Caput IX. 374, Damasi, 9, Gratiano Aug. III Et Fl. Equitio Coss.

I. Basilius, caeterique Orientales episcopi ad Damasum mittunt Dorotheum presbyterum Antiochenum cum litteris, quae afferuntur, et illustrantur. II. Synodus a Damaso coacta, ejusque ad Orientales litterae per Dorotheum reducem allatae, quae illustrantur. III. Hujus synodi annus statuitur. IV. Lex 20 C. Theod. lib. XI tit. 36 expenditur. V. Simplicius Urbis vicarius, cui lex inscripta: Theophanes explicatur de Sabbatianis agens, libellus Faustini, et Marcellini iterum excutitur.

0162C

I. Cum itaque Eusebii Samosateni, ac Meletii auctoritas Basilium permovisset, ut Evagrii Antiocheni consilio cederet, ac ut iterum mitterentur ad Occidentales, qui litteras ferrent, ac Orientalis Ecclesiae calamitates viva voce describerent, Dorotheus presbyter Antiochenus, Orientalium eorumdem nomine Romanum iter aggressus est . Hoc constat ex epistola Basilii 242 et 243 , quarum prior Occidentalibus, sub qua potissimum voce Romanum pontificem designatum scimus, altera vero Italis, et Gallis episcopis inscripta est. Nam cum Evagrii sententia fuisset ut plures, iique praestantes dignitate viri Romam ablegarentur, neque hoc Basilius, ejusque 0162D partium sanctissimi episcopi ignorarent, causam quominus id fecissent, gravissimam allegant his verbis: His de causis plures ex nobis oportebat ad vestram dignitatem accurrere, et unumquemque rerum suarum narratorem fieri: nunc vero hoc ipsum vobis indicio sit 0163A illius, in qua degimus afflictionis, quod nec facultas quidem nobis est itineris suscipiendi. Etenim si quis vel brevissimo tempore abfuerit, traditos relinquet populos insidiantibus . An vero manifestior esse potest ad hoc Evagrii consilium allusio? Cum vero Evagrius Basilium de hac mittenda legatione monuisset anno elapso, an litteras has, quae eo respiciunt, differemus ad annum 376, ut nuper viro alicui docto visum fuit. Postquam igitur Basilius causam hanc gravissimam Italis et Gallicis episcopis aperuit, cur plures, iique dignitate praestantes viri missi non fuerant, tum haec addit: Unum misimus vice multorum, religiosissimum, ac dilectissimum fratrem nostrum Dorotheum compresbyterum, qui et quaecumque effugerunt litteras nostras, sua ipsius narratione potest supplere, 0163B cum omnia assecutus sit accurate, et defensor sit rectae fidei. Hunc suscipientes in pace, celeriter dimittite, bonum nobis nuntium afferentem studii vestri ad fratres adjuvandos. In ea vero, quae, Occidentalibus, Damaso scilicet, eorum corypheo reddenda fuerat, breviori, et graviori exarata stylo, Orientales auxilium jamdiu ab Occidentalibus expectatum iterum postulant; expositisque, quibus Catholici vexabantur procellis, obsecramus, aiunt, ut vel nunc tandem porrigatis manum Orientalibus Ecclesiis jam in genua inclinatis, et mittatis, qui admoneant de reservatis ob mala pro Christo tolerata praemiis: Non enim tantum consueta oratio efficere, quantum peregrina vox solet afferre solatii, praesertim ab hominibus veniens ubique praeclarissimam in partem Dei gratia cognitis: sed praeter hanc causam aliam addunt, qua 0163C magis Occidentales permoveri debeant, quae cum claris verbis minime expressa sit, nullus dubito, quin in commonitorio rerum a Dorotheo explicandarum descripta fuerit: Apud nos, inquiunt, sunt qui gloriae desiderio, et maxime evertente animas Christianorum tumore, effutierunt quorumdam novitatem verborum unde Ecclesiae quassatae, quasi vasa quaedam luxata influentem haereticam corruptelam receperunt. Sed vos, o dilectissimi nobis, ac optatissimi, sauciorum quidem sitis medici, sanorum vero hortatores, quod aegrotum est, ad sanitatem revocantes, et quod sanum incitantes ad pietatem. Hoc tamen loco Apollinarium tecto nomine indicatum puto, iisque coloribus adumbratum, propterea quod ejus tunc fama si non integra, saltem non prorsus mala ferebatur.

