Joannis Tilii Epistola Ad Pium V. P. Quae Exstat In Fronte Operum Luciferi Ab Eodem Tilio Anno 1568. Editorum.

Pio Quinto Sanctiss. Max. Pontifici Joannes Tilius Episcopus Melden. S. P. D.

0759D

Numquam ego auderem, Beatiss. Pater, te litteris convenire, nisi gravissimorum sanctissimorumque in Ecclesia veterum exemplo commonitus, qui semper ad Apostolicam vestram Sedem, sive consilio egerent, sive aliis maximis negotiis urgerentur, 0760D refugium habuerunt. Non enim potest tua sanctitas ignorare calamitates, in quibus hodierna die in Gallia versamur: ac in tali adversitate non possemus nos melius in Deo consolari, quam erga tuam prudentem paternitatem; et, dum pro modulo nostrarum virium has infestissimas et foetidissimas brumas et nebulas conamur depellere, fateor, Beatiss. 0761A Pater, nostri ordinis contemptum et dedignationem nostra culpa ita miseram, ut nihil ferme amplius auctoritatis habeamus; et profecto eam non meremur. Quapropter ad primos nostros Patres Christi Domini temporibus propinquiores confugio, eorumque scripta evolvo et perquiro, ut ostendam quomodo in doctrina illius tractanda se exercuerunt, quam quidem ab ipso ejusque Apostolis temporum progressu didicerunt, quove pacto et seipsos et Christi partes adversus inimicorum insultus foverunt. Inter quos clarissimum mihi sidus Lucifer hic, solis lumen referiens, affulsit, qui pessimam istam et omnium post homines natos maximam Arii haeresim, Antichristi matrem, in apertum profert et elucidat. Quem splendorem in tuae sanctitatis 0761B nomine apparere cupio, cujus evectionem ne quidem universus orbis amici atque inimici improbare aut contemnere possent, nec majorem in pastore curam et laborem pro Ecclesiae utilitate desiderare. Duabus autem potissimum de causis id facio, quarum prior est, ut meo ordini antiquitus in Gallia integerrimo, atque in Deum et principem propensissimo ac fidelissimo exprobrem, quod his temporibus nostris adeo infelix et deplorandus fuerit, ut, puero rege nostro Christianissimo a Christianissimis regibus bene de nobis meritis orto, ne unus quidem repertus sit, qui illi religionem sartam tectam conservaverit: maxime cum his oculis viderimus cathedras cathedris adversari, et mensas profanas adversus altaria erigi, fidelesque Dei servos 0761C Episcopos etiam ipsos ab haereticis et perfidis hominibus judicari, ac modis omnibus opprimi; cumulumne dicere auderem? atheismi praxim et omnem Dei oblivionem communem esse, et sanguinem Christi beneficio redemptum ubique fusum defluere: et tamen ne ulla quidem nostrorum vox adhuc oblatravit. Sed, quia anteacto tempore ita ignavi fuimus, nunc, cum sub tuo favore atque exemplo respirare licet, ut similiter Episcopis fratribus animum demus, viresque resumamus, mortem potius oppetituri, quam Ecclesia speciosa amica et sponsa Domini nostri Jesu Christi amplius ita laceretur et violetur. Ad quam rem satis eos animabit hujus gravissimi confessoris et evangelici praeconis tuba. Altera me impulit ratio, quod multum mea in hoc 0761D libro intersit. Nam etsi totum volumen mihi opus videatur tractu uno Imperatori Constantio continuatum, ipsum tamen in libellos partitus est auctor; quorum unus asserit cum haereticis venire nobis licitum non esse, aut aliquid commune cum ipsis habere. Cum essemus Poessiaci, non tam libere sum locutus, sed illud solum dixi, cum haereticis disputationis publicae colloquium et collationem instituere nefas esse, quasi in theatrum et lusum vocaremus verbum Domini; unde nihil aliud quam offendiculum multis nasci oririque posset, et tandem, 0762A quod jam tum valde reformidabam, comoedia