunt.

 Lib. XVI. Tit. V. De Haereticis.

 Lib. XVI. Tit. VII. De Apostatis.

 Lib. XVI. Tit. VIII. De Judaeis, Coelicolis Et Samaritanis.

 Lib. XVI. Tit. X. De Paganis, Sacrificiis Et Templis.

 Appendix.

 Appendix.

 Epistola Concilii Constantinopolitani Oecumenici Ad Theodosium Imperatorem. (Labb. Concil. t. II, col. 945-946.)

 Epistola Concilii Constantinopolitani Oecumenici Ad Theodosium Imperatorem. (Labb. Concil. t. II, col. 945-946.)

 Anno Domini CCCLXXXI-CCCXCVIII. Sanctus Vigilius, Episcopus Tridentinus Et Martyr.

 Anno Domini CCCLXXXI-CCCXCVIII. Sanctus Vigilius, Episcopus Tridentinus Et Martyr.

 Prolegomena. Notitia Historica. Ex Gallandii Bibliotheca. tom VIII, p. X-XII.

 Prolegomena. Notitia Historica. Ex Gallandii Bibliotheca. tom VIII, p. X-XII.

 Sancti Vigilii Epistolae Duae. (Ex Gallandii Biblioth. tom. VIII, pag. 203-206.)

 Sancti Vigilii Epistolae Duae. (Ex Gallandii Biblioth. tom. VIII, pag. 203-206.)

 Epistola Prima. Ad Simplicianum Episcopum Mediolanensem. De martyrio Ss. Sisinnii, Martyrii et Alexandri.

 Epistola II. Ad S. Joannem Chrysostomum. De iisdem martyribus.

 Anno Domini CCCXXXVI. Monumenta Vetera Ad Arianorum Doctrinam Pertinentia.

 Anno Domini CCCXXXVI. Monumenta Vetera Ad Arianorum Doctrinam Pertinentia.

 Epistolae Et Decreta.

 Epistolae Et Decreta.

 Epistola Prima Constantii Ad Athanasium .

 Epistola Secunda Constantii Imperatoris Ad Athanasium.

 Epistola Tertia Constantii Imperatoris Ad Athanasium.

 Epistola Prima Constantii Ad Cleros Alexandrinos.

 Epistola Secunda Ejusdem Ad Eosdem.

 Epistola Ejusdem Ad Nestorium.

 Epistola Quarta Ejusdem Ad Athanasium.

 Anno Domini CCCXXXVII. Epistola Imperatoris Constantini Junioris Ad Alexandrinos.

 Anno Domini CCCXLIX.

 Anno Domini CCCLV.

 Anno Domini CCCLIX Vel CCCLX. Epistola Constantii Ad Synodum Ariminensem. Constantius monuit ne quid de orientalibus, qui seorsim convenirent Seloucia

 Epistola Secunda Synodi Ariminensis Ad Constantium. Petit synodus veniam Arimino discedendi ante hiemis asperitatem.

 Anno Domini CCCLXV.

 Anno Domini CCCLXX. Constitutio Valentiniani Imperatoris Ad Damasum Papam. Ex Coust. pag.

 Anno Domini CCCLXXVIII Vel CCCLXXXI. Epistola Romani Coust. p.

 Anno Domini CCCLXXX. Quo id omne prope conceditur, quod superiori epistola petitum est. Coust. p.

 Anno Domini 381. Epistola

 Anno Domini 385.

 Epistola Maximi Imperatoris Ad Valentinianum Augustum. (Labb. Concil. tom. II. col. 1031.)

 Sermonum Arianorum Fragmenta Antiquissima In Rescriptis Membranis Reperta Et Nunc Primum Cum Idoneis Refutationibus Edita .

 Sermonum Arianorum Fragmenta Antiquissima In Rescriptis Membranis Reperta Et Nunc Primum Cum Idoneis Refutationibus Edita .

 Fragmentum Primum.

 Fragmentum II.

 Fragmentum III.

 Fragmentum IV.

 Fragmentum V.

 Fragmentum VI.

 Fragmentum VII.

 Fragmentum VIII.

 Fragmentum IX.

 Fragmentum X.

 Fragmentum XI.

 Fragmentum XII.

 Fragmentum XIII.

 Fragmentum XIV.

 Fragmentum XV.

 Fragmentum XVI.

 Fragmentum XVII.

 Primus Capitulus Fidei Catholicae

 Fragmentum XVIII.

