Scholium.

Sententia Doctoris, incorruptibilitatem animae non esse demonstratam, neque Philosopho fuisse evidenter notam, quia habet quaedam principia, quae faciebant ad oppositum; et respondet ad omnia argumenta allata, quibus probatur hanc incorruptibilitatem demonstrari. Vide Doct. fusius in Oxon. hic q. 2. a n. 16.

Quantum igitur ad istam propositionem, respondeo, et dico quod non videtur mihi nota ratione naturali, nec hoc potest probari per Philosophum. Nam Philosophus habuit aliqua principia, ex quibus videbatur sequi, quod anima esset incorporalis et immortalis, sicut sunt illa quae allegata sunt; aliqua habuit, ex quibus videbatur sequi oppositum. Unde non fuit certus quae fuit forma hominis, et quae non et ideo; perpetuitas, de qua ipse loquebatur, non erat alia, nisi non uti organo in operando. Unde secundum ipsum, sicut rectum semper est in materia, sic id, quo homo intelli git 7. Metaphys. text. 60.

Item 3 de Anima: Anima intelligere non est aliud, quam ipsam texere vel oedificare.

Item, 12. Metaph. dicit quod forte non est tota anima, sed pars, quae manet post corpus; igitur ubique loquitur incerte et dubitative de perpetuitate ejus. Si enim posuisset eam simpliciter incorruptibilem, omnia principia sua de naturalibus essent destructa. Dicit enim 7. Met. text. 60. quod impossibile est in composito esse aliud esse totius praeter esse partium, nisi in forma totius, quae est alia a forma partis. Probat autem ibi formam totius, vel totum esse aliud a partibus, et conjunctim et divisim. patet ibi de ab syllaba; quae tam materia quam forma sunt tantum partes materiales respectu formae totius, ibidem et 5. Metaph. Si igitur maneret anima post corpus, anima non esset forma, nec pars, sed totum, quod ipse improbat ibi, ideo credo quod magis convenienter dixisset animam intellectivam esse corruptibilem, posito quod sit propria forma corporis et non totius.

Ad argumenta igitur, quae sunt ad probandum incorruptibilitatem ejus, respondeo. Ad primum de secundo de anima cum dicitur quod separatur a corpore tanquam perpetuum a corruptibili, verum est quantum ad operationem suam, in qua non utitur organo. Unde perpetuitas, de qua ipse loquebatur, non erat alia, nisi non uti organo in operatione illa. Propter organum enim debilitatur potentia in operando, et dirimitur virtus ex passione, et tantumdem dissoluta debita commixtione organi propter frequenter agere, vel ex excellentia objecti corrumpitur potentia. Per oppositum dicitur anima intellectiva incorruptibilis, non quia sit simpliciter talis, sed quia non utitur organo corporali in operando, nec fatigatur virtus ejus in operando propter excellentiam intelligibilis.

Et cum arguis, quod si sit simpliciter incorruptibilis, quantum ad operationem, quod sit simpliciter incorruptibilis, secundum il lud 1. de Anima, quod separatur secundum esse, quia est per se, dico quod si anima esset simpliciter incorruptibilis in operando, bene sequeretur quod esset incorruptibilis in essendo; sed non est simpliciter incorruptibilis in operando, etiam secundum intentionem Philosophi, quia licet non intelligat per orga num, corrumpitur tamen intelligere quodam interiori corrupto, 1. de Anima text. com. 66. ubi Philosophus vult quod operationes sint primo totius, et secundum hoc dependet operatio a perfectibili, et potentia ejus corrupta corrumpitur intelligere. Et similiter cum ipsa sit naturalis, et propria perfectio corporis, ut proprii perfectibilis, sequitur quod ipsa corrumpitur ipso perfectibili corrupto. Ipse enim expresse non posuit aliquam formam ab extra, sed ab intra tantum eductam de potentia materiae, et in ipsam corruptibilem.

Ad secundum, dico quod Philosophus de illa differentia, quam ponit inter sensum et intellectum, non plus concludit pro anima intellectiva, nisi quod ipsa non utitur organo in operando, sicut potentiae sensitivae, quia uti organo non . est necessarium nisi potentiis sensitivis, quae sunt alicujus generis determinati et qualitatum contrariarum unius generis in mera proportione ad illas.

