Scholium.

Primum dictam : Licuit eligere Baptismum, vel Circumcisionem usque ad Pentecosten, quia ad legem non promulgatam nemo tenetur, et Baptismus usque tunc non juil promulgatus, et ponit alias duas rationes. Secundum : Legalia non fuerunt statim post Pentecosten mortifera, quia Paulus post circumcidit Timotheum, et purificavit se. Tertium : Juste fuit Petrus a Paulo

reprehensus, vel quia non conformabat te Ecclesiae Gentium, vel quia dabat occasionem eis seruandi legem, vel reputandi eam necessariam. Vide Doct. in Oxon. hic q. 4. art. 14. ubi fusius hoc explicat. Quartum : Quando fuerunt legalia facta mortifera non satis constat, sed nunc talia esse definitum est cap. Majores, de Baptismo.

De tempore vero medio, scilicet a Passione Christi usque ad promulgationem Baptismatis Pentecostes, utrum Baptismus tunc cadebat sub praecepto, vel Circumcisio, dubium est. Et dicunt hic quidam, quod Baptismus cadebat, illo tempore medio sub praecepto. Sed hoc non video, quia nullus tenetur ad legem aliquam aliter nunc quam prius, nisi lex se habeat aliter ad eum nunc quam prius, ut quia modo promulgata, et prius non Apostoli in isto tempore medio a passione Christi usque ad Pentecosten, quando primo praedicare coeperunt, vel non praedicabantin publico institutionem Baptismi, sed expectabant promissionem de adventu Spiritus sancti factam eis a Christo, Lucae ultimo: Sedete hic quousque impleamini Spiritu ex alto, ad confirmandum vos ; vel si fecerunt foedus, hoc fuit per modum consilii ; ergo homines non magis tenebantur de necessitate illo tempore medio ad susceptionem Baptismi quam prius, et ideo totum illud tempus medium a termino, a quo fuit promulgatus Baptismus a Christo, fuit per modum consilii.

Sed quando incipiebat ejus promulgatio per modum praecepti?dico quod in Pentecoste, postquam recipiebant Spiritum sanctum, et tunc tenebantur omnes ad ejus susceptionem, quia quandocumque, et cujuscumque homini, vel civitati fit promulgatio alicujus praecepti, debet esse facta per servum authenticum, de quo certum est, et per signa evidentia constat quod est servus Christi, omnes alii, quibus fit illa promulgatio, obligantur ad illud, Sed post Pentecostem promulgabatur ab Apostolis praeceptum de Baptismo, sequentibus signis evidentibus ad credendum quod fuerunt servi Christi authentici, quia fecerunt miracula, quae sunt signa fidei evidentissima ; primo inter Judaeos, qui fuerunt in Jerusalem, qui disperserunt et persequebantur eos, expellentes ab una civitate in aliam ; deinde praedicabant verbum et institutionem Baptismi esse necessariam ad salutem aliis civitatibus magis remotis ; deinde omnibus tam Gentibus quam Judaeis, et longum tempus transiit antequam ejus promulgatio ad universas mundi partes magis distantes perveniret, et ideo si ad aliquem nondum pervenerit, quod non credo esse verum, quia non est pars mundi, in qua non promulgatum sit praeceptum de Baptismo, quia aliter non complevissent Apostoli praeceptum, Marci. 16. Euntes in mundum universum, praedicate Evangelium omni creaturae, baptizantes eos, etc. Si enim praeceptum de Baptismo non sit alicui patriae, vel civitati, loco, vel personae divulgatum, illi, quibus nunquam facta fuit talis promulgatio, ad ejus susceptionem non tenentur, sed salvabuntur in lege naturae, vel lege scripta, cujusmodi sunt illi, qui clauduntur inter montes, ad quos non possunt evangelizantes Dei verbum pervenire, si qui tales sint.