in tragoediam verteretur. Itaque solus in mea sententia permansi, et ab illa disputatione, quae mihi scelesta videbatur, me subduxi, atque multum contristabar ibi res sacras profanarum more tractari. Quare a quibusdam pro seditioso et haeretico prope sum habitus. Sed, quam tristis, atque adeo quam horrendus rerum exitus fuerit, omnibus postea innotuit, quod non solum nostris piis hominibus triste occurrit, verum etiam posteris magno dolori poterit esse. Superest ut enarrem, utrum operis istius auctor, ut et plerisque doctissimis, et ipsi quoque peritissimo divinae sapientiae Salomoni evenisse dicitur, sub vitae terminum in erroneam opinionem sit prolapsus, cum nonnulli Luciferianos 0762B illius discipulos in haereticorum numerum ascribant. Meum non est de tantis viris sententiam ferre; sed ingenue dicam, eam tum fuisse Ecclesiae integritatem, ut nullam prorsus contentionem perciperet, quin e vestigio notaret: non quod insignes viros imaginationis vel opinionis cujusdam occasione damnaret haereseos, nisi eorum assertio etiam de re gravi penitus majorum dogmatibus adversaretur, concordiae tamen ac pacis Ecclesiae adeo fuit studiosa, ut ne minimam quidem ansam seditionibus ac dissidiis praeberi pateretur. Quapropter nihil huic magno confessori magis vitio vertitur, quam nimia durities atque severitas adversus matris nostrae Ecclesiae solitam indulgentiam et conniventiam, quod ab his recederet, qui Episcopos et clericos in 0762C haeresim lapsos, et relictam a se fidem catholicam repetentes, ad honorem et pristinum in Ecclesia munus recipiebant. Narrant ecclesiasticae historiae quomodo haec acciderint, causamque dissensionis inter illum et Eusebium Vercellensem: ac quoniam, ubi haereses ac schismata plurimum regnant, nullus disciplinae locus relinquitur, et mores magis inquinantur, ipse ac ejus asseclae hoc veluti colore, ut vitia et vitiosos fugerent, sese a fidelium societate segregabant. Ex elegantioribus sancti Hieronymi libris unus adhuc nobis superest, qui adversus eos inscribitur. Quam tandem excusationem nostri temporis haeretici afferent, qui se eadem vestigia insequi jactitant? Sanctus etiam Augustinus in hunc ipsum Luciferum acrius invehitur, tamquam nimis 0762D morosum et difficilem, quod de Christo, qui Ecclesiae caput est, bene illi conveniat cum Catholicis, de corpore vero, quod Ecclesia dicitur, non item; nec tamen ejus sententiam de animarum generatione omnino damnat. Recentiores, quibus minus fidei et auctoritatis adhibetur, quique de eo tam certa expromere minime potuissent, pro libitu quicquid voluere commenti sunt, ita ut loco unius duos recenseant, unum Smyrnae Episcopum et alterum Sardiniae, illum quidem haereticum, hunc vero virum probum et religiosum. Quidquid porro 0763A id sit, non solum a suis contemporaneis proximaeque aetatis hominibus clarus habitus est ac sanctus, commune tunc epitheton omnibus Ecclesiae militantis hoc toto orbe fidelibus, verum etiam, postquam e vivis excessit, beatus est appellatus. Magnus Athanasius, Ambrosius, et Hilarius illum summo in honore habent, ac de ipso splendide loquuntur. Communis mihi atque illius aetatis videtur ipsius sermo, adeo rudis est et incomptus, quem ipsemet etiam rusticum vocat: at qui diligenter perpenderit, eum gravem et sententiis refertum, virique ingenio valentis inveniet. Ostendit enim versio locorum sacri voluminis, quod illa certe vulgaris erat, neque, ut postea fuit, recognita et emendata. Qui fit ut locutiones varietatesque notabiles non desinant 0763B occurrere, quas lectori minus, quam sumus, occupato colligendas relinquimus. Totum denique hoc opus