Et cum dicis ultra, igitur non corrumpitur, dico quod verum est de corruptione propria, quia pars non per se corrumpitur, sicut nec per se generatur; corrumpitur tamen per accidens ad corruptionem totius, quod per se generatur et corrumpitur, 5. et 7. Metaph. tam in essendo quam in operando, quando totum corrumpitur in esse vel in operari.

Ad aliud de desiderio naturali, dico quod naturale desiderium ad semper vivere, non est aliud, quam quaedam naturalis inclinatio ad talem actum. Unde dicit 2. de Generat. quod in omnibus dicimus naturam semper velle esse, quantum in se est; sed materia et forma non possunt semper continuare esse compositi. Similiter quod immortalitas, vel incorruptibilitas sit illud, ad quod est inclinatio naturalis, non est bene probatum.

Ad probationem de 3. Ethicorum, dico quod quocumque actu voluntatis non electivo possum appetere quodcumque apprehensum, etiam per errorem, sicut tam possibilia quam impossibilia. Et ideo dicit Philosophus ibidem, quod velle absolute est impossibilium, electio tantum possibilium, ad quae possunt congrua media inveniri. Sed quod possibilis sit immortalitas, vel incorruptibilitas homini, hoc oporteret probare, quia haec non est nota lumine naturali, nec ratione naturali; unde minor non est nota naturaliter. Unde cum immortalitas fuerit apprehensa, sive per inductionem, sive per opinionem vel fidem, vel rationem errantem, statim potest appeti, sed non efficaciter, et ex electione, quia electio non sequitur communiter, nisi dictamen rectae rationis. Ista autem comprehensio immortalitatis, ut possibilis, non est ex ratione naturali, sed tantum ex inductione, vel fide.

Et si objicitur secundum Philosophum 2. de Gener. quod natura in omnibus desiderat quod melius est ' sed immortalitas est simpliciter melior mortalitate; igitur ratione naturali potest apprehendi, et naturaliter eligi, ut possibile.

Respondeo quod Philosophus solvit hoc ibi text. 59. quia natura semper desiderat quod melius est, et melius est esse quam non esse; addit autem: Hoc autem in omnibus impossibile continue stare propter longe a principio distare, et ideo reliquo modo complevit Deus naturam, continuam facere generationem; et ideo illo modo completur desiderium naturae, quo modo natura est capax repleri. Non diceret autem Aristoteles naturam humanam esse capacem immortalitatis, vel incorruptibilitatis, nisi secundum speciem, et non secundum aliquod individuum, quia speciem ponit perpetuam secundum generationem perpetuam hominum successivam, et ita non ponit animam ex se incorruptibilem, sed quasi per accidens ex incorruptibilitate et perpetuitate speciei, et ita quamlibet ex se corruptibilem.

Ad aliud, cum dicit quod materia est principium corruptionis, etc. dico quod non oportet omne illud, quod non habet materiam, esse incorruptibile nec omne illud quod est corruptibile, habere materiam tanquam partem sui, sed sufficit quod compositum quod informat, habeat materiam ut partem sui, qua corrupta corrumpitur etiam psum informans. Licet igitur forma non per se corrumpatur, sicut nec per se generatur, corrumpitur tamen ad corruptionem totius compositi, et sic corrumpuntur omnes formae accidentales corrupto susceptivo. Argumentum tunc aeque concluderet de omni forma accidentali, quod esset simpliciter incorruptibilis, sicut de anima.

Ad illud Philosophi, 12. Metaphys. dico quod loquitur dubitando, et sine assertione. Unde non oportet quod omne illud quod dicit Philosophus, sit demonstratio, quia multa dixerunt Philosophi, quae acceperunt a prioribus Philosophis persuasi per rationes probabiles eorum, et non semper demonstrativas. Ita in proposito dico, quod bene verum est quod si alicubi inveniatur a Philosophis dictum quod anima sit incorruptibilis, haec quidem conclusio probabilior est quam opposita.

