REPORTATA PARISIENSIA LIBER QUARTUS.
QUAESTIO IV. Utrem hoc Sacramentum possit iterari?
QUAESTIO I. Utrum transubstantiatio sit possibilis
QUAESTIO II. Utrum infusio gratiae, et remissio vel expulsio culpae sit tantum una simplex mutatio?
QUAESTIO UNICA. Utrum affinitas impediat matrimonium?
Tertia propositio, scilicet quod anima non remaneat perpetuo separata a corpore, probatur sic:
QUAESTIO V. Utrum resurrectio fiat in instanti ?
QUAESTIO II. Utrum in Deo sit justitia
QUAESTIO II. Utrum mundus purgabitur per ignem ?
Sed inter istas duas opiniones oppositas potest mediari sic:
Respondeo, hic supponendum est quod fuit declaratum in primo libro, distinctione prima* de frui,
Scholium.
Solvit argumenta posita a num. 2. quae fere omnia sunt Henrici, per optimam doctrinam, quam recentiores tam in 4. Physic. quam in hac materia mutuati et secuti sunt, ut in plurimum. Vide ipsum in Oxon. hic a num. 21. et 4. Physic. quaest. 1. 3. et 4.
Ad solutionem argumentorum praemitto tres propositiones, quarum prima est haec: Quaecumque forma, quae prius naturaliter inest alicui quam ubi, non variatur, nec aliter inest, vel aliter se habet in illo propter aliud ubi, vel variationem circa ubi, quia prius non variatur ad variationem posterioris; sed quaecumque forma simul inest alicui ubi, vel posterius quam ubi, variatur ad variationem ubi, quia posterius variatur ad variationem prioris, et ea quae sunt simul, simul variantur.
Secunda propositio est ista, quod si passum existens in uno ubi, haberet duo agentia simul approximata, quidquid possunt agere, vel facere in passum existens in uno ubi, hoc possunt passo existente in diversis ubi approximatione priori debita. Haec propositio sequitur ex prima, quia cum actio non praesupponat ubi, sed potius e converso, ad variationem ubi non sequitur variatio actionis, et ideo quidquid possunt duo agentia in passum existens in uno loco, vel in uno ubi, hoc possunt salvata aequali approximatione, quantumcumque passum sit in diversis locis, vel in diversis ubi.
Tertia propositio est conversa secundae, quidquid ageret unum agens in uno loco in duo passa simul existentia, hoc ageret, si esset in duobvs locis approximatis illis passis.
Ex his patet solutio ad argumenta. Ad primum alterius opinionis, quando dicitur quod si aliquod esset possibile fieri quantum ex parte agentis, secundum unum modum, et secundum omnem, et si impossibile fieri secundum unum modum, et secundum omnem; haec propositio, si intelligatur universaliter assumpta, est falsa. Deus enim potest causare omnem visionem, nec tamen sequitur quod si potest eam causare in omni susceptivo, secundum omnem modum, quod etiam potest causasare eam in eodem susceptivo secundum omnem modum, quia licet causare posset in vespertilione aliquam visionem, non tamen visionem aquilae, nec modum videndi ejus, quia non potest modum visionis aquilae creare in omni susceptivo visionis.
Item, conclusio, quae concluditur, non sequitur, quia sicut proprium est Deo esse ubique secundum locum, et localiter, ita est proprium sibi esse ubique secundum praesentiam corporis sui. Sed secundum istos ipse potest facere corpus suum praesentialiter ubique secundum substantiam corporis sui, quia sicut potest convertere substantiam panis in substantiam corporis sui, ita et omne aliud corpus; igitur si non est inconveniens ipsum quantum esse ubique dimensionabiliter, et localiter.
Dico igitur ad rationem, quod proprium est Deo, quantum est ex proprietate sua naturali, esse ubique, propter suam immensitatem, quia impossibile est esse locum, in quo non sit per essentiam, potentiam et praesentiam propriam; non sic autem est de alio corpore virtute propria, quia quodlibet determinat sibi locum, in quo sit definitive et circumscriptive; sed quin posset esse virtute Dei, nondum est probatum.
