Scholium.

Sententia D. Thomae et Aegidii spiritum torqueri igne, quatenus eum apprehendit sibi disconvenientem, refutatur clare. Secunda sententia Henrici per habitum supernaturalem spiritum subdi corpori, ut ab eo puniatur, refutatur clarius.

Hic dicitur quod spiritus affliguntur et cruciantur ab igne corporali, non inquantum ipsi apprehendunt sensu apprehensione simplici, sed inquantum apprehendunt ipsum apprehensione firma et certa, tanquam contrarium et inconveniens, sive disconveniens suae naturae, licet talis apprehensio vel existimatio sit falsa, et decipiantur secundum eam. Illud confirmant per auctoritatem Gregorii lib. 4. Dialogorum parum ante medium, teneri per ignem spiritum dicimus, nam eo, ipso patitur quod videt, et quia cremari se aspicit, cruciatur.

Huic videtur concordare Avicen na 9. Metaph. cap. ultimo, loquens de dispositione animarum humanarum exutarum a corporibus suis, dicit, animae malae vident paenam, quam imaginantur in hoc mundo, et affligun tur ea. Forma enim imaginata non est debilior sensibili reali, sed est major in expressione imaginatae, sicut patet in somnis, ubi somniatum majus est pro modulo suo quam sensibile pro suo; igitur cum virtus aestimativa sit perfectior et efficacior, quando est separata, quam quando est conjuncta propter paucitatem impedientium, et expoliationem animae, et habilitatem animae recipientis talem aestimationem, vel imaginationem poenae, multo major erit tunc in alio saeculo ex sola imaginatione ejus, quam modo sit ex ejus reali sensatione.

Contra, si hoc esset verum, tunc sequeretur oppositum opinionis intendentis probare quod spiritus patitur igne corporeo, nam secundum hoc non pateretur spiritus ab igne corporeo, sed a sua falsa aestimatione et imaginatione, quod est inconveniens, quia sicut nullus falsa opinione est beatus, sic nec falsa opinione est miser.

Praeterea, secundum Dionysium 4. de divin. nom. Doemones ha bent omnia naturalia splendidissima et integra; sed non est probabile quod mali spiritus habentes talia naturalia, videntes illum ignem, existimarent illum suae naturae contrarium, et disconvenientem, vel laesivum, nisi ita esset in re quod esset realiter disconveniens et laesivus, aliter deciperentur; igitur. Praeterea, Gregorius supra citatus dicit quod anima non solum videndo, sed experiendo realiter patitur ab illo igne. Similiter Augustinus 22. de civitate Dei, cap. 10. dicit spiritus incorporeos posse ignis corporalis poena affligi, non est ambigendum, et post dicit quod et fidei in omnibus natura communiter adhoereat, quia doemones sunt spiritus, tamen licet in corpore corporeis sunt ignibus cruciandi.

Aliter dicitur quod ignis non affligit spiritus damnatos virtute naturali ignis, sed inquantum est instrumentum divinae justitiae isto modo, quod spiritus realiter ideo patiatur ab igne corporali, quia sibi datur a Deo quidam habitus et tunica supernaturalis propter peccata, sic receptivus talis passionis corporalis, et sine illo habitu non posset pati, nec subjici actioni alicujus corporis.

Contra, iste habitus supernaturalis datus spiritui, aut est corporalis tantum, vel spiritualis? Si corporalis, igitur in ipso violenter, quia est contrarius naturali inclinationi ipsius susceptivi, et per consequens non est aliud ponere in ipso talem habitum corporalem, quam ponere in ipso calorem realem immediate, quia non magis repugnat sibi unum quam aliud. Unde ponere qualitatem corporalem in spiritu, non est minus inconveniens, quam ponere qualitatem spiritualem in corpore, ut scientiam in lapide. Si est spiritualis, tunc non magis subjicit spiritum actioni ignis corporalis, quam natura sua, quae est mere spiritualis: igitur tunc quaeramus tertium, et de isto arguitur sicut prius, et erit processus in infinitum; vel ex se subditur actioni ignis, quorum utrumque est eis inconveniens:

Item, habitus non datur potentiae absolutae, sed tantum ad faciendum vel habilitandum potentiam ad agendum vel patiendum secundum omnes modernos communiter, quia quo quis potest absolute agere, vel pati, est potentia; igitur in cujus natura non est alia potentia ad patiendum ab aliquo passionem corporalem, non est habitus disponens ad patiendum, quia disponens vel habilitans aliquid ad patiendum praesupponit illud, quia contradictio est, quod in natura spiritus non sit potentia ad patiendum, et tamen quod in eo sit habitus habilitans ad patiendum. Constat autem. ut ponis, quod spiritus non habet potentiam ad patiendum tali passione, quia spiritus non est receptivus passionis corporalis, sicut nec corpus passionis spiritualis; igitur superflue ponitur talis habitus.

Item, si spiritus non recipit talem passionem corporalem ab igne mediante isto habitu, non recipitur immediate in natura Angeli, sed in tali habitu, sicut superficies recipit immediate albedinem, non subjectum, et per consequens si Deus illum habitum separaret a spiritu, quod est satis possibile, cum non sit aliquid ejus intrinsece, sequeretur quod talis habitus immediate pateretur, et nullo modo natura spiritus, sicut si Deus separaret superficiem coloratam a corpore, esset ipsa colorata immediate et realiter, et nullo modo corpus; frustra igitur ponitur talis habitus.

Multae sunt aliae opiniones circa hanc materiam, quaere in Richardo in hac distinctione.