Sic ergo patet quomodo promulgatio de praecepto Baptismi obligat ad ejus susceptionem, et quando incepit obligare.

Sed ad quid obligavit promulgatio Baptismi per modum consilii? Dico quod obligavit omnes, quibus promulgabatur ad non contemptum. Sed statutum, vel praeceptum alicujus dupliciter potest contemni: Uno modo negative, quia non observatur ; alio modo contrarie, quia impeditur et reprobatur tanquam stultum, malum et inane. Consilium primo modo non contemnitur, quia non observatur, quia nullus tenetur de necessitate ad ejus observationem inquantum consilium ; sed consilium contemnitur secundo modo, inquantum tanquam irrationale, et malum reprobatur et deridetur. Quem contemptum credo esse peccatum mortale, quia non video quod possum contemnere, et ponere, et reprobare consilium, tanquam malum et fatuum, nisi contemnam et reprobem consulentem, ut hujusmodi, et ideo consultius esset nolentes vivere secundum consilium Christi, permittere eis conservari in pace, et implorare eis pie auxilium apud Deum, quam eos opprobriis et falsis opinionibus infestare. Quod enim ipsi portare nolunt, permittant alios, qui promptius divinis consiliis acquiescunt.

Praeceptum autem utroque modo contemnitur, et quando non servatur, et quando reprobatur, quod non contingit fieri, nec servando, vel reprobando sine peccato mortali, quia qui contemnit mandatum, similiter et mandantem. Verumtamen praeceptum humanum potest in casu secundo modo contemni et derideri ab eo cui imponitur. Subditus enim non tenetur de necessitate habere falsam opinionem de Praelato suo; ergo si ipse stultas et fatuas leges facit, potest et legem et mandantem contemnere, et quod eas revocet, ut infirmas, firmiter laborare. Non tamen debet inferior primo modo contemnere praeceptum superioris, id est, non observando ea quae praecipiuntur ab eo, quia quamdiu subditus est, tenetur in omnibus obedire, quae non immediate sunt contra. Deum et bonos mores. Dico ergo quod illa obligatio omnes obligavit ad non contemnere secundo modo ; secunda autem tam ad non contemnere primo modo quam secundo. Unde dico quod omnes ad quos pervenit promulgatio, tenentur ad susceptionem ejus.

Quantum ad tertium articulum de circumcisione in comparatione ad Baptismum, dicunt quidam, ac si circumcisio simpliciter erat mala, et similiter sacrificia ejus. Sed istud redundat in Deum, quia Deus nunquam statuit aliquam legem, quin esset bona et sancta, et meritoria illis, qui observarent illam, quia aliter non vituperarentur non observantes eam, nec praemiarentur observantes eam.

Sed dices, si lex Judaeorum fuit bona, ergo Christus gratis mortuus est, et sine causa, quia non est mortuus nisi ut cessarent ista legalia, et plene pateret homini via ad salutem ; si ergo ista via sit bona ad salutem, gratis et sine causa Christus mortuus est.

Dico ergo quod lex ista Mosaica fuit bona, inquantum opera ejus fiebant in fide venturi, sicut opera legis nostrae fiunt in fide illius, qui jam venit. Unde ab eodem, a quo ut jam incarnato et passo habuerunt et habent Sacramenta nostra efficaciam, ab illo habuerunt Sacramenta veteris legis efficaciam, ut incarnando,et ideo fuit eis lex eorum bona et rationabilis, et magis rationabilis eis quam nostra, propter ruditatem eorum, et duritiam in spiritualibus ad credendum. Venit enim Deus, secundum Augustinum, temporibus congruis administrare medicamenta, et quia populus iste pronus erat ex minima carnalitate sua ad idololatriam, maluit illas sibi sacrificari victimas, quam Daemoni.

Dices quod mors animalis non placet Deo, quia ejus mors et immolatio non est bona.