Ad illud Philosophi 16. de Animalibus, quod nunquam invenitur a Philosopho, quod ipse asserat animam intellectivam esse ab extrinseco, sed si alicubi hoc dicit, hoc dicit propter operationem ejus, respectu cujus non utitur organo, vel dubitando secundum opinionem aliorum. Unde si simpliciter esset ab extrinseco, non poneret Philosophus quod esset forma naturalis ipsius corporis sibi propria, quia principium apud eum est, quod de nihilo nihil fit, et quod cuilibet potentiae passivae in natura correspondet potentia activa in natura. Et ideo, quia ponit eam formam propriam ipsius corporis organici, ut patet in multis locis, 2. et 3. de Anima, ponit eam corrumpi ad corruptionem totius.

Ad aliud de virtuoso, respondet ipsemet Philosophus ibidem, quod melius est uno anno vivere virtuose, quam multis annis totam vitam vitiosam habere, et miseram. Unde patet quod consequentia prima non valet, nec probatio ejus, quia in moriendo secundum dictamen rectae rationis propter illud pro quo moriendum est, dat sibi majus bonum, et laudabilius est hoc ei, quam si salvaret esse suum non exponendo se morti in tali casu, et viveret infeliciter omittendo actum virtutis et bonum moris.

Ad aliud, cum dicitur quod si est corruptibilis, aut per se, aut per accidens? Dico quod sumendo per accidens, prout opponitur ei quod est per se, anima potest corrumpi per se, sicut generari per se, quia cujus totum per se et primo generatur et corrumpitur, ejus partes per se generantur et corrumpuntur, etsi non primo. Sumendo au tem per accidens, prout opponitur ei, quod est primo tale: sic concedo quod anima corrumpitur per accidens ad corruptionem totius. Et ad probationem dico quod assumit falsum, cum dicit quod esse animae est esse totius, quia tunc sola differentia specifica hominis complete definiret hominem, et perfecte indicaret quid est homo, quod est falsum, et contra Philosophum 7. Metaphys. c. de partibus. Esse etiam cujuslibet est accidens illi secundum istos, et per consequens non est idem illi, cujus est, et per consequens idem secundum esse potest separari a se, et secundum hoc, idem non separatur a se ipso, sed ab alio, quia ab ejus accidente. Tenendo tamen, quod credo magis verum, quod esse non differt realiter ab essentia, tunc dico quod licet idem secundum esse non potest separari a se, ut sit et non sit simul secundum idem, potest tamen incipere et desinere esse, quia ejus esse potest esse terminus a quo talis transmutationis, et ejus non esse terminus ad quem, et e converso, non esse ejus posset esse terminus a quo oppositae transmutationis, et esse ejus terminus ad quem. Dato igitur quod esset esse totius, quod falsum est, adhuc non sequitur quin posset corrumpi et desinere esse, sicut et incipere, quia hoc concluderet quod Deus non posset animam, vel Angelum, vel aliquam aliam essentiam simplicem simpliciter destruere, vel annihilare, quod est falsum. Non enim omnis corruptio est per separationem positivi a positivo; et dato quod esset, habetur intentum in proposito.

Ad aliud per se esse, dico quod per se esse potest dupliciter accipi. Uno modo pro esse incommunicabili, et sic per se esse est incommunicabiliter esse; alio modo per se esse pro esse subsistentiae, et sic per se esse est per se subsistere. Modo dico quod anima habet per se esse a Deo primo, et sic nulli dat esse. Secundo modo non habet per se esse, quia non per se subsistit, sed habet per se esse, id est, nulli accidere. Sed non sequitur: Habet sic per se esse, igitur non dependet a corpore; forma enim ignis non accidit materiae, et tamen dependet a materia; formae enim, etiam substantiales omnes, dependent a Deo et tamen non accidunt sibi vel universo.

Dico igitur ad hunc articulum, quod pro hoc non video aliquam rationem demonstrativam necessario concludentem propositum. Sed ad hoc est manifesta auctoritas Salvatoris in Matth. c. 10. No lite, inquit, timere eos, qui occidunt corpus, animam autem non possunt occidere, sed potius eum timete, qui potest et animam, et corpus perdere in gehennam.