QUAESTIO V.

Utrum quaeumque actio immanens, quae est in Christo existente naturaliter in coelo, insit sibi sacramentaliter in Eucharistia ?

D. Thom. 3. p. q. 76. art. 3. et q. 91. a. 4. D. Bonav. hic 2. p. a. 2. q. 2. Rich. art 3. q. 2. Palud. q. i. Capr. q. i. Mars. q. 8. Suar. 3. tom. d. 53. sect. 2. Scot. in Oxon. hic quaest. 5.

Arguitur quod non: Videre est actio immanens, 9. Metaph. text. 15. sed Christus aliqua videt in coelo, quia ibi non est caecus, quae non videt ut in Eucharistia; tum quia ibi non habet organum modo quantitativo, et visio non recipitur nisi in organo potentiae visivae quanto, in quo etiam recipitur species; tum quia existens in Eucharistia non habet objectum visibile sibi praesens, sicut habet in coelo; objectum autem proportionabiliter praesens requiritur necessario ad visionem; tum tertio, quia obstaculum inter potentiam et objectum impedit visionem, illud obstaculum est plura interponi inter oculum Christi in Eucharistia, et objectum visibile quam in coelo; igitur propter ista tria non videtur habere eamdem visionem in coelo, et in Eucharistia.

Secundo arguo sic: si potest videre, quae videt in coelo, et audire similiter, igitur istius objecti praesentis hic potest videre colorem, et audire sonum; consequens est falsum, quia tunc organum potentiae suae visivae et auditivae haberet, sicut in Eucharistia, modum naturalem, quo posset pati et immutari in objectis, et ita posset pati hic a calore et frigore, et ab eis corpus suum corrumpi, quod omnino est falsum.

Contra, idem non est simul videns, et non videns; igitur Christus videns in coelo videbit in Eucharistia.

Dices, quod simpliciter videt in coelo, et secundum quid videt in Eucharistia, quia secundum quid existit ibi sub modo, cui non competit visio.

Contra arguo sic: Contradictoria non tantum contradicunt sibi pro eodem instanti temporis, sed naturae; igitur sicut affirmatio praecedit aliquid, ita negatio ejus, ut intelligitur sibi contradicere, praecedit illud, quia contradictoria sunt simul tempore et natura inquantum talia. Visio autem prius competit Christo, quam talis praesentia in speciebus, nam quidquid intrincese competit alicui, prius inest sibi, quam quodlibet extrincese sibi adveniens. Videre enim est perfectio intrinseca videntis, et absoluta; esse autem hic praesens, vel ibi, est respectus intrinsecus adveniens. Similiter negatio visionis in non habente eam, praecedit quamcumque praesentiam in quocumque ubi ; igitur nulla praesentia variat contradictionem; si igitur videt in coelo, et non videt in Eucharistia, contradictoria conveniunt eidem simul, quod est impossibile. Similiter si videt simpliciter in coelo, et secundum quid in Eucharistia, idem quod prius,

Item, sensus Christi sunt suo modo beati in coelo, et in operationibus, sicut potentiae separatae, ut intellectiva et volitiva in suis operationibus; si igitur sensus Christi non haberent suas proprias operationes in Eucharistia, ut videre et audire, tunc quando inciperet esse in Eucharistia, inciperet fieri de beato non beatus quantum ad istos sensus; sed hoc videtur inconveniens, quia Deus, vel Christus non instituit hoc Sacramentum, ut per illud faceret aliquam potentiam ejus non beatam. Et ultra sequitur quod cum contra inclinationem naturalem appetitus sui sit non videre sensibile conveniens, sequitur quod causabit tristitiam in suo appetitu sensitivo, quia impediens delectationem causat tristitiam, sicut universaliter dispositio ad unum contrariorum est impedimentum alterius; sed cum hoc sit falsum, sequitur quod sicut in Christo est maxima delectatio in videndo visisibilia convenientia in coelo, ut matrem suam, et talia pulchra, quod ita habeat eumdem actum videndi in Eucharistia.

SCOLIUM.