Respondeo, licet mors et immolatio animalis inquantum est privatio vitae formaliter non sit bona, tamen in quantum imponebatur a Deo ad signandum verum Sacramentum mortis Christi, in quo offerebatur, sicut agnus immaculatus filius Dei suo Patri, sic maxime fuit accepta Deo pro munere et obsequio gratissimo, et solummodo adaequato.

Licet ergo Circumcisio erat bona, tamen in adventu boni et nobilioris et efficacioris remedii, ut Baptismi, debuit cessare. Baptismus enim est remedium melius et nobilius, quia commune remedium est, cum extendat se ad utrumque sexum, non sic Circumcisio ; est etiam in communiori materia ; est etiam remedium plenius, quia pleniorem et majorem gratiam confert in virtute Passionis Christi jam exhibitae, quam Circumcisio, cujus virtus erat a Passione Christi praevisa et praecredita exhiberi. Est etiam Sacramentum facilius suscipienti, nunquam enim potest nocere susceptio, quia nullum infligit dolorem, nec parvulo, nec adulto, quia aqua tepida, quae est conveniens materia Baptismi, magis videtur alleviare quam gravare, et ideo balneantur pueri in aqua calida. Circumcisio fuit suscipientibus multum difficilis, et dolorem magnum infligebat, et haec erat causa, quare non circumcidebant filii Israel parvulos suos annis quadraginta octo, quibus transibant per desertum ; ex lege enim habebant, quod per tres dies requiesceret circumcisus, et maxime die tertia, quia illa die fuit dolor vehementior, et ideo isto die interfecerunt filii Jacob viros Sichem, noviter circumcisos, propter nefas, quod fecit filius Sichem cum Dina sorore eorum. Filii autem Israel proficiscentes per desertum nescierunt quando moverent tabernacula, et ideo ne propter nimium dolorem impedirentur circumcisi eorum ab itinere, ideo noluerunt eos circumcidere. Sed Baptismus excellebat circumcisionem in istis tribus, et ideo juste debuit sibi cedere, et totaliter, quia non sunt duo totaliter remedia ad salutem, ut probatum est superius.

Quo tempore cessavit Circumcisio? Hic dicitur, quod fuit simpliciter necessaria ad salutem usque ad Passionem Christi, quo tempore cadebat Baptismus sub concilio, quia usque ad Passionem Christi habuit efficaciam Circumcisio, et Sacramenta legis veteris, ut prius probatum est, quia in Caena comedit Christus cum discipulis suis agnum, quod fuit opus illius legis. Sed post mortem dicunt quidam quod susceptio circumcisionis erat mala et illicita.

Quidam sobrius loquentes, dicunt ipsam fuisse licitam, sed non valere ad salutem aliquo modo, quia Salvator appropinquante morte sua dixit, consummatum est, Joann. 19.

Et si tunc quaeratur ab eis quomodo salvabantur pueri Judaeorum, si Circumcisio erat inutilis, et Baptismus totaliter innovatus, quia adhuc non erat promulgatus, nisi per modum consilii, qui non ad eos pervenerat. Dicunt quod tunc salvabantur in fide parentum, sed post promulgationem Baptismi, Circumcisio erat omnino pestifera et mala.

Sed ista non videntur mihi esse vera. Primum non, quia si illo tempore Baptismus promulgabatur, sicut per modum consilii, ante scilicet passionem Christi, si praedicasset Baptismum Petrus, et aliquis Judaeus credidisset, et baptizasset filium suum non circumcisum, et statim moreretur puer baptizatus, certum est quod salvaretur, quia aliter non daret gratiam Baptismus Christi, nec auferret peccatum originale, quod falsum est secundum omnes, quia illam virtutem habuit a tempore suae institutionis ; ergo tunc Circumcisio non fuisset tota ad salutem.