 Fragmentum XIX.

 Fragmentum XX.

 Fragmentum XXI.

 Sermonum Antiquorum Reliquiae Ex Alio Palimpsesto Bibliothecae Ambrosianae.

 Sermonum Antiquorum Reliquiae Ex Alio Palimpsesto Bibliothecae Ambrosianae.

 Fragmentum I. Incipit Sermo III

 Fragmentum II. Ex Sermone V.

 Fragmentum III. Incipit Sermo VI.

 Fragmentum IV. Incipit Homilia XXIV.

 Fragmentum V. Ex Homilia XXXIII.

 Fragmentum VI. Incipit Homilia XXXIV.

 Fragmentum VII. Ex Homiliis Incertis.

 Fragmentum VIII.

 Fragmentum IX.

 Fragmentum X.

 Fragmentum XI.

 Fragmentum XII.

 Fragmentum XIII.

 Contra Arianos Fragmentum.

 Contra Arianos Fragmentum.

 Sermones Dominicales IV .

 Sermones Dominicales IV .

 Sermo I. In Septuagesima.

 Sermo II. In Quadragesima.

 Sermo III. In Dominica Passionis.

 Sermo IV. In Dominica Palmarum.

 Expositio Fidei .

 Expositio Fidei .

 Breviarium Fidei Advebsus Arianos Haereticos, In Quo Trium Divinarum Personarum Aequalitas Plurimis Scripturae Sacrae Locis Et Argumentis Liquido Comp

 Breviarium Fidei Advebsus Arianos Haereticos, In Quo Trium Divinarum Personarum Aequalitas Plurimis Scripturae Sacrae Locis Et Argumentis Liquido Comp

 Kalendaria Duo Antiqua A Furio Dionysio Philocalo An. CCCLIV, Et Polemeo Silvio An. Cccciil, Conscripta, Et Ex Codice Ms. Joannis Cuspiniani Desumpta.

 Kalendaria Duo Antiqua A Furio Dionysio Philocalo An. CCCLIV, Et Polemeo Silvio An. Cccciil, Conscripta, Et Ex Codice Ms. Joannis Cuspiniani Desumpta.

 Praefatio Editoris.

 Praefatio Editoris.

 Kalendarium Antiquum Furii Dionysii Filocali Anno CCCLIV Conscriptum.

 Kalendarium Antiquum Furii Dionysii Filocali Anno CCCLIV Conscriptum.

 Mensis Januarius.

 Februarius.

 Martius.

 Aprilis.

 Maius.

 Junius.

 Julius.

 Augustus.

 September.

 October.

 November.

 December.

 Kalendarium Antiquum Polemei Silvii Anno Cccciil Conscriptum.

 Kalendarium Antiquum Polemei Silvii Anno Cccciil Conscriptum.

 Mensis Januarius.

 Februarius.

 Martius.

 Aprilis.

 Maius.

 Junius.

 Julius.

 Augustus.

 September.

 October.

 November.

 December.

 Natales Aliquot Sanctorum Ex Fastis Consularibus Excerpti.

 Natales Aliquot Sanctorum Ex Fastis Consularibus Excerpti.

 Anno Domini CCCLXXI. Lucifer Episcopus Calaritanus.

 Anno Domini CCCLXXI. Lucifer Episcopus Calaritanus.

 Epistola Dedicatoria.

 Epistola Dedicatoria.

 Praefatio .

 Praefatio .

 Luciferi Episcopi Calaritani Vita.

 Luciferi Episcopi Calaritani Vita.

 Joannis Tilii Epistola Ad Pium V. P. Quae Exstat In Fronte Operum Luciferi Ab Eodem Tilio Anno 1568. Editorum.

 Joannis Tilii Epistola Ad Pium V. P. Quae Exstat In Fronte Operum Luciferi Ab Eodem Tilio Anno 1568. Editorum.

