Lib. XVI. Tit. V. De Haereticis.

5. Imppp. Gratianus, Valentinianus et Theodosius Aaa. ad Hesperium Pf. P. Omnes vetitae legibus et divinis et imperialibus haereses perpetuo conquiescant. Quisquis opinionem plectibilibus Dei profanus imminuit, sibi tantummodo nocitura sentiat, aliis obfutura non pandat. Quisquis redempta venerabili 0533B lavacro corpora reparata morte tabificat, id auferendo, quod geminat, sibi solus talia noverit, alios nefaria institutione non perdat. Omnesque perversae istius superstitionis magistri pariter et ministri, seu illi sacerdotali assumptione episcoporum nomen infamant, seu, quod proximum est, presbyterorum vocabulo religionem mentiuntur, seu etiam se diaconos, cum nec Christiani quidem habeantur, appellant, hi conciliabulis damnatae dudum opinionis abstineant. Denique antiquato rescripto, quod apud Sirmium nuper emersit, ea tantum super catholica observatione permaneant, quae perennis recordationis pater noster et nos ipsi victura in aeternum aeque numerosa jussione mandavimus. Dat. III Non. Aug. Mediolano. Acc. XIII Kal. Sept. Ausonio 0533C et Olybrio Coss. (379).

6. Iidem Aaa. Eutropio Pf. P. Nullus haereticis mysteriorum locus, nulla ad exercendam animi obstinatioris dementiam pateat occasio. Sciant omnes, etiamsi quid speciali quolibet rescripto per fraudem elicito ab hujusmodi hominum genere impetratum est, non valere. § 1. Arceantur cunctorum haereticorum ab illicitis congregationibus turbae. Unius et summi Dei nomen ubique celebretur; Nicaenae fidei, dudum a majoribus traditae et divinae religionis testimonio atque assertione firmatae, observantia semper mansura teneatur; Photinianae labis contaminatio, Ariani sacrilegii venenum, Eunomiae perfidiae crimen et nefanda monstruosis nominibus auctorum prodigia sectarum ab ipso etiam aboleantur auditu. 0533D § 2. Is autem Nicaenae assertor fidei et catholicae religionis verus cultor accipiendus est, qui omnipotentem Deum et Christum filium Dei unum nomine confitetur, Deum de Deo, lumen de lumine: qui Spiritum sanctum, qui id, quod ex summo rerum parente speramus, accipimus, negando non violat: apud quem, intemeratae fidei sensu, viget incorruptae trinitatis indivisa substantia, quae Graeci assertione verbi οὐσία recte credentibus dicitur. Haec profecto nobis magis probata, haec veneranda sunt. § 3. Qui vero iisdem non inserviunt, desinant affectatis dolis alienum verae religionis nomen assumere, et suis apertis criminibus denotentur. Ab omnium summoti ecclesiarum limine penitus arceantur, cum omnes 0534A haereticos illicitas agere intra oppida congregationes vetemus, ac, si quid eruptio factiosa tentaverit, ab ipsis etiam urbium moenibus exterminato furore propelli jubeamus, ut cunctis orthodoxis episcopis, qui Nicaenam fidem tenent, catholicae ecclesiae toto orbe reddantur. Dat. IV Id. Jan. Constantinopoli, Eucherio et Syagrio Coss. (381).