Item, praeceptum de Baptismo aquae apud omnes, apud quos erat promulgatus, totaliter revocabat Circumcisionem ; ergo institutio vel concessio de Baptismo suscipiendo, ut quando fuit sub consilio, licentiavit non servare Circumcisionem. Consequentia patet, quia sicut praeceptum de una lege revocat aliam, ita ejus concessio est licentia non servandi aliam. Patet in statutis et legibus humanis.

Ideo quantum ad istum articulum, dico quod ante passionem Christi, nec post, usque ad promulgationem praecepti de Baptismo, nec Baptismus, nec Circumcisio erant simpliciter ad salutem necessaria, sed tantum alterum istorum sub distinctione, vel scilicet circumcidi vel baptizari ; neutrum enim tunc cadebat sub praecepto. Et ideo potuerunt utroque divisim licite uti, dummodo neutrum contemneretur usque ad plenam promulgationem praecepti de Baptismo.

Contra illud etiam, quod dicitur quod post passionem Christi erat Circumcisio pestifera et illicita, arguo sic : Nullus aliter se habet ad legem aliquam nunc quam prius, nisi quia est sibi promulgata ; sed post passionem Christi antequam Apostoli praedicaverunt Baptismum, non fuit aliter Sacramentum Baptismi promulgatum multis, quam ante passionem ; ergo non aliter obligabantur tunc quam prius. Apostoli etiam ante Pentecosten, ut dictum est, non praedicaverunt Baptismum publice, vel si sic, non nisi per modum consilii, quod non observare licebat, licet non reprobare.

Item, quod Circumcisio habuit vim vel efficaciam obligandi, vel medendi, patet per Bedam in cap. 2. Lucae, et ponitur in littera distinct. I. Qui nunc per Evangelium suum clamat terribiliter et salubriter, nisi quis renatus, etc. (terribiliter dicitur propter arctam obligationem, et salubriter, quantum scilicet ad efficaciam medendi), ipse dudum clamabat per suam legem : Anima, cujus praeputii caro circumcisa non fuerit, peribit ipsa de populo suo. Sed Circumcisio habuit vim vel efficaciam obligandi quemlibet, quousque revocaretur per auctoritatem istam, et per praeceptum Domini ad Abraham de Circumcisione ; ergo per idem praeceptum habuit vim medendi quousque revocaretur. Non legitur autem quod Christus voluit eam revocari statim post passionem suam ; ergo semper habuit efficaciam medendi usque ad ejus revocationem, quantumcunique fuerit dilata.

Item, Judaeus in aliquibus partibus nihil sciens de passione Christi, nec de promulgatione Baptismi, teneretur ex lege circumcidere parvulum suum de necessitate salutis, ut puer salvaretur ; sed per te Circumcisio fuit omnino illicita et pestifera post mortem Christi ; ergo tunc tenebatur habere falsam et pestiferam opinionem, scilicet quod non esset necessaria ad salutem tunc temporis, sed esset illicita et pestifera.

Item, a tempore lapsus non reliquit Deus homines sine adjutorio vel remedio aliquo ad salutem ; sed Judaeus nesciens post passionem Christi plusquam ante praeceptum Dei de Baptismo suscipiendo esse remedium contra peccatum originale, quia nullus hoc sibi praedicavit, scit autem Circumcisionem esse hujusmodi remedium ex lege ; ergo vel non est via ad salutem, vel potest circumcidere puerum, et sic eum salvare.

Dico ergo ad hunc articulum,

sicut ad praecedentem, quod quousque Sacramentum Baptismi fuit promulgatum, non tenebatur aliquis ad illud suscipiendum magis post passionem quam ante, nec post ejus divulgationem per modum consilii, tenebatur quis necessitate absoluta ad Circumcisionem, neque ad Baptismum, sed sub disjunctione ad istam, vel ad Baptismum, quousque unum istorum per modum praecepti divulgaretur.

Quod etiam dicitur, Circumcisionem esse pestiferam et illicitam post mortem Christi, et Baptismum promulgatum, videtur aperte contra Scripturam sanctam. Paulum enim circumcidere Timotheum patet Act. 4. et tamen satis praeceptum de Baptismo fuit promulgatum.

