Anno Domini CCCLXXX.
Rescriptum Gratiani Augusti Ad Aquilinum Vicarium Urbis, Quo id omne prope conceditur, quod superiori epistola petitum est.
( Coust. p. 530.)

Gratianus et Valentinianus Augusti Aquilino vicario.

0583B

1. De neglectis praeceptis Gratianus queritur. Edicta adversus Ursinum jam ad Simplicium data. — Ordinariorum sententiae judicum, aut quae temporum limes, aut contumaciae pronuntiatio, aut habitum coram patribus sanxit examen, nec a mediocri auctoritate labefactari atque convelli, nec a potentioribus, nec impudentibus pertimescunt. Nostra praecepta, per vestram negligentiam destituta, quae tandem poterit firmare sententia? quam quidem, dum despicitis, non excitetis ut longae tolerantiae in desperatos sumat effectum, et officium metus cogat agnosci. At nonne absurdius est quod Ursini jussit amentia, quam quod serenitas nostra mitibus persuasit edictis, ut omnes qui impios coetus profanata religione 0583C tentarent, vel ad centesimum Urbis milliare pellerentur, ubi pertinax furor ab obsequentibus 0584B destitutus in ejus tantum perniciem rueret, qui solus erraret; et ut condemnati judicio recte sentientium sacerdotum, reditum postea vel ad ecclesias quas contaminaverant non haberent, vel redintegrationem judicii frustra a nobis impudenti pervicacia precarentur? Repetat laudanda et spectata tua sinceritas, quales ad virum clarissimum Simplicium quondam vicarium litteras clementia nostra transmiserit, et desinat iterationem sperare mandati: quia pigendus mansuetudinis nostrae pudor est instaurare praeceptum.

2. Ecclesiam turbant, Ursinus, Parmensis episcopus, Florentius Puteolanus. — Ursinum quidem Gallia coercet, et ne motus aliquos inquietos exerceat cohibet Agrippina secessio: quem tamen ipsum per 0584C occursantes obtundentem saepius, quam monentem, ad hoc ut sequentes abjiceret, audivimus. Isaacem 0585A remotus Hispaniae angulus titulo damnationis inclusit, non bene capiti consultum, si quid turbarum vesanus agitaverit. Parmensis episcopus eo perniciosior, quod inclytae urbi magis proximus, et imperitorum multitudinem magis exagitat, et Ecclesiam, de qua judicio sanctorum praesulum dejectus est, inquietat, inanem videlicet gloriam sententiae gravioris exspectans. Quem, si quid decessor tuus devoti vigoris habuisset, protinus ultra fines debuisset extrudere. Et Florentius Puteolanus, post damnationem quam recto judicio convictus accepit, mansuetudinem nostram inquietare conatus, dignum tulit in progressione responsum. Post quintum decimum annum Ecclesiam, de qua extrusus fuerat, rursus contaminare conatur: congressiones illicitas facere molitur, 0585B egentemque consilii multitudinem, perditi animi persuasione depravat. Nostrorum videlicet judicum socordia fretus, qui privatae gratiae imperialia praecepta condonant, et religionem, quam nos jure veneramur, quam fortasse ipsi negligunt, inquietari patienter accipiunt.

3. Claudianus Donatista.—Claudianus etiam ab his, qui contra divina praecepta vitia religionis instaurant, ab his, inquam, quos expelli jusseramus, accitus, quasi parum facinoris aggressus esset, si in Africa perstitisset, Romae sese dicitur intimasse: falsusque praeceptor vel expertes adhuc devio profanare mysterio, vel jam initiatos ex integro nititur flagitio majore corrumpere: cum religionis sanctissimae disciplinam non cumulet iteratio, sed evertat. 0585C Quem nos Claudianum dissimili poena ac meruit prosequentes, repetere tantummodo patriam hactenus, remota severitate, praecepimus. Sed residere etiam nunc dicitur imperitos sollicitans, et cassam omnino mercedem requirens, perdit animas corporum redemptorum.

4. Damasi innocentia Valentiniano I probata. — Hinc illi insectatores sanctissimae sedis, non solum Dei numine, quod satis erat, sed etiam judiciorum examine exploratum mentis sanctissimae virum, ut 0586A etiam divo patri Valentiniano est comprobatum, turpissimis calumniis episcopum Damasum inquietare non veriti, postquam desperaverunt posse percelli, populum pro quo ille divinitati obses est inquietant. Sed hactenus stertit iners dissimulatio judicantium, nec est admonere necesse, quo possit sanctio contempta procedere: hactenus, inquam, stertit apparitorum supina desidia.

5. Turbarum auctores ult. C. millia ab Urbe pellendi. — Post haec nisi omnes, ut nominatim jussionis nostrae summa complectitur, vel quos turbas istiusmodi molientes sanctorum episcoporum concilia consensu ostenderint, ultra centesimum milliarium ab Urbe depuleris, atque earum civitatum finibus extorres esse praeceperis, quarum plebem vel ecclesias, 0586B vel per se, vel per simile sui vulgus exercent, praeter aestimationis injuriam, cujus apud bonos non levis jactura est, piaculum neglectae sanctionis incurres.

6. Judiciorum ecclesiasticorum ordo, quo contumaces reprimantur. — Volumus autem, ut quicumque judicio Damasi, quod ille cum consilio quinque vel septem habuerit episcoporum, vel eorum, qui catholici sunt, judicio vel concilio condemnatus fuerit, si injuste voluerit ecclesiam retentare, ut qui evocatus ad sacerdotale judicium per contumaciam non ivisset; aut ab illustribus viris praefectis praetorio Galliae atque Italiae, sive a proconsulibus, vel vicariis, auctoritate adhibita, ad episcopale judicium remittatur, vel ad urbem Romam sub prosecutione perveniat: aut si in longinquioribus partibus alicujus 0586C ferocitas talis emerserit, omnis ejus causae dictio ad metropolitae in eadem provincia episcopi deducatur examen; vel si ipse metropolitanus est, Romam necessario, vel ad eos quos Romanus episcopus judices dederit, sine dilatione contendat; ita tamen ut quicumque dejecti sunt, ab ejus tantum urbis finibus segregentur, in quibus fuerint sacerdotes. Minus enim graviter meritos coercemus, et sacrilegam pertinaciam lenius quam meretur ulciscimur. Quod si vel metropolitani episcopi vel cujuscumque sacerdotis 0587A iniquitas est suspecta, aut gratia: ad Romanum episcopum vel ad concilium quindecim episcoporum finitimorum accersitum liceat provocare: modo ne post examen habitum quod definitum fuerit integretur.

7. Qui adversus episcopum non facile audiendi. — Jam vero illud, quod in negotiis quoque rerum minorum 0588A et in levibus causae dictionibus animis nostris justitia naturalis inseruit, multo diligentius in causis justissimis volumus convalescere: ne facile sit cuiquam praedito notabili pravitate morum, aut infami calumnia notato, personam criminatoris assumere, aut testimonii dictionem in accusationem episcopi profiteri .