7. Iidem Aaa. Eutropio Pf. P. Si qui Manichaeus Manichaeave ex die latae dudum legis, ac primitus a nostris parentibus, in quamlibet personam condito testamento vel cujuslibet titulo liberalitatis atque specie donationis transmisit proprias facultates, vel quisquam ex his aditae per quamlibet successionis formam collatione ditatus est, quoniam iisdem sub perpetua justae infamiae nota testandi ac vivendi jure 0534B Romano omnem protinus eripimus facultatem, neque eos aut relinquendae aut capiendae alicujus haereditatis habere sinimus potestatem, totum fisci nostri viribus imminentis indagatione societur. Sive id marito sive propinquo aut cuilibet bene merito sive etiam filiis, quos tamen vitae ejus et criminis facinora sociata conjungant, sive etiam per interpositam quamlibet personam profuturum eidem, quae tali hominum genere et grege reperitur, illicita liberalitate provenerit, caduci titulo vindicetur. § 1. Nec in posterum tantum hujus emissae per nostram mansuetudinem legis forma praevaleat, sed in praeteritum etiam, quidquid talium personarum aut proprietas reliquit, aut successio habuit, usurpatio fiscalis commodi persequatur. Nam licet ordo coelestium 0534C statutorum secuturis post observantiam sacratae constitutionis indicat, neque actis obesse consueverit, tamen, quoniam et quid consuetudo, obstinationis pertinax natura, mereatur, in hac tantum, quam specialiter vigere volumus, sanctione justae sensu instigationis agnoscimus, eos, qui, etiam post legem primitus datam, nequaquam ab illicitis et profanis coitionibus refrenari divina saltem monitione potuerint, tamquam in ipsius depictae legis injuriam veluti sacrilegii reos tenemus; severitatem praesentium statutorum non tam ad constituendae, sed ad ulciscendae legis sanximus exemplum, ita ut nec defensio temporis prosit. § 2. His tantum filiis paternorum vel maternorum bonorum successio deferatur, qui, licet ex Manichaeis orti, sensu tamen et 0534D affectu propriae salutis admoniti ab ejusdem vitae professionisque collegiis pura semet dediti religione demoverint, tali immunes a crimine. § 3. Illud etiam huic adjicimus sanctioni, ne in conventiculis oppidorum, ne in urbibus claris consueta feralium mysteriorum sepulcra constituant, a conspectu celebri civitate penitus coerceantur. Nec se sub simulatione fallaciae eorum scilicet nominum, quibus plerique, ut cognovimus, probatae fidei et propositi castioris dici ac signari volent, maligna fraude defendant; cum praesertim nonnulli ex his Encratitas, Apotactitas, Hydroparastatas vel Saccophoros nominari se velint, et varietate nominum diversorum velut religiosae professionis officia mentiantur. Eos enim omnes 0535A convenit non professione defendi nominum, sed notabiles atque exsecrandos haberi scelere sectarum. Dat. VIII Id. Maii Constantinopoli, Eucherio et Syagrio Coss. (381).

8. Iidem Aaa. ad Clicherium Comitem Orientis. Nullum Eunomianorum atque Arianorum vel ex dogmate Ethi in civitatibus vel agris fabricandarum ecclesiarum copiam habere praecipimus. Quod si temere ab aliquo id praesumptum sit, domus eadem, ubi haec constructa fuerint, quae construi prohibentur, fundus etiam vel privata possessio protinus fisci nostri viribus vindicetur, atque omnia loca fiscalia statim fiant, quae sacrilegi hujus dogmatis vel sedem receperint vel ministros. Dat. XIV Kal. Aug. Constantinopoli, Eucherio et Syagrio Coss. (381).

0535B 9. Iidem Aaa. Floro Pf. P. Quisquis Manichaeorum vitae solitariae falsitate coetum bonorum fugit, ac secretas urbes eligit pessimorum, ita ut profanator atque corruptor catholicae, quam cuncti suspicimus, disciplinae legi subjugetur, ut intestabilis vivat, nihil vivus impendat illicitis, nihil moriens relinquat indignis, omnia suis non moribus, sed naturae restituat, aut proximis, si deerit legitima successio, melius regenda dimittat, aut fisci dominio, deficiente agnatione, sine fraude molitionis intelligat obligata. Haec de solitariis. § 1. Caeterum quos Encratitas prodigiali appellatione cognominant, cum Saccophoris sive Hydroparastatis refutatos judicio, proditos crimine vel in mediocri vestigio facinoris hujus inventos, summo supplicio et inexpiabili poena jubemus affligi, manente 0535C ea conditione de bonis, quam omni huic officinae imposuimus, a latae dudum legis exordio. Sublimitas itaque tua det inquisitores, aperiat forum, indices denuntiatoresque sine invidia delationis accipiat. Nemo praescriptione communi exordium accusationis hujus infringat. Nemo tales occultos cogat latentesque conventus: agris vetitum sit, prohibitum moenibus, sede publica privataque damnatum. § 2. Ac summa exploratione rimetur, ut quicumque in unum Paschae diem non obsequenti religione convenerint, tales indubitanter, quales hac lege damnavimus, habeantur. Dat. prid. Kal. April. Constantinopoli, Antonio et Syagrio Coss. (382).

10. Iidem Aaa. Constantiniano Vicario dioeceseos Ponticae. Tascodrogitae a sedibus quidem suis minime 0535D propellantur, ad nullam tamen ecclesiam haereticae superstitionis turba conveniat, aut si forte convenerit, a conventiculis suis sine ulla mora propulsetur. Dat. XII Kal. Jul. Constantinopoli, Merobaude II et Saturnino Coss. (383).

11. Iidem Aaa. Postumiano Pf. P. Omnes omnino, quoscumque diversarum haeresum error exagitat, id est Eunomiani, Ariani, Macedoniani, Pneumatomachi, Manichaei, Encratitae, Apotactitae, Saccophori, Hydroparastatae, nullis circulis coeant, nullam colligant multitudinem, nullum ad se populum trahant, nec ad imaginem ecclesiarum parietes privatos ostendant, nihil vel publice vel privatim, quod catholicae sanctitati officere possit, exerceant. Ac si 0536A qui exstiterit, qui tam evidenter vetita transcendat, permissa omnibus facultate, quos rectae observantiae cultus et pulchritudo delectat, communi omnium bonorum conspiratione pellatur. Dat. VIII Kal. Aug. Constantinopoli, Merobaude II et Saturnino Coss. (383).