Dices quod hoc fecit propter scandalum Judaeorum vitandum, qui nondum erant in fide firmati. Hoc nihil est, quia, ut habetur extra de reg. Jur. utilius scandalum permittitur, quam veritas taceatur.

Item, illud scandalum est scandalum Pharisaeorum, de quo dixerunt discipuli ad Christum, Matth. 15. Nescis quod Pharisaei audito hoc verbo scandalizati sunt, et ipse respondit, sinite eos, caeci sunt, etc. et sequitur, plantatio quam non plantavit Pater meus, eradicabitur quia scandalum illud fuit de opere bono ; ergo si tunc circumcidere fuit pestiferum et malum, sequitur quod propter nullum scandalum deberet fieri, nec potest fieri sine peccato mortali.

Si dicas, quod Evangelium non fuit tunc temporis promulgatum, hoc primo est contra textum plane in Actibus Apostolorum, ut patet intuenti.

Item secundo, postquam circumciderat Timotheum, ascendit Paulus Jerosolymam, et purificavit se exercendo in se opus legis, etiam post Evangelium promulgatum, quia post tertium Concilium celebratum inter Apostolos. Unde dixit Jacobo : Vides quot millia hominum facti sunt aemulatores leges, et obtulit ipsemet Sacrificium. Non obstante ergo quod Evangelium erat prius promulgatum, adhuc exercuit in se et in aliis opus legis.

Sed dices quod peccavit mortaliter, quia ipse reprehendit Petrum cogentem alios judaizare, quia reprehensibilis erat secundum Paulum ad Gal. 2. tamen ipse judaizavit purificando se, et offerendo sacrificia, et etiam circumcidendo Timotheum, nec excusatur quasi vitasset scandalum Judaeorum, quia non obstante scandalo eorum in facie restitit Petro, qui fecit eos judaizare.

Bespondeo, sicut tunc temporis aliqua dissensio inter illos Apostolos erat de illis, ita et postea erat aliqualis dissensio inter duos Doctores Augustinum et Hieronymum, quorum unus tenuit cum uno, et alius cum alio, et omnes modo sunt simul in caelo. Teneo tamen cum Augustino quod Apostolus Paulus nullum mendacium fecit, etiam officiosum, nec jocosum, quando dixit Petrum esse reprehensibilem, et tamen ipsemet in se et aliis idem opus exercuit, quia sicut dicit Augustinus epist. 19. ad Hieronymum : Si unum mendacium qualecumque inventum fuerit in Canone, tota auctoritas Canorus infirmata esset, nec aliqua auctoritas ejus adducenda esset ad testificandum aliquam veritatem, quia diceret adversarius, quia ratione hoc esset falsum, et mendacium, eadem ratione et totum residuum esset suspectum, quia non majorem auctoritatem habet totus Canon quam ejus pars. Et ideo quaecumque fuerunt verba Apostolorum inter se, in quantum homines poterant peccare, tamen inquantum dictatores et instrumenta Spiritus sancti, non est credendum aliquem illorum falsum dixisse vel scripsisse ; et ideo nullum mendacium scripsit Paulus in hoc quod dixit Petrum esse reprehensibilem. Multa tamen mendacia et falsa potuit scribere per modum narrantis et recitantis talia historialiter et materialiter, ut Joannes scripsit cap. 10. Daemonium habes ; sed pullo modo per modum dictantis et scribentis, quia ut sic, erat instrumentum Spiritus veritatis, qui docet omnem veritatem. Quare autem fuerit reprehensibilis Petrus, et Paulus non, quaere alibi.

