XIV.

20. Romani antistitis pacificae litterae ad Flavianum Antioch.—«Vel igitur Siricio, vel ejus successori Anastasio attribuendae sunt pacificae ad Flavianum Antiochenum litterae, quas Bonifacius I epist. 15, n. 6, notat his verbis: «Cum Antiochena ecclesia per multum temporis laboraret, ita ut fierent illinc propter hoc ipsum saepe discursus, primo sub Meletio, postea sub Flaviano, apostolicam sedem manifestum est esse consultam: ad cujus auctoritatem, post multa 1128A quae ab ecclesia nostra gesta sunt, nemini dubium est Flavianum communionis gratiam recepisse; qua in perpetuum caruerat, nisi Hinc super hoc scripta manassent.» Tum Romanum antistitem, uti (Epist. 56, n, 7) praedixerat Ambrosius fore, imitati plures Occidentales, Antiochenae ecclesiae legatis similes litteras tradiderunt, quas Sozomenus lib. 8, c. 3, generatim indicare satis habet, dicens Acacium Roma in Syriam reversum Aegyptiorum Occidentaliumque pacificas litteras Flaviano retulisse.

2. Decreta nonnulla Siricio papae in libro pontificali attributa excutiuntur.

1. Siricii constitutum contra omnes haereses.—Quamvis libri pontificalis cum in multis, tum in iis quae a Romanis pontificibus constituta esse tradit, levis ac 1128B sublesta sit auctoritas; quae tamen Siricio ascribit, silentio praeterire non licet, maxime cum nec ab aetate nec a consuetudine illius omnino abhorreant. Primo quidem de illo in hoc libro legimus: «Constitutum fecit de omni Ecclesia et contra omnes haereses, et dispersit per universum mundum ac per omnes provincias, ut in omni archivo ecclesiae conservaretur ob oppugnationem contra omnes haereses.» Sed his verbis designari tantum videtur superior epistola 5, quam ideo a scriptore minus accurato contra omnes haereses dictam suspicamur, quia in ejus clausula legerit: «Haec itaque, fratres, si plena vigilantia fuerint ab omnibus observata, cessabit ambitio, dissensio conquiescet, Haereses et schismata non emergent, locum non accipiet diabolus saeviendi.»

1128C 2. Fermentum ab episcopo presbyteris missum.— His addit idem liber: «Hic constituit, ut nullus presbyter Missas celebraret per omnem hebdomadam, nisi consecratum episcopi loci designati susciperet declaratum, quod nominatur fermentum.» Verum is ipse liber usus hujus institutionem Melchiadi attribuit, eumdemque nunc ad Siricium referens, non una ratione contra veritatem accuratam peccare convincitur, quemadmodum supra, pag. 339 et 340, observavimus. Quae autem ibi annotavimus, praedictum usum Siricio recentiorem non esse persuadent.

3. Manichaei in exsilium pulsi.—Istud alterum, quod ibidem subjicitur, «Hic invenit Manichaeos, quos in exsilio deportavit,» si subaudiatur «Theodosii auctoritate,» 1128D nihil habet quod cum historica veritate pugnet, Theodosius quippe anno 389, Junii 17 die, adversus haereticos illos constituit, «ut ex omni quidem orbe terrarum, sed maxime de hac Urbe pellantur.» (Cod. Th. lib. 16, tit. 5, leg. 18.)

4. Manichaei ne cum fidelibus communionem percipiant. Iidem conversi in monasteriis probentur in exitu vitae viaticum percepturi—Ad idem tempus revocare licet, quod in eodem libro exinde memoratur: «Et hoc constituit, ut non participarent (Manichaei) cum fidelibus communionem: quia ore polluto non liceret sanctum corpus dominicum vexare. Hic quoque constituit, ut si quis conversus de Manichaeis rediret ad Ecclesiam, nullatenus communicaret, nisi tantum 1129A relegationi monasterii diebus vitae teneretur obnoxius, ut jejuniis et orationibus maceratus, probatus sub omni examinatione usque ad ultimum diem transitus sui, humanitate Ecclesiae viaticum eis largiretur.» Ubi duo sunt notanda: primum, haereticorum in monasteria, ut conversionis eorum sinceritas ibi probetur, relegatio; alterum, sacrae communionis ad exitum vitae dilatio. Hoc autem postremum Siricio usitatum fuisse prima ejus epistola cap. 3, 5 et 6, fidem facit. An vero primum pariter in ejus aetatem conveniat, seu an Siricii aevo haereticos in monasteria relegari usu venerit, aliis indagandum permitto.

5. Denique postremum hoc decretum, quod idem liber Siricio ascribit, «Hic constituit, haereticos sub manus impositione recipi et reconciliari praesente 1129B cuncta Ecclesia,» ad illud attinere videtur, quod is papa epistola 1, cap. 1, de Arianis, an rebaptizandi sint consultus, respondet: «Quos nos cum Novatianis aliisque haereticis, sicut est in synodo constitutum, per invocationem solam septiformis Spiritus, episcopalis manus impositione Catholicorum conventui sociamus.»

3. Alia decreta eidem papae perperam ascripta.

1. In quodam codice ab annis circiter 700 exarato qui quondam Herovallii, post Petiti, ac demum clarissimi hujus viri testamento bibliothecae nostrae Germanensi relictus est, sub 92 titulis plura continentur capitula, e variis conciliis Romanorumque pontificum epistolis haud summa semper fide excerpta. Inter haec quaedam admiscentur veluti Siricii 1129C papae in epistola ad Genesium.

Nominatim vero sub titulo 54 legimus: «In epistola Siricii papae ad Genesium episcopum cap. XII. Si sanus vir leprosam duxerit uxorem, aut postmodum ei supervenerit lepra; separentur, ne concepti filii lepra maculentur. Fas namque est ut mundus ad mundam jungatur.»