12. Iidem Aaa. Postumiano Pf. P. Vitiorum institutio Deo atque hominibus exosa, Eunomiana scilicet, Ariana, Macedoniana, Apollinariana caeterarumque sectarum, quas verae religionis venerabili cultu catholicae observantiae fides sincera condemnat, neque publicis, neque privatis aditionibus intra urbium atque agrorum ac villarum loca aut colligendarum congregationum aut constituendarum ecclesiarum copiam praesumat, nec celebritatem perfidiae suae vel 0536B solemnitatem dirae communionis exerceat, neque ullas creandorum sacerdotum usurpet atque habeat ordinationes. Eaedem quoque domus, seu in urbibus seu in quibuscumque locis passim turbae professorum ac ministrorum talium colligentur, fisci nostri dominio jurique subdantur, ita ut hi, qui vel doctrinam vel mysteria conventionum talium exercere consueverunt, perquisiti ab omnibus urbibus ac locis, propositae legis vigore constricti expellantur a coetibus, et ad proprias, unde oriundi sunt, terras redire jubeantur, ne quis eorum aut commeandi ad quaelibet alia loca aut evagandi ad urbes habeat potestatem. Quod si negligentius ea, quae serenitas nostra constituit, impleantur, et officia provincialium judicum et principales urbium, in quibus coitio vetitae 0536C congregationis reperta monstrabitur, sententiae damnationique subdantur, Dat. III Non Sept. Constantinopoli, Merobaude II et Saturnino Coss. (383).

13. Iidem Aaa. Cynegio Pf. P. Eunomiani, Macedoniani, Ariani, nec non Apollinariani inter sacrae religionis officia pro suis erroribus famosa sunt nomina. Omnes itaque, qui harum professionum vel pontificium sibi vel ministerium vindicarunt, qui se fugati nominis asserunt sacerdotes, quique in criminosa religione ministrorum sibi nomen imponunt, qui docere se dicunt, quod aut nescire aut discere sit dedecorum, omnibus hujus urbis latebris indagine curiosiore perspectis, sine ulla gratiae interventione pellantur; in aliis locis vivant, ac penitus a bonorum congressibus separentur. Dat. XII Kal. Febr. Constantinopoli, 0536D Richomere et Clearcho Coss. (384).

14. Iidem Aaa. Cynegio Pf. P. Apollinarianos caeterosque diversarum haeresum sectatores ab omnibus locis jubemus inhiberi, a moenibus urbium, a congressu honestorum, a communione sanctorum; instituendorum clericorum non habeant potestatem; colligendarum congregationum vel in publicis vel in privatis ecclesiis careant facultate. Nulla his episcoporum faciendorum praebeatur auctoritas; ipsi quoque episcopi, nomine destituti, appellationem hujus dignitatis amittant. Adeant loca, quae hos potissimum, quasi vallo, quodammodo ab humana communione secludant. His etiam illud annectimus, ut supra memoratis omnibus adeundi atque interpellandi screnitatem 0537A nostram aditus denegetur. Dat. VI Id. Mart. Thessalonica, Theodosio A. II et Cynegio Coss. (388).

15. Iidem Aaa. Trifolio Pf. P. Omnes diversarum perfidarumque sectarum, quos in Deum miserae vesania conspirationis exercet, nullum usquam sinantur habere conventum, non inire tractatus, non coetus agere secretos, non nefariae praevaricationis altaria manus impiae officiis impudenter attollere, et mysteriorum simulationem ad injuriam verae religionis aptare. Quod ut congruum sortiatur effectum, in specula sublimitas tua fidissimos quosque constituat, qui et cohibere hos possint et deprehensos offerre judiciis, severissimum, secundum praeteritas sanctiones, et Deo supplicium daturos et legibus. 0537B Dat. XVIII Kal. Jul. Stobis, D. N. Theodosio A. II et Cynegio V. C. Coss. (388.)

16. Iidem Aaa. Cynegio Pf. P. Nonnullos Arianorum formam nostrarum talem proferre jussionem comperimus, ut his liceat usurpare, quae suis videantur utilitatibus convenire. Qua sublata sciant, nullam hujusmodi jussionem e nostro sacrario profluxisse. Quidquid itaque fuerit ab his pro eorum commoditate prolatum, ut falsi reus teneatur, qui deinceps ea circumtulerit. Dat. V Id. Aug. Constantinopoli. Theodosio A. II et Cynegio Coss. (388).

