Articulus 1

Utrum deus per essentiam suam in statu viae possit a nobis amari.

Argumentum 1

Ad primum sic proceditur. Videtur quod deus non possit a nobis in statu viae immediate amari. Intellectus enim velocior est quam affectus: unde dicit Augustinus, quod praecedit intellectus; sequitur tardus aut nullus affectus. Sed intellectus noster in statu viae non potest deum immediate videre. Ergo nec affectus amare.

Argumentum 2

Praeterea, amor non potest esse incogniti et non visi; unde philosophus in 9 ethic., dicit, quod nullus amare incipit specie non praedelectatus. Sed in statu viae non videmus essentiam divinam. Ergo nec ipsum immediate per essentiam amare possumus.

Argumentum 3

Praeterea, cognitio patriae excedit cognitionem viae, inquantum homo in patria videt deum per essentiam immediate. Si ergo in via homo deum immediate amaret, caritas patriae non excederet caritatem viae.

Argumentum 4

Praeterea, ex hoc contingit quod deum in statu viae immediate videre non possumus, quia ex visibilibus in invisibilium cognitionem devenimus.

Sed similiter devenimus ex amore visibilium in amorem invisibilium; unde Gregorius dicit in quadam homil.: regnum caelorum rebus terrenis simile dicitur, ut per hoc quod animus novit diligere, discat et incognita amare; et in praefatione dicitur: ut dum visibiliter deum cognoscimus, per hunc in invisibilium amorem rapiamur. Ergo similiter in statu viae non diligimus deum immediate.

Argumentum 5

Praeterea, voluntas, quae est prima radix peccati, magis debuit corrumpi per peccatum quam aliqua alia potentiarum animae. Sed intellectus non potest actum suum, qui est videre, exercere circa deum immediate. Ergo neque voluntas actum delectationis.

Sed Contra 1

Sed contra, Augustinus in Lib. Confess.: vae illis qui diligunt nutus tuos pro te. Nutus autem divini dicuntur participatio bonitatis divinae in creaturis.

Ergo deus amatur a sanctis in statu viae immediate, non solum secundum quod ejus bonitas in creaturis participatur.

Sed Contra 2

Praeterea cognitio viae, propter hoc quod deum mediantibus creaturis cognoscit, evacuatur, et est aenigmatica. Sed caritas nunquam excidit, 1 corinth. 13. Ergo non diligit deum mediante creatura.

Sed Contra 3

Praeterea, illud quod est medium cognoscendi, est ratio cognitionis; et similiter debet esse de dilectione.

Sed ratio diligendi deum non sunt creaturae, immo potius e converso, maxime loquendo de dilectione caritatis. Ergo deus immediate per essentiam amatur.

Corpus

Respondeo dicendum, quod in potentiis ordinatis ita est quod ubi terminatur operatio prioris potentiae, ibi incipit operatio sequentis; sicut patet quod sensus terminatur ad imaginationem, quae est motus factus a sensu secundum actum; et intellectus in termino imaginationis incipit, quia phantasmata accipit pro objecto, ut dicitur in 2 Lib. De anima; et ideo illarum rerum quae non habent phantasmata, cognitionem non potest accipere, nisi ex rebus quarum sibi repraesentantur phantasmata. Unde in statu viae, in qua accipit a phantasmatibus, non potest deum immediate videre; sed oportet ut ex visibilibus, quorum phantasmata capit, in ejus cognitionem deveniat.

Quamvis autem ipsam essentiam non videat immediate, tamen cognitio intellectus ad ipsum deum terminatur, quia ipsum esse ex effectibus apprehendit; unde cum ad intellectum affectus sequatur, ubi terminatur operatio intellectus, ibi incipit operatio affectus, sive voluntatis. Dictum est autem, quod operatio intellectus, scilicet ejus cognitio, ad ipsum deum terminatur, quem esse ex effectibus apprehendit; unde operatio voluntatis circa ipsum deum potest esse immediate nullo medio interveniente quod ad voluntatem pertineat; multis tamen mediis praecedentibus ex parte intellectus, quibus in deum cognoscendum pervenit.

Ad 1

Ad primum ergo dicendum, quod intellectus est velocior quantum ad hoc quod praevenit affectum: sed affectus in amando magis pertingit ad intima, ut supra dictum est.

Ad 2

Ad secundum dicendum, quod amor oportet quod sit cogniti et visi aliqualiter, sed non cogniti et visi in se; unde illud quod cognoscitur in alio, potest in seipso amari.

Ad 3

Ad tertium dicendum, quod quanto bonum plenius cognoscitur, tanto magis est amabile; et praecipue illud bonum quod est finis, et in quo non invenitur aliquod quo offendatur affectus; et ideo, quia deus plenius cognoscetur in patria, quam nunc, etiam plenius amabitur. Sed ista diversitas ex parte cognitionis erit per id quod est proprium cognitioni, scilicet cognoscere per se, non alio; et ideo non erit unius rationis cognitio. In affectu autem erit per diversitatem, non ejus quod per se ad ipsam pertineat, sed per diversitatem cognitionis; et tamen erit eadem ratio amoris, sed differt amor per magis et minus.

Ad 4

Ad quartum dicendum, quod hoc quod amor ex visibilibus ad invisibilia tendat, non est ex parte sui, sed ex parte cognitionis praecedentis; unde in utraque auctoritate inducta fit mentio de cognitione.

Ad 5

Ad quintum dicendum, quod per peccatum non est ablata potentiarum animae natura, nec illud quod eas secundum naturam suam consequitur.