 Sancti Patris Nostri Luciferi Episcopi Calaritani Pancratii Presbyteri Et Hilarii, Legatorum Sedis Apostolicae Epistola Ad Eusebium Episcopum Vercelle

 Sancti Patris Nostri Luciferi Episcopi Calaritani Pancratii Presbyteri Et Hilarii, Legatorum Sedis Apostolicae Epistola Ad Eusebium Episcopum Vercelle

 Liberii Papae Ad Luciferum

 Liberii Papae Ad Luciferum

 S. P. N. Luciferi Episcopi Calaritani De Non Conveniendo Cum Haereticis, Ad Constantium Imperatorem Liber Unus.

 S. P. N. Luciferi Episcopi Calaritani De Non Conveniendo Cum Haereticis, Ad Constantium Imperatorem Liber Unus.

 S. P. N. Luciferi Episcopi Calaritani De Regibus Apostaticis, Ad Constantium Imperatorem, Liber Unus.

 S. P. N. Luciferi Episcopi Calaritani De Regibus Apostaticis, Ad Constantium Imperatorem, Liber Unus.

 S. P. N. Luciferi Episcopi Calaritani Pro Sancto Athanasio Ad Constantium Imperatorem Libri Duo.

 S. P. N. Luciferi Episcopi Calaritani Pro Sancto Athanasio Ad Constantium Imperatorem Libri Duo.

 Liber Primus.

 Pro Sancto Athanasio Liber Secundus.

 Florentii Ad Luciferum Ep. Calaritanum Epistola.

 Florentii Ad Luciferum Ep. Calaritanum Epistola.

 Epistola.

 Luciferi Episcopi Calaritani Ad Florentium Epistola.

 Luciferi Episcopi Calaritani Ad Florentium Epistola.

 Epistola.

 S. P. N. Luciferi Episcopi Calaritani De Non Parcendo In Deum Delinquentibus, Ad Constantium Imperatorem, Liber Unus.

 S. P. N. Luciferi Episcopi Calaritani De Non Parcendo In Deum Delinquentibus, Ad Constantium Imperatorem, Liber Unus.

 S. P. N. Luciferi Episcopi Calaritani, Moriendum Esse Pro Dei Filio, Ad Constantium Imperatorem, Liber Unus.

 S. P. N. Luciferi Episcopi Calaritani, Moriendum Esse Pro Dei Filio, Ad Constantium Imperatorem, Liber Unus.

 Athanasii Ad Luciferum Epistolae Duae.

 Athanasii Ad Luciferum Epistolae Duae.

 Epistola I.

 Epistola II.

 Appendix.

 Appendix.

 De Professione Fidei S. Luciferi Ep. Calaritani.

 De Professione Fidei S. Luciferi Ep. Calaritani.

 Ex Membranaceo Codice Ms. Bibliothecae Ambrosianae signato I, 101, in parte superiori.

 Ex Membranaceo Codice Ms. Bibliothecae Ambrosianae signato I, 101, in parte superiori.

 Anno Domini CCCXCVII. Sanctus Pacianus Barcilonensis Episcopus.

 Anno Domini CCCXCVII. Sanctus Pacianus Barcilonensis Episcopus.

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 Sancti Paciani Epistolae Tres Ad Sympronianum Novatianum.

 Sancti Paciani Epistolae Tres Ad Sympronianum Novatianum.

 Epistola I. De Catholico nomine. Pacianus Symproniano fratri salutem.

 Epistola II. De Symproniani litteris.

 Epistola III. Contra tractatus Novatianorum.

 Sancti Paciani Paraenesis, Sive Exhortatorius Libellus, Ad Poenitentiam.

 Sancti Paciani Paraenesis, Sive Exhortatorius Libellus, Ad Poenitentiam.

 Sancti Paciani Sermo De Baptismo.

 Sancti Paciani Sermo De Baptismo.

 Anno Domini CCCXCVII. Q. Julius Hilarianus.

 Anno Domini CCCXCVII. Q. Julius Hilarianus.

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 Q. Julii Hilariani Chronologia Sive Libellus De Mundi Duratione.

 Q. Julii Hilariani Chronologia Sive Libellus De Mundi Duratione.

 Quinti Julii Hilariani

 Quinti Julii Hilariani

 Epilogus.

 Anno Domini CCCXCVIII. S. Siricius Papa.

 Anno Domini CCCXCVIII. S. Siricius Papa.

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 Vita Et Regnum Siricii Papae.

 Scripta, Et Eorum Editiones, Siricii Papae. Ex Schoenemanno, ubi supra.

 I.

 II.

 III.

 IV.

 VI.

 VII.

 VIII.

 IX.

 XI.

 XII.

 XIII.

 XIV.

 S. Siricii Papae Epistolae Et Decreta. (Constant. Epist. Rom. Pont. t. I, col. 623.)

 S. Siricii Papae Epistolae Et Decreta. (Constant. Epist. Rom. Pont. t. I, col. 623.)

 Epistola I. Siricii Papae Ad Himerium Episcopum Tarraconensem.