Teneo ergo quod non fuit malum, nec pestiferum circumcidi post mortem Christi, et divulgationem Baptismi, nec tunc lex Circumcisionis erat simpliciter revocata a Christo, vel Apostolis, quia hoc non legitur ; et ideo tempus revocationis ejus nescitur, quia forte Historiographi cessaverunt prius scribere, quam esset revocata. Credendum tamen est quod Christus eam per Apostolos suos revocavit, licet tempus revocationis ejus per Scripturam historiae ad nos non venerit, quia non ita diu duravit Scriptura historialis, et usque ad certum tempus permisit eam currere cum Baptismo, etiam post promulgationem, ut sepeliretur Synagoga cum honore.

Unde dico ad formam quaestionis, quod sola institutio Baptismi non evacuavit Circumcisionem, nec etiam ejus promulgatio facta per modum praedictum statim eam revocavit, tamen Circumcisio non erat tunc necessaria, sed tantum Baptismus ; modo autem quia simpliciter est revocata, licet tempus ejus non legatur in Scriptura, quia non tantum conlinuaverunt historiam scribentes, simpliciter est illicita, et ab Ecclesia contemnenda, juxta cap, Majores, de Baptismo et ejus effectu, quod non est verisimile, nisi contemnentes per revelationem, vel aliquo alio modo certo scivissent eam esse revocatam a Deo.

Ad primam rationem, dicendum quod in lege ista quaedam erant moralia, quaedam judicialia. Quantum autem ad moralia non venit Christus solvere legem, sed perficere et adimplere. Unde dixit discipulis, Matth. 5. Audistis quod dictum est antiquis : Diliges amicum, et odio habebis inimicum; ego autem dico, rectificando et perficiendo moralia, diligite inimicum vestrum, benefacite his, qui oderunt vos. Judicialia vero non manent, nisi propter majorem pacem habendam in gubernatione Beipublicae, quae non esset, nisi daretur dens pro dente, et oculus pro oculo, etc. ut habetur Exod. 21. et Levit. 24. quae judicialia non obligant nos ex institutione antiquae legis tantum, et a Deo, sed ex nova institutione eorum.

Sed contra, soluto fundamento solvitur aedificium ; Circumcisio fuit in aptiqua lege quasi fundamentum omnium Sacramentorum legalium ; ergo ipsa cessante debuerunt moralia omnia quasi illi superaedificata cessare.

Respondeo, fundamentum proprie dicitur illud, cui aliquid innititur ut principale ejus, et sic charitas et fides sunt fundamenta totius vitae spiritualis ; et sumendo isto modo fundamentum, nunquam fuit solutum fundamentum legis, nec novae, nec antiquae. Eadem enim fides, quam nos habemus de Christo jam mortuo, habuerunt ipsi de illo morituro ; charitas etiam nunquam excidit, et ideo virtutes, quibus anima fit grata Deo, et sibi reconciliatur, nunquam cessaverunt.

Alio modo fundamentum sumitur proprie pro primo inter alia, et hoc primitate originis, et tantum isto modo dicetur Circumcisio fundamentum Sacramentorum veteris, sicut modo dicitur Baptismus fundamentum Sacramentorum novae legis.

Ad aliam, dico quod Circumcisio data fuit in foedus sempiternum in se, vel in remedio sibi aequipollente, sicut Testamentum novum dicitur sempiternum in se, vel in suo aequivalente, quia nullum aliud sibi succedit, nisi in patria, ubi cessabit, et aliud nobilius dabitur secundum plenam aequipollentiam.

Ad tertiam, dico quod multa facta sunt per Christum et Apostolos ejus, quae non sunt scripta, et certum est Circumcisionem ab Ecclesia esse plene revocatam, et penitus cuilibet illicitam ; ergo probabile est ipsam per aliquem Apostolum, vel aliquem servum Christi authenticum esse revocatam, licet tempus revocationis non exprimatur. Quod autem duravit tantum Circumcisio post divulgationem Baptismi, hoc fuit ut cum honore Synagoga sepeliretur, quod non fuisset factum, si statim fuisset revocata.