Ad secundam rationem, cum arguitur, quod si locatum commensuratur loco secundum quantum continuum, quod connumeratur ei, nego consequentiam; sicut neque sequitur e converso secundum eos, etsi locus commensuretur locato, non debet locus locato necessario connumerari, quia plura corpora esse in eodem loco non est impossibile Deo, et maxime hoc est possibile Deo in proposito, quia cum ad mutationem posterioris non necessario sequatur mutatio prioris ad mutationem corporis secundum ubi, non sequitur mutatio ejus secundum quantitatem, et quantitas inest prius corpori quam esse in loco, vel aliquis respectus extrinsecus adveniens, imo secundum idem corpus, inquantum quantum vel continuum, potest fundare plures respectus extrinsecus. advenientes, et referri ad plura loca, vel plura ubi, nec hoc repugnat sibi, quia essentialiorem comparationem non habet ad respectus extrinsecus advenientes, qui contingenter sibi adveniunt, etiam positis extremis.
Ad primum igitur inconveniens quod infertur, quod idem esset calidum et frigidum, et calidum et non calidum, respondeo secundum praedictas propositiones, applicando eas, quod quidquid esset a duobus agentibus contrariis et approximatis eidem passo existenti in uno loco, hoc idem faceret in passum, si passum esset in duobus locis, dummodo sint approximata aeque passo in duobus locis, sicut in uno. Sed si duo agentia contraria approximantur eidem passo existenti in uno loco, ut calidum et frigidum corpori existenti hic, aut mutuo se impedirent, ut si essent in summo, et omnino virtutis aequalis, vel nihil facerent, vel formam mediam remissam inducerent, vel si virtus unius excederet virtutem alterius, prohiberet effectum ejus in passum; eodem modo si passum esset approximatum eis existens in diversis locis, aeque perfectam formam reciperet ab eis, sicut si tantum approximarentur ei in uno loco, et jam forma absoluta non variatur propter variationem ubi. Unde quod facerent duo agentia in passum approximatum eis in uno loco, causando in ipso effectum perfectiorem et nobiliorem, quam alterum eorum tantum, hoc idem facerent in illud passum approximatum eis in diversisjlocis.
Per hoc ad illud inconveniens, quod tunc idem corpus simul esset sanum et aegrum, sic existens in diversis locis, respondeo quod si esset tanta intemperies aeris in uno loco, quod excederet temperiem in alio loco, corpus existens in utroque esset infirmum, quia intemperies unius loci vincens temperiem alterius loci, simpliciter causaret infirmitatem in corpore existente in loco utroque, sicut faceret si tantum esset in, uno loco, et ita esset infirmum in loco ubi est temperies, sicut in loco ubi est intemperies, quia sanitas et aegritudo sunt formae absolutae, priores in subjecto quam quicumque respectus extrinsecus adveniens; et ita quidquid faceret visionem in oculo Christi existentis in coelo, faceret illam in potentia visiva ejus sub Sacramento, licet non esset ibi primo, sed tantum concomitanter, ut inferius dicetur.
Ad tertium inconveniens, cum infertur quod si esset in duobus locis, simul occideretur, et non occideretur, dico quod occisio accipitur pro separatione animae a corpore facta per violentiam, si isto modo occiditur in uno loco, et in omni, quia agens et actio ita comparatur ad ipsum in duobus locis, licet si esset tantum in uno. Si autem accipiatur occisio pro poena vel violentia inflicta suo corpori, ut in lanceationem vel crucifixionem, sic occiditur in uno loco, et non in alio, in utroque tamen loco moritur, quia in utroque loco separatur anima a corpore. Unde sicut ipsi dicunt de corpore Christi et in pyxide, quod fuit mortuum, accipiendo mortem pro separatione animae a corpore, non tamen fuit simul mortuum utrobique, accipiendo mortem pro poena inflicta ducente ad mortem, ut vulneratione vel lanceatione, quia sic tantum fuit mortuum in cruce, et non in pyxide, quia vulneratio, quae est divisio continui, sequitur motum localem, et non praecedit eum; sic dico de corpore alio existente simul localiter in diversis locis.
Ad quartum dico, quod esuries est actus appetitus, et ideo non dependet ab ubi, vel motu locali, et ideo corpus existens in duobus locis, si esuriat in uno loco et in alio, si saturaretur in uno et in alio, licet ibi nunquam haberet ad comedendum; satietas enim et esuries sunt formae absolutae, prius consequentes subjectum quam ubi, et ideo ad variationem posterioris non sequitur variatio prioris, ut istius formae.