Omnes actiones immanentes, tam intellectivas quam sensitivas, internas et externas, quae insunt Christo in coelo, eidem inesse in Eucharistia. Ratio praecipua saepe dicta, quia absoluta praecedunt ubi, et non desinunt esse, neque variantur per illud, circa quod habet optimam doctrinam; sed immanentes sensitivae insunt Christo primo, ut in coelo, et concomitanter tantum ut in Eucharistia; intellectivae vero aeque primo hic et ibi. Explicat clare utriusque dicti rationem.

Respondeo ad quaestionem, quod actus immanentes sunt in duplici genere, sicut dicit Philosophus in 4. Metaph. text. 24. Quaedam enim sunt partis intellectivae, et quaedam partis sensitivae. Dico igitur in generali, sicut quaestio quaerit in generali, quod omnem actum immanentem, quem habet Christus in coelo, ubi existit modo naturali, in Eucharistia habet, ubi existit modo non naturali vel sacramentali, licet vere sit ubique, cujus probatio est ista in generali: Nulla forma desinit esse in subjecto propter novum respectum advenientem contingenter, quia est prior omni tali respectu, et prius non desinit ad desitionem posterioris, nisi habeat necessarium ordinem ad ipsum. Sed actiones immanentes omnes sunt formae absolutae, ut probatum est in primo libro, quia sunt perfectiones simpliciter, et fines potentiae operantis. Patet de volitione et visione, quia visio est perfectio, et finis potentiae visivae: esse autem in Sacramento non addit super esse Christi, nisi novum respectum ubicalem extrinsecum, et contingenter advenientem; igitur non tollitur a Christo aliqua talis actio immanens, propter variationem cujuslibet respectus talis; igitur sicut videt, intelligit, etc. in coelo, ita et in Eucharistia.

Dices quod major est vera universaliter de formis mere absolutis, quae non requirunt necessario respectum, ad hoc quod sint. Istae autem rationes immanentes partis sensitivae maxime requirunt approximationem potentiae cum objecto, quia visio non est in quodcumque distans vel propinquum: approximatio est respectus ubicalis: ergo sine respectu non sunt actiones tales.

Contra, non solum formae istae absolutae, sed etiam qualitates naturales simpliciter absolutae, quantum ad fieri, requirunt determinatam approximationem agentis ad passum, et tamen secundum omnes, quaelibet qualitas naturalis absoluta, quae fuit in corpore Christi mortuo, fuisset tamen in corpore ejus in Eucharistia, et in pyxide, si Sacramentum Eucharistiae tunc fuisset. Unde sicut corpus suum mortuum fuit frigidum in cruce, ita et in pyxide; sed non fuisset ibi approximatio agentis infrigidantis. Requirunt ergo istae qualitates determinatam approximationem et distantiam ubi insunt, et fuerunt primo, sed non ubi insunt et fiunt concomitanter; licet igitur requiratur approximatio agentis ad passum, ubi actio inest primo et ad tales qualitates, similiter ubi insunt primo, non tamen ubi insunt non primo, sed concomitanter; nam licet frigus vel calor prius causaretur in corpore Christi in cruce quam in pyxide, concomitanter tamen causabantur tunc in corpore ejus, ut in pyxide, et ubicumque fuit, non tamen ubique, vel ubicumque causabantur per talem approximationem, sed tantum ubi causabantur primo, et non ubi causabantur tantum per concomitantiam: sicut est in proposito de actibus immanentibus, quod ubi primo sunt, requirunt talem approximationem, non tamen ubi concomitanter insunt. Nec video majorem dependentiam in actibus ad aliquos respectus, quam in qualitatibus naturalibus absolutis. Nec etiam est verum absolute, quod supponitur, quod ad actionem necessario requiratur approximatio ubicalis, quia aliqua qua summe approximata impedita per obstaculum, possunt immediate agere et pati ad invicem, sine quacumque approximatione ulteriori. Patet in actione exteriori ignis et ligni approximatorum impeditorum per obstaculum aliquod, ut per humiditatem, vel viriditatem ligni.

Sed dices quod non solum habent actiones immanentes causari praesentia et approximatione objecti ad potentiam, sed etiam habent specialem dependentiam ad objectum, quia objectum determinat eas.