Item sub titulo 18: «In epistola Siricii papae ad Genesium episcopum Her. (leg. cap.) XIII. Presbyter, qui dicit se nescire si episcopus fuit qui eum ordinavit, et aliquanto tempore Missas fecit, et postea dimisso officio uxorem duxit, hunc pseudo-presbyterum quis ambigat esse detestabilem? Pro quo omni modo abjiciendus est, et in monasterio ad poenitentiam omni tempore vitae suae retrudendus.»

1129D Et sub titulo 23: «In epistola sancti Siricii papae Hr (leg. cap.) XIV. Presbyter qui in vino baptizat proxima ( Ita ms. hic et infra: Harduin. vero, pro maxima) necessitate, ut aeger non periclitetur, pro tali re nulla ei culpa ascribatur. Si vero aqua aderat, et necessitas talis non urgebat, hic communione privetur et poenitentiae submittatur: infans vero ille si in sancta Trinitate baptizatus est, in eo baptismo permaneat.»

«Hr. (seu cap.) XV. Si infantem in periculo constitutum proxima necessitate cum vase aut cum manibus atque in nomine sanctae Trinitatis baptizaverit, firmiter permanebit, praesertim cum necessitas hoc exposcit.

1130A «De presbytero, qui ignorat orationem dominicam Hr. (seu cap.) XVI. Presbyter qui orationem dominicam non tenet, nec symbolum, neque psalmos, si episcopus fuit qui eum benedixit, hic primum omnium dignitatem, quam illicite praesumpsit, amittat, et sub districta poenitentia omni tempore vitae suae in Monasterio degat. Infantes vero, quos in sancta Trinitate baptizavit, baptizati permaneant.

«Hr. (seu cap.) XVII. Qui vero ita baptizant, ut dicant, In nomine Patris mergo, in nomine Filii mergo, et Spiritus sancti mergo; ii qui ita sunt baptizati, ac si rustice, tamen in nomine sanctae Trinitatis baptizati sunt.»

7. Eadem decreta in aliis duobus exemplaribus, Pithoeano videlicet ac Turonensi, eadem ratione 1130B reperiri Joannes Harduinus in quaestione de baptismo in vino pag. 35 notat. Nihil autem aliud sunt, nisi quae Jacobus Sirmondus to. II Concil. Gall. pag. 16, ex codice S. Mariae Laudunensis edidit Stephani II papae responsa IX, X, XI, XII, XIII et XIV, ab eo, qui illa excerpsit, summa licentia vel truncata, vel mutata. Ad Siricium autem ut referrentur in praedicta imperiti collectoris compilatione, occasionem haud dubie dedit quod apud Sirmondum, secundum Laudunensem codicem, proxime illa praecedit Stephani II responsum VIII his verbis expressum: «De muliere, quae post mortem viri sui velata fuerit aliquantum temporis, et postea virum accipit, in epistola Siricii papae ad episcopum Himerium Tarraconensem directa, cap. 5, ita continetur: De his vero qui acta 1130C poenitentia tamquam canes ac sues ad vomitus pristinos et volutabra redeuntes, et militiae cingulum, etc.,» usque ad haec, «Quam formam et circa mulieres, quae se post poenitentiam talibus pollutionibus devinxerunt, servandam esse censemus.» Tum proxime subjicitur: «Qua de re juxta hujus venerabilis sententiam, eamdem mulierem, quae tali nefario conjugio, abjecto monastico habitu, copulata est, et in id quod Deo promisit non perduravit, decernimus in monasterium sine mora mittendam, ut illic in sua poenitentia vitam finiat.» Quae quidem verba statim excipiunt ista, «Si sanus vir leprosam duxerit uxorem,» et caetera quae superius retulimus. Nempe cum responsa sua Stephanus auctoritate aliqua fulcire soleat, ac primum Leonis papae, quintum 1130D et sextum Innocentii, septimum Chalcedonensis concilii, octavum Siricii, decimum quintum Antiochenae synodi, decimum sextum Carthaginensis, decimum septimum Neocaesariensis, ac decimum nonum rursum Leonis papae testimoniis muniat, existimavit imprudens compilator, ea capitula quae nullo auctore citato proferuntur, ex ejus ipsius sententia esse expressa, cujus testimonium proxime laudatum fuerat, adeoque ad eumdem Siricium, ex cujus sententia et verbis nominatim citatis responsum VIII concinnatur, responsa IX, X, XI, XII, XIII et XIV, quae subsequuntur nullo auctore munita, prorsus pertinere. Nec movere nos debet, quod non ea ex epistola ad Himerium, sed ex epistola ad Genesium 1131A laudet. Ex corruptione enim vocis Himerium, librarius indiligens conficere facile potuit Genesium, maxime cum pluribus in mss. litterarum r et s eadem sit forma. Unde mirum non est nerium atque nesium confundi. Librarius igitur pro i ac primo apice litterae m legens e, et omissa, ut saepe fit littera H, Jenesium, indeque Genesium habuit.

8. An vero responsa illa Stephano II congruant, expendere non est hujus loci. Tantum observamus, Siricii sententiam «de iis qui acta poenitentia militiae 1132A cingulum et ludicra et nova conjugia, et illicitos denuo appetiere concubitus,» ad mulierem «quae post mortem viri sui velata fuerit aliquantum temporis, et postea virum accepit,» ideo accommodari, quia quod Siricius de viris pronuntiat, hoc etiam de mulieribus, quae similiter peccant, intelligi vult dictum. Delicti tamen speciem, de qua Siricius sententiam dicit, ab ea quae Stephano II proposita fuerat, negandum non est discrepare.