0163D II. Damasus his sibi redditis a Dorotheo litteris synodum convocat. Ejus unicum fragmentum superest, quod Holstenius in lucem protulit, ac nos suo loco collocavimus. Hoc autem omnes tunc in Oriente grassantes haereses proscriptae sunt, Sabelliana scilicet, et Photiniana, Ariana, sive Eunomiana, Pneumatomachorum, et Apollinaristarum, quamquam posterior haec levi brachio petita est, ac veluti fugientibus armis, quia nondum palam eruperat. Eas omnes una episcoporum Occidentalium consensione concidisse Damasus ait, veluti Hierico communi Israelitarum voce conclamata, prolapsa est. Quia vero 0164A Basilius tum per Sabinum antea scripserat, ut viderent Occidentales, quibuscum communionem habere eos oporteret, tum iterum per Dorotheum presbyterum monendos censuerat, ne sine judicio reciperent communiones ex Oriente venientium , ideo Damasus post eam fidei ecthesim addit: Haec est, fratres dilectissimi, fides nostra, quam quisque sequitur, noster est particeps, his nos communionem damus: ex quo observari potest concessam a Romano pontifice, aut negatam communionem, habitam ubique pro lege fuisse. Monuit deinde Orientales, ne canones in clericorum ordinationibus negligerentur, neve eorum praevaricatoribus facile communio impertiretur, ac tum litteras ita concludit: Caeterum quod ad removendas vestrae dilectionis spectat injurias, 0164B nec frater noster Dorotheus presbyter explicare omnia vivaciter praetermittit, nec nisus nostri, ut ipse testis est, defuerunt. Quibus quidem verbis intelligimus, Damasum cum synodo aliquam pertentasse viam, qua Orientalibus auxilio esse possent.

III. Cur vero hanc synodum praesenti anno coactam dicamus, obvia profecto, ac certa est, ni fallor, ratio. Dorotheus enim, qui litteras Orientalium Romam attulerat, secum retulit synodicum decretum, ac responsa ad Orientales, ut ex modo recitatis verbis constat. Litteras vero Orientalium hoc ipso anno ineunte scriptas probavimus, tum quia in iis aperta allusio fit ad ea, quae Evagrium inter, et Basilium non multo antea tractata fuerant, tum quia Orientales ipsi, cum illas scriberent, aiunt, annum esse 0164C tertium decimum, ex quo haereticum in Catholicos bellum exortum fuerat, qui si numeretur a persecutione post Constantinopolitanum Arianorum concilium coepta, nos ad hoc tempus omnino ducit, cui praeterea caetera omnia, quae in hac epistola 242 et 243 describuntur, mire conveniunt . Quamquam enim sub Juliano, ac deinde sub Joviniano catholici episcopi reversi essent ad sedes suas, alter tamen, cum ita Arianis aperte faveret, ut non multo melius essent Catholicorum res, quam sub Constantio, alter vero post paucos ab imperio menses obiisset, persecutio vix interrupta videri poterat. At contra si annos tredecim a Valentis persecutione numerare volumus, quod placuit scriptori Vitae Basilii, cum ea non coeperit ante annum 367, ut Pagius 0164D probat, sive ante annum 365, ut aliis videtur, haec temporis nota nos traheret ad annum 378 aut 380, quod falsum oppido est.

IV. Ad hanc itaque synodum puto referri posse legem 20 Cod. Theod. lib. XI tit. 36, qua Cecropius a concilio septuaginta episcoporum damnatus a Valentiniano dicitur, atque ad praefectum Urbis ab ea sententia provocans, pecuniaria poena mulctatus. Lex illa data est Valentiniano N. B. P. et Victore coss., anno scilicet 369, VIII Id. Jul.; contra cum inscripta sit Claudio P. V. ejusque Urbana praefectura cum in annum cadat 374 , quo hanc sub 0165A Damaso synodum habitam dicimus, vitium in consulatum irrepsisse dicamus oportet. Quod si error, ut aliis magis placet, in inscriptione latet, ac Olybrius loco Claudii reponendus est, Cecropius a prima sub Damaso synodo, anno scilicet 396, damnatus videri poterit. Ipsa vero lex praefecto Urbis inscripta non obscure indicat, verosimillimam esse Baronii , aliorumque conjecturam existimantium, Cecropium illum ab episcopatu depositum, quod Ursino adhaeserit. Factiosorum enim horum hominum contumacia, ac protervia saepe factum est, ut imperatores, Urbanique judices huic rei sese immiscere debuerint, quamquam id schismaticorum malo semper acciderit, ut jam dixi, atque iterum dicam.