 Appendix. Ex pervetusto codice Corbeiensi.

 Epistola II. Valentiniani Imperatoris Ad Pinianum, Qua Siricii Romani antistitis electionem approbat.

 Epistola III. Maximi Imperatoris Ad Siricium Papam.

 Epistola IV . Siricii Papae Ad Anysium Thessalonicensem Episcopum. Ut nullus in Illyrico episcopum sine Anysii consensu ordinet.

 Monitum In Epistolam Sequentem.

 Epistola V. B. Siricii Papae Ad Episcopos Africae.

 Monitum In Epistolam Sequentem.

 Epistola VI, Siricii Papae Ad Diversos Episcopos.

 Monitum In Epistolam Sequentem.

 Epistola VII, Siricii Papae Ad Diversos Episcopos Missa Adversus Jovinianum Haereticum Ejusque Socios Ab Ecclesiae Unitate Removendos.

 Epistola VIII , Seu Rescriptum Ambrosii, Aliorumque Episcoporum Ad Siricium Papam De Causa Supradicta.

 Monitum In Epistolam Sequentem.

 Epistola IX, Siricii Papae Ad Anysium Thessalonicensem Aliosque Illyrici Episcopos.

 Monitum In Sequentes Canones.

 Epistola X , Seu Canones Synodi Romanorum Ad Gallos Episcopos.

 Addenda.

 Addenda.

 Epistola Synodica

 Epistola Synodica

 Decretorum Damaso I Papae Ascriptorum Censura.

 Decretorum Damaso I Papae Ascriptorum Censura.

 Duo Carmina A Quibusdam Insuper Damaso Papae Ascripta.

 Duo Carmina A Quibusdam Insuper Damaso Papae Ascripta.

 Epitaphium Sisennii Presbyteri. (Apud Gruter. pag. 1172, n. 9.)

 Ad Quemdam Fratrem Corripiendum .

 Monitum In Sequens Kalendarium. (Ex Analect. Mabilon. p. 163.)

 Monitum In Sequens Kalendarium. (Ex Analect. Mabilon. p. 163.)

 Kalendarium Antiquissimum Ecclesiae Carthaginensis.

 Kalendarium Antiquissimum Ecclesiae Carthaginensis.

 De Sanctitate Siricii Papae Dissertatio.

 De Sanctitate Siricii Papae Dissertatio.

 Index Analyticus Operum Sancti Damasi.

 Index Analyticus Operum Sancti Damasi.

 Index Analyticus Operum Luciferi Calaritani.

 Index Analyticus Operum Luciferi Calaritani.

 Index Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.

 Index Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.

 S. Felix Papa II.

 Faustinus Et Marcellinus Presbyteri.

 S. Damasus Papa.

 S. Damasi Opuscula.

 Carmina.

 Opera Apocrypha S. Damasi.

 Theodosius Magnus Et Pacatus.

 Sanctus Vigilius Tridentinus.

 Monumenta Vetera Ad Arianorum Doctrinam Pertinentia.

 Dionysius Filocalus Et Polemeus Sylvius.

 Lucifer Calaritanus.

 S. Pacianus.

 S. Siricius Papa.

 Addenda.

 Finis Indicis Rerum.

Prooemium Ex capite quarto citati operis excerptum, notionesque praevias gallico sermone concinnatas exhibens.

0441B

Exploratis anterioribus de successione Romanorum pontificum monumentis, catalogum de quo agitur illustrandum in hunc modum aggrediuntur doctissimi auctores.

Jusqu'ici nous n'avons pu consulter les archives de l'Église Romaine elle-même sur la succession des pontifes. Les ravages des persécutions et plus encore l'injure des temps nous ont privés de tous les documents antérieurs au quatrième siècle, mais non sans un dessein profond de la divine Providence. Il était beau que la première page des annales du Siége Apostolique, manquant en ses propres archives, se 0441C retrouvât dans les traditions de toutes les Églises, et qu'avant même que Rome chrétienne eût trouvé le loisir de rédiger ses chroniques domestiques, les histoires ecclésiastiques rendissent témoignage de sa haute action durant trois siècles sur les églises.