Contra ista instatur sic: si idem corpus potest esse simul in duobus locis, ponatur igitur idem nutrimentum sumi a diversis in diversis locis; hoc ponendo, virtus nutritiva utriusque ageret in nutrimentum approximatum, convertendo substantiam nutrimenti in substantiam ejus, et tunc sequitur hoc inconveniens quod eadem materia informata erit duabus formis substantialibus ejusdem speciei, ut forma carnis hujus, et forma carnis istius, similiter quod animetur eadem materia nutrimenti duabus animabus.
Item, posito quod idem lignum esset in duobus locis, si duo ignes agant in illud, impriment in illud duos calores vel duos ignes, et ita eadem materia reciperet duas formas ejusdem speciei, quod est inconveniens.
Item, sequitur quod parvus ignis posset comburere omnia ligna combustibilia universi quia, si potest esse simul in pluribus locis, vel omnibus in quibus potest approximari combustibilibus, et, per te, quidquid agens potest in uno loco respectu passi, hoc potest in omnibus si approximetur: igitur simul combureret omnia combustibilia universi, quod videtur inconveniens.
Item, si idem posset simul esse in pluribus locis, igitur posset aliquis naturaliter esse in alio loco, et ibi continue sustentari per quodcumque tempus naturaliter, et sine aliquo nutrimento ibi sumpto, quia satiaretur in alio loco, et ibi haberet cibum; igitur si hic esuriret, semper esuriret, quia hic nunquam sumeret cibum, et ita simul satiaretur, et esuriret, quia satiaretur in uno loco, ubi nunquam acciperet cibum, et semper esuriret in loco ubi acciperet cibum, quae videntur absurda.
Item, ponatur quod in duobus locis existens haberet duo nutrimenta totalia sufficientia ad nutriendum quodlibet per se; igitur in duobus illis locis sumeret nutrimenta, quorum utrumque sufficienter nutriret sine alio, quae videntur inconvenientia.
Ad primum, posset concedi quod una materia hoc posito informaretur duabus formis ejusdem speciei, nec tunc esset novum miraculum, quia ex quo ponitur in duobus locis, ponitur aliquo modo in ratione duplicis passi.
Dico tamen aliter, quod non in eadem parte materiae inducerentur duae formae ejusdem speciei, quia aut virtus nutritiva utriusque esset aequalis, et tunc aequaliter utraque virtus converteret nutrimentum in suam substantiam, et neutra sumeret totum, sed una virtus unius acciperet unam partem, et alia aliam, et per consequens una pars materiae informaretur forma substantiali carnis unius, et alia pars materiae informaretur forma carnis alterius.
Si vero virtus nutritiva in uno sit efficacior et potentior, quam in alio, plus converteret, alia tamen aliquid, et ideo nunquam sequitur eamdem partem materiae recipere plures formas substantiales ejusdem speciei.
Ad secundum, dico quod lignum qualemcumque reciperet formam a duobus agentibus, existens in uno loco, talem formam reciperet ab eisdem approximatis, si esset in duobus locis.
Unde sicut duo ignes approximat eidem ligno in uno loco, perfectiorem ignem generabunt, ita etiam in duobus locis, si essent approximati eidem ligno, hoc idem facerent.
Ad tertium, dico quod illud idern, quod faceret unus parvus ignis in uno ubi, in quo essent omnia combustibilia, simul aggregata, sicut in uno locu, hoc idem faceret approximatus illis combustibilium in diversis locis; unde sicut ageret alia actione remissa in omnia combustibilia simul existentia in uno loco, sic etiam ageret in diversis locis approximatis illis.
Ad quartum, concedo quod si haberet cibum ad sufficientiam in uno loco, et esset simul in alio, ubi nihil unquam haberet de cibo, quod ibi non esuriret, sed esset semper ibi satiatus, non quod ibi satiaret se, quia per positum, ut ibi existens non sumeret cibum, sed quia sufficienter satiaretur in alio; unde sicut in uno loco esset satiatus, ita et in infinitis, etiamsi in illis nihil sumeret.
Ad ultimum, dico quod non sumeret totum cibum suum hic, et totum ibi, sed partim hic, et partim ibi, sicut si tunc esset in uno loco.