exiguum admodum foret, si ab eo Scriptura divina, quam promptiorem habere non potuisset, scinderetur et auferretur. Idcirco purus et sincerus hic textus absque ullo periculo recipiendus est. Quod si auctor haereseos labe notatus fuisset, majori probro nobis daretur, si homo reprehensus tam eximium opus edidisset, nos vero in demandatis nobis provinciis mutos, attonitos, et excordes degere, hac praesertim aetate, quando maxime opus est, ut pari simus animi fortitudine, qua tunc erant illi Antistites, cum nostrum de religione dissidium post illud Arii sit majus, quam umquam inter Christianos fuerit exortum. Si quis nunc mortalium tam 0763C sanctae vitae ac sacrati ordinis exstaret, qui talibus verbis principem suum improbum et perditum proscinderet, quemadmodum hic dignus faciebat confessor etiam in exsilium missus et relegatus, quid quaeso de illo diceretur? Eum vocat serpentem, belluam et immanissimam feram, latronem, sacrilegum, carnificem, homicidam, idololatram, templum daemonum, et religionis eversorem, haereticum, apostatam, Antichristi praecursorem, atque adeo ipsum Antichristum. Pacis insuper edictum ejus, quod praetextu sedandorum tumultuum promulgaverat, sacrilegum et pestiferum appellat. Haeretici susurrones, qui mundanis principibus adulantur, ipsis 0763D persuadere nitentes, quod Episcopi Episcoporum sunt, sicuti huic Imperatori Constantio evenisse 0764A hoc libro habetur, tales hodie illico capitis supplicio afficiendos esse clamitarent, et principes, qui haec paterentur aut dissimularent, stultitiae aut simplicitatis arguerent, sive is esset Constantius noster, sive Theodosius ille magnus a sancto Ambrosio Ecclesia pulsus: ferunt enim graviter et moleste, quod reges reddere nequeant tam infestos probis, quam fuit Herodes Joanni Baptistae. Quamvis ante hunc Constantium, excepto ipsius patre, nullus Imperator Christiani nomen assumpserat, unde periculum erat, ne ferocior magisque titillationi obnoxius redderetur. Atque illos maximos Imperatores totius orbis dominos fuisse constat, quibus nostri reges quantumvis potentes neque viribus neque auctoritate pares videri possunt. Sed quanto 0764B magis summi reges potentia excellunt, eo majori fere semper clementia et humanitate coelitus donantur, quia sic Deo Opt. Max. suos suorumque negotia curare et conservare visum est. Sed ut finem faciam, quae hic apparet historia, tempora nostra depingit, qualia ab aliquot jam annis coeperunt, non certe sine maximo totius Galliae improperio, quae nullam umquam antea haeresim sustinuerat aut foverat, quousque nunc sub regis nostri pueritia et innocentia emersit: cui Christianissimo piissimoque tantum opis et gratiae Christus Dominus noster impartiri dignetur, ut fana et lucos, omnemque idololatriam demoliatur ac diruat, et omnem haeresim reprimat et exstinguat. Qua in re, Beatiss. Pater, sanctissimae tuae admonitiones, ut 0764C debes, multo adjumento esse poterunt, cum bona illa vivendi norma, quam Ecclesiasticorum nostrorum abusibus adhibere curas. Quantum autem ad me spectat, qui nihil aliud quam terrae vermiculus sum, et non possum non perturbatum Ecclesiae ordinem atque istam confusionem lamentari, non quod ideo velim ab ipsa recedere, aut alicui alteri tale quippiam suadere, satis mihi est in vinea Domini pro virium mearum tenuitate operari, tibique devotionem meam ac erga sanctissimam sedem testatam relinquere, Deumque Opt. Max. pro Regis mei felicitate, pro patriae meae tranquillitate, paceque universi orbis Christiani deprecari, in qua salvum 0764D et incolumem Christus diu te nobis conservet. Meldis III Non. Januar. MDLXVIII.