V. Hoc anno vicario Urbis Ursicino Simplicius 0165B successor est datus . Gratianus hujus Simplicii meminit in rescripto ad Aquilinum vicarium, de quo iterum suo loco, atque ei missum a se edictum ait, quo jubebatur, ut omnes, qui impios coetus profanata religione tentarent, ad centesimum ab Urbe milliare expellerentur, ubi pertinax furor ab obsequentibus destitutus, in ejus perniciem rueret, qui solus erraret. His igitur ejus rescripti verbis, quod Simplicio tunc Urbis vicario transmissum, et ad Valentiniani imperium pertinet, rebaptizantium omnium sectas designatas intelligamus necesse est, quia Valentinianus pater, si eos, et Manichaeos excipias caeteris omnibus quod animo imbibissent, colendi libertatem antea concesserat .

Sunt itaque viri docti, qui ad hunc annum referunt, quae Faustinus et Marcellinus vesana capita, ex 0165C Damasi mandato gesta fuisse narrant contra Luciferianos. Hac enim lege Damasus agere, per Ecclesiae defensorem potuit, ne Luciferianorum, ac rebaptizantium coetus fierent, atque hac, aliaque forte Valentiniani constitutione contra rebaptizantes episcopos edita curare ut Aurelius Luciferianorum tunc in Urbe pseudoepiscopus, veluti sacerdotio indignus alio amandaretur.

Hanc vero conjecturam confirmare videtur Theophanes, cum scribit ad annum divinae incarnationis 377, Damasum Sabbatianos ab Ecclesia ejecisse. Annus enim ille apud Alexandrinos, incipit a kalendis Decembris anni 374, ut etiam Pagius notat . Nullos sub Damaso Sabbatianos fuisse certum est: 0165D hoc quippe nomen audiri coepit post obitum Theodosii Magni, cum Sabbatius a Novatianis secessione facta, sectam condidit ab eo dictam; ex quo aperte colligimus, septimum Constantinopolitani oecumenici concilii canonem, in quo expressa Sabbatianorum mentio est, alterius ab illo temporis, et concilii esse. Novatianos itaque omnes, sub ea voce Theophanes intelligit, eosque ab Ecclesia Damasus proscripsisse potuit, veluti qui cum Montensibus ac 0166A Luciferianis sub imperatorum edicto ad Simplicium dato comprehensi videri poterant. Novatiani quippe non secus ac Donatistae, anabaptismum profitebantur, atque arcta erat inter eos conjunctio, ut ex Innocentii litteris constat atque ex Cypriano, et Ambrosiastro : quam profecto haeresim Hilarius Luciferianorum diaconus inter suos quoque invexerat, ut Romae haberet, quibus cum communione jungi posset. Damasus itaque videtur auctor fuisse, ut Valentinianus, et Gratianus hanc contra rebaptizantes legem ferrent, atque ad Simplicium Urbis vicarium mitterent, ut junctis viribus, ac sententiis, religioni consuleretur. Hinc Luciferiani Faustinus et Marcellinus queruntur, Damasum ipsum accepta auctoritate regali catholicos presbyteros, et laicos insecutum, 0166B in exsilium misisse; Urbis autem judices accusant, quod imperatorum legem perperam interpretati, Damaso ipso nimium obsequerentur.

Caeterum, ut ipse cognoscas, definiasque, quae Luciferianis schismaticis his presbyteris, cum Damasum, aliosque egregios catholicos episcopos calumniis aspergunt, fides haberi possit, uno hoc prae caeteris exemplo ostensum eo. Maximo post Ariminense concilium ab sede pulso, Zosimum ab Arianis subrogatum asserunt, quem praeterea honoris gratia ad se venientem a Lucifero ex Oriente reduce non admissum aiunt. At hunc Maximum, Zosimumque, inter Neapolitanos episcopos in Chronico Joannis Diaconi alioque a Blanchino edito frustra quaeras. Quin vero, si ejus ecclesiae monumentis fides est, nullus omnino 0166C locus illis esse poterit; nam Severus, cui scribit Ambrosius epistolam 59, et cujus apud Symmachum mentio cum laude est , Episcopatum illum tenuit, ac sancte administravit ab anno saltem 342 ad an. 387. Hinc vir clar. Alexius Symmachus Mazochius in not. eruditissimis ad vetus marmoreum Neap. Eccl. Kalendarium, ad diem 21 Februarii recte colligit inter fabulas rejici oportere Neapolitanum Ursicini episcopatum, quem cl. Muratorius ante Severum ipsum in notis ad ejusdem Joannis diaconi Chronicon, collocare visus fuerat. Quamquam deinde non video, cur alio loco Zosimum hunc, et Maximum inter ejusdem Urbis episcopos recensere ille potuerit, eosque Ecclesiam illam ab anno 359 ad annum 364 administrasse scripserit quos aeque ac 0166D Ursicinum Severus tunc ejus Urbis episcopus rejicit.