La paix donnée au Christianisme par Constantin, entre autres avantages, apporta celui d'une stabilité tranquille à l'aide de laquelle il devint possible de dresser des mémoires et de recueillir mille traditions dont la persécution de Dioclétien avait fait périr les titres, ou qui du moins, faute d'être enregistrées dans les chroniques plus générales, couraient risque de disparaître avec les monuments isolés sur lesquels elles reposaient. L'existence des chrétiens n'était plus furtive et précipitée; ils habitaient désormais en 0441D repos un monde que jusqu'alors ils n'avaient fait que traverser en toute hâte: l'Église avait une place, et la première, dans les annales de l'humanité. Ce fut 0442B l'idée qu'Eusèbe voulut rendre dans sa Chronique où il groupe autour de l'histoire sacrée et ecclésiastique les ères, les olympiades, les royaumes, les dynasties, en sorte que c'est merveille de voir tous les fastes de la terre s'épuiser les uns après les autres, tandis que l'Église judaïque, puis l'Église chrétienne, traversent majestueusement les âges.

De toutes parts on se livrait à la recherche des origines et des antiquités, et, comme nous l'avons vu précédemment, l'Occident voulut avoir sa version latine de la Chronique d'Eusèbe, en attendant qu'il pût lui-même explorer en grand la science des temps. Une raison qui portait non moins puissamment les chrétiens en ce genre de travaux était la supputation de la fête de Pàques, question du plus haut intérêt 0442C religieux dans tous les temps, mais surtout alors où elle avait été l'objet de vives controverses, et qui nécessitait pour sa solution de profondes investigations dans la chronologie aussi bien que de doctes observations astronomiques. C'est ainsi que, dès le siècle précédent, Saint Hippolyte, en composant son Cycle Pascal, avait été conduit à consigner ses recherches dans une véritable Chronique. Tout se réunissait donc à cette époque pour engager les chrétiens à recueillir leurs monuments primitifs; c'est aussi celle où fut dressée la Chronique qui fait le sujet de ce chapitre.

En 1634, le P. Gilles Boucher, savant Jésuite, publia à Anvers un célèbre commentaire sur le Cycle Pascal de Victorius d'Aquitaine , et parmi 0442D les monuments qu'il inséra dans cet ouvrage, on remarque surtout cinq opuscules chronologiques du plus haut intérêt, et que l'auteur attestait avoir extraits 0443A d'un même manuscrit. Le premier était une suite de Fastes Consulaires depuis Antonin secundo, et Géta, jusqu'à Constance Auguste septimo et Constance César tertio. Le second était une liste des Préfets de Rome depuis Lollianus, en charge sous ie consulat de Valérien secundo et Gallien, jusqu'à Vitrasius Orfitus sous celui des deux Constance cidessus nommés; ce qui revient à l'an 354. Le troisième, un ancien Calendrier Ecclésiastique contenant la fête et le jour mortuaire de plusieurs saints martyrs et évêques de Rome dont le dernier est le Pape saint Jules, mort l'an 352. Le quatrième est la Chronique des Papes qui fait le sujet de ce chapitre, laquelle va jusqu'à Libère, dont elle annonce l'avénement sous les consuls Constance quinto et Constance 0443B César, sans marquer sa mort, arrivée l'an 366, parce que sans doute il vivait encore. Le cinquième enfin est un ancien Calendrier civil qui marque les naissances des principaux Césars, et s'arrête à Constance, qui s'y trouve qualifié non Divus comme les autres, mais Dominus, comme vivant encore au moment où fut dressé ce calendrier. On sait que Constance mourut en 361. Ainsi donc, ces cinq monuments ont dû être écrits dans l'espace d'environ dix ans, savoir, de l'an 354 à l'an 364. Il est clair qu'ils se prêtent un mutuel appui, et que, si on ne peut déterminer l'auteur qui les a composés, il faut du moins reconnaître, avec le P. Boucher et l'universalité des doctes, que leur époque est incontestablement fixée au milieu du quatrième siècle.

0443C De ces cinq monuments, le quatrième est le seul qui doive nous occuper spécialement. Il contient les noms des Papes depuis saint Pierre jusqu'à Libère, avec leurs années distinguées par les consuls et quelques autres particularités dont nous discuterons plus tard l'authenticité. En un mot, ce monument est d'une importance véritablement grave, et mérite toute notre attention; car, de l'aveu de Pearson, «si l'on peut trouver quelque certitude de ces temps chez les chronologistes latins, c'est dans cet ancien catalogue qu'il la faut aller chercher» .