Respondeo quod non requiritur ad dependentiam actionis quod dependeat ad objectum inquantum terminat eam, sed inquantum objectum causat eam. Objectum igitur ut causans actionem respectu potentiae, requirit determinatam distantiam ad eam, sed non ut terminans actionem primo, sed ut causans eam primo. Quod enim objectum esse praesens potentiae visivae requiritur, hoc non est inquantum terminat visionem, sed inquantum causat eam, quia praesentia non requiritur ad terminandum actionem, sed ad causandum eam, ubi primo inest actio, sed non ubi concomitatur, ut prius dictum est.

Secundo, hoc specialiter arguitur de actione immanente partis intellectivae sic: Illud quod abstrahit a loco, et conditionibus loci, non impeditur propter aliam et aliam praesentiam in loco, vel alium et alium modum essendi in loco; sed actus intellectus, ut intellectio, abstrahitur a loco proprio, quia quanto res magis abstrahitur a loco certo, ut hic et nunc, tanto magis sunt intelligibiles; igitur propter aliam et aliam praesentialitatem corporis Christi in coelo et in Eucharistia non impeditur ejus intellectio, quin eamdem, quam abstrahit ab omni loco, quam habet in coelo, habeat in Eucharistia.

Tertio, a parte actus immanentis partis sensitivae arguo sic: Visio vel cognitio intuitiva intellectus requirit determinatam distantiam; nimia etiam impedit cognitionem intuitivam Angeli, ut dictum est in secundo* . Sed conceditur ab omnibus quod Christus in Eucharistia habere potest aliquam cognitionem intuitivam intellectus rei, quam intuetur in coelo; igitur similiter in Eucharistia existens potest habere visionem intuitivam sensitivam causatam ab objecto visibili in potentiam visivam, ut existit in coelo.

Item, si corpus Christi in passione fuisset sacramentaliter in pyxide, idem dolor fuisset ejus in pyxide, qui fuit ejus dum pendebat in cruce, et per consequens eadem fuisset sensatio ejus hic et ibi. Antecedens patet, quia corpus Christi sicut fuit mortuum in cruce, ita fuisset in pyxide, si ibi fuisset sacramentaliter; sed mors sequitur dolorem, qui causatur ex vehementia doloris; sed idem effectus non est nisi ab eadem causa nisi per miraculum: igitur si idem dolor fuisset in appetitu Christi existentis in cruce et in pyxide, eadem fuisset sensatio ejus utrobique, nisi ponatur miraculum; esset enim miraculum, dolorem esse in parte appetitiva, sine sensatione vel apprehensiva sensitiva in sensum.

Dices forte, quod dolor infuisset corpori Christi in pyxide tunc tantum ex imaginatione, vel apprehensione interiori, quia objectum infligens dolorem non est ibi praesens.

Contra, ista responsio destruit se, quia interior imaginatio vel apprehensio non est sine exteriori sensatione, quia phantasia est motus factus a sensibili in actu.

Item, apprehensio interior non sufficit ad dolorem causandum, quia non idem dolor sequitur apprehensionem interiorem et exteriorem. Patet, alioquin idem dolor esset dormientis et vigilantis; dolor autem phantasticus interior, et sensatio ejus exterior differunt, sicut dolor dormientis et vigilantis; igitur haec apprehensio, et illa differunt. Sic patet quomodo omnis actio immanens, sive intelligendi, sive sentiendi, inexistens Christo in coelo, sibi etiam in Eucharistia conveniat.

Dico tamen secundo sicut praedixi, quod nullus actus immanens partis sensitivae, ut visio, nec auditio, inest primo Christo, ut est sacramentaliter sub Eucharistia, sed tantum concomitanter. Ad hoc est brevis probatio: Talis sensatio non inest proprio sensui actus, nisi ubi causatur primo ab objecto sensato. Sed ad hoc quod sensatio primo insit et causetur ab objecto, requiritur determinata distantia objecti imprimentis ad potentiam, cui fit impressio; requiritur etiam organum, quod patitur ab objecto, quod habeat modum essendi naturalem, ut sic possit pati ab eo. Primum non est hic necessarium in Eucharistia, nec secundum hic est, quia in Eucharistia non habet corpus Christi suum modum essendi naturalem; igitur nulla sensatio inest primo corpori Christi, ut existit in Eucharistia sacramentaliter.