17. Imppp. Valentinianus, Theodosius et Arcadius Aaa. Tatiano Pf. P. Eunomiani spadones nec faciendi, nec adipiscendi habeant licentiam testamenti. Quod circa omnes, quos vivos lex invenerit, volumus 0537C custodiri, nec quemquam praeteritae cujuspiam voluntatis privilegio defensari, cum, seu facta prius testamenta seu infecta doceantur, post hanc nostri oraculi sanctionem non habeant possidendi licentiam, non petendi, non etiam relinquendi haeredem nomine principali, non fideicommissario, non legatario, non tacito fideicommisso, vel quamcumque in hujuscemodi negotiis nuncupationem juris ordo constituit: sed omnia, quae talium esse vel futura esse constiterit, ut caduca fisci nostri viribus vindicentur. Nihil ad summum habeant commune cum reliquis. Dat. III Non. Maii Mediolano, Timasio et Promoto Coss. (389).

18. Iidem Aaa. Albino Pf. U. Quicumque sub nomine Manichaeorum mundum sollicitant, ex omni 0537D quidem orbe terrarum, sed quam maxime de hac urbe pellantur, sub interminatione judicii. § 1. Voluntates autem eorumdem, quinimo ipsae etiam facultates, populo publicatae nec vim testamentorum teneant, nec derelinqui per eos aut iisdem fas sit. Nihil ad summum his sit commune cum mundo. Dat. XV Kal. Jul. Roma, Timasio et Promoto Coss. (389).

19. Iidem Aaa. Tatiano Pf. P. Hi, qui scaevi dogmatis retinent principatum, hoc est episcopi, presbyteri, diaconi atque lectores, et qui clericatus velamine religioni maculam conantur infligere, sub cujuslibet haeresis sive erroris nomine constituti, ex funestis conciliabulis, seu intra urbem seu in suburbanis esse videantur, omni modo propellantur. 0538A Dat. VI Kal. Dec. Mediolano, Timasio et Promoto Coss. (389).

20. Exemplum sacrarum Litterarum. Haereticorum polluta contagia pelli urbibus, vicis proturbari ac nullis penitus jubemus patere conventibus, ne in quoquam loco sacrilega cohors talium hominum colligatur. Nulla eorum perversitati vel publica conventicula vel latentiora erroribus secreta tribuantur. Dat. XIII Kal. Jun. Roma, Tatiano et Symmacho Vv. CC. Coss. (391).

21. Iidem Aaa. Tatiano Pf. P. In haereticis erroribus quoscumque constiterit vel ordinasse clericos vel suscepisse officium clericorum, denis libris auri viritim mulctandos esse censemus: locum sane, in quo vetita tentantur, si conniventia domini patuerit, 0538B fisci nostri viribus aggregari. Quod si id possessorem, quippe clanculum gestum, ignorasse constiterit, conductorem ejus fundi, si ingenuus est, decem auri libras fisco nostro inferre praecipimus, si servili faece descendens paupertate sui poenam damni ac vilitate contemnit, caesus fustibus deportatione damnabitur. Tum illud specialiter praecavemus, ut, si villa dominica fuerit seu cujuslibet publici juris, et conductor et procurator licentiam dederint colligendi, denis libris auri proposita condemnatione mulctentur. Verum si quos talibus repertos obsecundare mysteriis ac sibi usurpare nomina clericorum jam nunc proditum fuerit, denas libras auri exigi singulos et inferre praecipimus. Dat. XVII Kal. Jul. Constantinopoli, Arcadio A. II et Rufino 0538C Coss. (392).

22. Imppp. Theodosius, Arcadius et Honorius Aaa. Victorio Proconsuli Asiae. Haeretici neque episcopi faciendi potestatem, neque episcoporum confirmationes licitas habeant. Dat. XVII Kal. Maii Constantinopoli, Arcadio III, et Honorio II, Aa. Coss. (394).

23. Iidem Aaa. Rufino Pf. P. Eunomianis, ne caperent aliquid vel relinquerent testamento, legem dudum credidimus promulgandam, quam quidem nunc consilio pleniore revocamus. Vivant jure communi, scribant pariter ac scribantur haeredes. Dat. XII Kal. Jul. Hadrianopoli, Arcadio III, et Honorio II, Aa. Coss. (394).

24. Iidem Aaa. Rufino Pf. P. Haereticorum dementia 0538D nec ulterius conetur perpetrare, quae repererit, nec illicita habere concilia: nusquam profana praecepta vel docere vel discere. Ne antistites eorumdem audeant fidem insinuare, quam non habent, et ministros creare, quod non sunt. Ne per conniventiam judicantum omniumque, quibus per constitutiones paternas super hoc cura mandata est, ejus modi audacia negligatur et crescat. Dat. VII Id. Jul. Constantinopoli, Arcadio III, et Honorio II, Aa. Coss. (394).