Toutefois avant d'examiner quel degré de confiance nous devons donner à cette fameuse chronique que nous appellerons désormais le Catalogue de Libère, par la raison qu'elle s'arrête aà ce Pape, nous 0443D consacrerons quelques pages à faire l'histoire de sa découverte et de sa publication.

Ce monument précieux, qui était demeuré manuscrit jusqu'en 1634, que le P. Boucher le publia pour la première fois, avait déjà avant cette époque attiré 0444A l'pattention des savants qui s'étaient trouvés à portée de le consulter. Le premier que l'on trouve en avoir fait usage est Spiesshammer, plus connu dans le monde de la science sous le nom de Cuspinien. Dans son commentaire sur la Chronique de Cassiodore, il s'en servit à cause des fastes consulaires qu'il renferme, et l'inséra presque en entier, mais par parties, dans son commentaire à mesure qu'il en avait besoin. Il le qualifie d'opuscule très-ancien , et parle en divers endroits des quatre autres qui lui étaient joints, et qu'a publiés pareillement le P. Boucher. Le manuscrit de Cuspinien, qui semble avoir été l'original des diverses copies dont nous parlerons, aurait, à ee qu'il paraît, été primitivement entre les mains d'un conseiller privé du roi catholique que le P. Boucher 0444B nomine en latin Assonvillius, lequel l'avait recu de Jean Brenner, secrétaire du même prince, et membre du sénat de Luxembourg . Quoi qu'il en solt, ce manuscrit original n'existe plus depuis longtemps .

Henschenius a prétendu qu'Onuphre Panvini avait eu aussi entre les mains le catalogue de Libère lorsqu'il travaillait à Rome sur les Fastes consulaires, vers le milieu du seizième siècle; Pagi a cru la même chose, ainsi qu'il s'en explique dans sa Critique de Baronius , mais ils se sont trompés l'un et l'autre. Emmanuel de Schelstrate atteste dans son grand ouvrage sur l'Antiquité Ecclésiastique avoir trouvé dans la Bibliothèque Vaticane à laquelle il se trouvait préposé vers la fin du dix-septième siècle, un index des livres et manuscrits dont s'était servi 0444C Panvini dans son travail sur les fastes consulaires, et il déclare qu'il n'y est fait mention d'autre catalogue des Papes que du Liber pontificalis .

Voici maintenant quelque chose de plus certain. Vers l'an 1620, Nicolas Fabry de Peiresc, conseiller au parlement d'Aix, homme d'une véritable érudition, reçut d'un magistrat d'Arras la communication d'un manuscrit précieux sur lequel se trouvait le catalogue de Libère, avec les quatre autres opuscules, monuments dont Peiresc vante l'importauce dans une lettre que Pagi a inserée en substance à l'endroit de sa Critique que nous avons déjà cité. Peiresc qui, d'après l'intention expresse de son correspondant d'Arras, devait seulement prendre copie du manuscrit et le renvoyer ensuite, remplit fidèlement 0444D cette double condition, mais il ne fit point jouir le public du fruit de cette découverte.

Pagi parle encore de deux autres copies du catalogue de Libère qui auraient existé manuscrites à Paris, dans le courant du dix-septième siècle: l'une 0445A à la bibliothèque des Chanoines Réguliers de Saint-Victor, inscrite au catalogue sous ce titre: Chronica Damasi; mais elle avait disparu depuis, sans qu'on sût ce qu'elle était devenue; l'autre, dans la bibliothèque des Jésuites du collége Louis-le-Grand, òu elle avait été déposée par le P. Sirmond. Elle était d'ailleurs conforme en tout à celle publiée par les Bollandistes, suivant l'attestation qu'en fit le P. Hardouin lui-même au P. Pagi.

Le P. Boucher est donc le premier qui, non content de se servir du précieux monument qui nous occupe, ait songé à admettre le public dans sa confidence, en publiant à part et en entier le fameux cataloge dont Cuspinien n'avait inséré que des lambeaux détachés dans l'ouvrage que nous avons cité. 0445B En octobre 1632, étant venu de Liége à Anvers pour traiter avec la maison Plantin de l'impression de son traitée de Doctrina temporum, il se trouva naturellement en rapport avec le P. Bollandus. Celui-ci, dans l'intention d'aider son confrère dans l'explication du cycle de Victorius, qui faisait l'objet de cette publication, lui communiqua une copie prise autrefois par le P. Rosweid sur le manuscrit que Cuspinien avait eu entre les mains, et cette copie renfermait précisément les cinq opuscules chronologiques qui nous occupent . L'original était dès lors égaré; mais le P. Boucher n'en crut pas moins devoir donner en entier, dans son travail sur Victorius, ces diverses pièces, et ce fut par lui que le monde savant en entra véritablement en possession.