Tertio, dico quod quaedam operatio intellectiva, vel intuitiva, potest primo inesse intellectui Christi in Eucharistia, quae non primo infuit, nec inerit ei ut existit in coelo, et e converso, sed tantum concomitanter, quia, sicut dictum est, quod anima separata, non impedita per corpus, et Angelus possunt habere naturaliter aliquam cognitionem intuitivam illorum, quibus secundum determinatam distantiam sunt praesentes, quorum nullam hujusmodi cognitionem haberent, si indeterminate distarent, quia talis distantia impedit cognitionem intuitivam animae separatae et Angeli, licet non cognitionem eorum abstractivam, quae est imperfectior; igitur anima Christi in Eucharistia existens potest habere cognitionem intuitivam aliquorum sibi praesentium, ut ubi est, quae non primo insunt sibi in coelo. Ad hoc enim quod intellectus cognoscat aliquid intuitive, non requirit determinatam dimensionem in organo aliquo, vel in aliquo loco, quia ut sic, abstrahit ab omni loco; igitur cum non sit in cognitione intuitiva impeditus per aliquod corpus (patet de anima separata, sicut etiam de Angelo) potest aliqua cognitio intuitiva in Eucharistia sibi inesse, primo respectu intuibilium ibidem sibi praesentium, ut Sacerdotis, et verborum ejus, et cogitationum ejus, quae non primo inest animae ejus, ut existit in coelo, sed tantum concomitanter; sicut e converso, cognitio intuitiva, quae primo inest animae Christi, ut existit in coelo, ut omnium rerum in proprio genere, et cogitationum animarum sanctarum tantum concomitanter insunt sibi, ut existit in Eucharistia, quae tamen realiter convenit sibi in uno loco, et in alio licet in eodem modo.

Ex hoc sequitur quoddam corollarium, quod non privatur Christus aliqua actione immanente per hoc, quod est in Eucharistia; non enim privat se aliquo bono essentiali sibi propter necessitatem nostram, imo habet aliquam operationem, quam non haberet, si non esset ibi. Habet enim ut ibi existens, omnem cognitionem sensitivam et intellectivam, quam habet in coelo, et praeter hoc habet ibi cognitionem aliquorum intuitivam intuibilium sibi, ut ibi praesentium, quorum hujusmodi cognitionem non haberet, si tantum esset in coelo, quia distantia determinata illorum, quae hic videt, impediret cognitionem eorum intuitivam, ut existit in coelo, quia ut ibi non haberet objectum in determinata distantia, sicut hic.

Per hoc ad argumenta. Ad primum de organo, dico quod non requiritur ad organum visum habere esse modo quantitativo et naturali, ad hoc ut in eo causetur visio, nisi ubi primo immutatur organum ab objecto tali, quia et aliter existens in Eucharistia, quam sub isto modo quantitativo potest habere actum visionis concomitanter, sed non primo, ut dictum est. Ad aliud de objecto, dicendum quod propinquitas non requiritur respectu actus, quantum ad rationem terminandi actum, sed quantum ad rationem causandi illum, vel immutandi potentiam ad illum. Per hoc patet ad rationem de obstaculo, quod non impedit, nisi quantum ad modum immutandi primo, sed non quantum ad concomitantiam, quin concomitanter sit in potentia.

Ad secundam rationem principalem, dico secundum praedicta, quod in Eucharistia possit habere visionem et auditionem, sed non primo causatam in eo, ut in coelo, et sic, non primo causatur in eo, ut est sub Sacramento, nec haberet potentia sensitiva praesens sibi objectum ut in Eucharistia, et ita non primo conveniret ei ut ibi, nec auditio, nec visio, sed tantum concomitanter, quia ad hoc quod fiat immutatio potentiae ab objecto tali, et quod potentiae primo conveniat talis actus, requiritur quod organum ejus habeat esse modo naturali, sed non requiritur hoc ubi actus sibi convenit tantum concomitanter, non primo.