0445C En 1675, on vit paraître à Anvers une nouvelle édition, du catalogue de Libère, par les soins du P. Henschenius, en tête du premier tome d'avril des Acta Sanctorum. On remarqua dans cette nouvelle édition qui fut répétée de mot à mot par le P. Papebrock, dans son Conatus chronologico-historicus ad catalogum Pontificum Romanorum, quelques variantes assez graves avec le texte publié par le P. Boucher. Pagi semble vouloir les attribuer à des corrections qu'Henschenius se serait permis de faire à la lecon du manuscrit; mais cette conjecture paraît perdre beaucoup de son importance, s'il est démontré que le P. Boucher aurait établi son texte non-seulement d'après le manuscrit des Bollandistes, mais aussi d'après un autre qui se conserve à la bibliothèque 0445D impériale de Vienne. Dans ce cas, Henschenius et Papebrock publiant leur manuscrit d'Anvers avec exactitude, devaient par cela même présenter dans leur lecon quelques différences avec celle qui aurait été dressée sur deux manuscrits au lieu d'un.

Quant au manuscrit du catalogue de Libère conservé à la bibliothèque de Vienne, entre les mss. latins, nº 56, il a été publié par Schelstrate dans son 0446A Antiquitas illustrata, et l'on ne saurait manquer d'être frappeé de l'indentité qui règne entre son texte et celui du P. Boucher. Ils ont aussi cela de commun qu'ils suppléent de la même manière à plusieurs lacunes qui se rencontrent dans l'édition d'Henschenius. Il est donc impossible que le P. Boucher, dont les relations scientifiques étaient très-étendues, n'ait pas eu communication du manuscrit de Vienne: autrement, comment ses divergences avec celui d'Anvers se retrouveraient-elles reproduire les propres paroles du premier? Lambecius avait prétendu que le manuscrit de Vienne était le plus ancien de tous, et que celui dont Cuspinien s'était servi n'en était qu'une copie . Schelstrate, aidé du P. Conrad Janning, l'un des Bollandistes, a renversé l'assertion de l'illustre 0446B bibliographe. Ces deux savants ont prouvé que le manuscrit de Vienne n'avait pas en 1688 plus de trois ou quatre centsans, et qu'il était, aussi bien que celui d'Anvers, une copie d'un original plus ancien . Maintenant ce manuscrit original, source de ceux d'Anvers et de Vienne, est-ce bien celui qu'ont en entre les mains Cuspinien et Peiresc? Nous ne pouvons guère en douter. Le P. Boucher luimême ne l'a-t-il pas eu à sa disposition, plutôt que la copie de la bibliothèque de Vienne? Nous ne savons trop que répondre à cette question. Tout ce qu'il y a de certain, c'est que ces diverses copies, divergentes, il est vrai, en quelques détails non essentiels, et d'accord sur la presque totalité de l'ensemble, en même temps qu'elles démontrent l'existence 0446C d'un original commun, font voir clairement qu'on ne les doit point croire l'oeuvre d'un faussaire. Aussi n'est-il jamais venu dans l'esprit de personne de croire qu'on eût fabriqué à plaisir la Chronique de Libère.

Outre Schelstrate, qui a reproduit le texte de cet opuscule, suivant le manuscrit de Vienne, en son premier tome de l' Antiquitas illustrata, et Henschenius en tête du premier tome d'Avril des Acta Sanctorum, nous ne connaissons plus que du Cange, dans les pièces justificatives, du Chronicon paschale, et Bianchini, à la tête du deuxième volume de l'édition d'Anastase, qui se soient faits éditeurs du catalogue de Libère; encore ces deux derniers se sont-ils contentés de reproduire simplement le texte, tel qu'il 0446D est donné par le P. Boucher.

Nous réduisons donc à trois les éditions proprement dites, savoir: celle du P. Boucher, celle du P. Henschenius et celle de Schelstrate, et pour que le lecteur soit à même d'en balancer l'autorité, nous les établissons ci-après toutes les trois sous un même coup d'oeil avec les notes dont les ont enrichies les trois savants éditeurs auxquels nous les devons.