DE PRIMO RERUM OMNIUM PRINCIPIO
Ad duas primas conclusiones ostendendas praemitto unam conclusionem talem:
De dictis quatuor divisionibus ostendendis et de extremis dictorum ordinum essentialium comparandis.
CONCLUSIONES. 1. Nulla omnino res essentialem ordinem habet ad se.
2. In quocumque ordine essentiali est circulus impossibilis.
3. Quod non est posterius priore, nec posteriore.
4. Quod non est finitum, non est effectum.
5. Quod non est effectum, non est finitum.
6. Quod non est effectum, non est materiatum.
7. Quod non est materiatum, non est formatum.
8. Quod non est causatum a causis extrinsecis, non est causatum a causis intrinsecis.
9. Quatuor genera causarum in causando idem essentialiter ordinantur.
10. Si dico comparantur ad eamdem causam: aut igitur proximam, aut remotam.
11. Non omne causatum causae propinquius, est causa causati remotioris.
12. Nihil dependet essentialiter nisi a causa, vel a causato propinquare alicujus causae.
13. Non omne excessum dependet essentialiter ab eminenle.
14. Non omne dependens est excessum ab illo a quo dependet.
15. Nunquam pluralitas ponenda est sine necessitate.
16. Omne finitum est excessum.
Domine Deus noster, qui doctorem venerabilem Augustinum de te trino seriose scribentem infallibiliter docuisti, quod ipse in primo de Trinit, scripsit, dicens, Nulla res omnino est, quae seipsam ut sit gignat: nonne tu nobis aeque certitudinaliter impressisti hanc similem veritatem.
Quod nulla omnino res essentialem ordinem habet ad se ?
Nam de ordine eminentiae, quid impossibilius quam idem seipsum excedere secundum perfectionem essentialem? De aliis sex ordinibus, quid impossibilius, quam idem a se dependere, quam sine seipso posse esse secundum intellectum hujus superius assignatum? hoc etiam consonat veritati:
Quia in quolibet ordine essentiali, est circulus impossibilis.
Quia quidquid est prius priori, est prius posteriori: sequitur oppositum primae ex secunda negata. Idem etiam erit prius et posterius eodem, et perfectius et minus perfectum eodem, et dependens et independens respectu ejusdem, quae longe sunt a vero Hunc circulum excludit Aristoteles a demonstrationibus, 1. Poster. text. com. 6. et inde, nec minus impossibilis est in rebus. Juxta hanc secundam regulam explico quamdam, quae a prima probatur et in ipsa satis includitur, quia inferius utar ipsa.
Quod non est posterius priore, nec posterius posteriore.
Sequitur ex affirmativa dicta. Ex ista sequitur, quod illud quod non dependet a priori, nec a posteriori. Et ultra, quod non est causatum causae prioris, nec posterioris, quia posterior in causando dependet a priori causante. Jam te Deo duce, dictos sex ordines ad invicem comparemus. Et primo quatuor ordines causae ad causatum. Istorum tamen differentiam, vel in dividendo sufficientiam, quia satis nota videtur, utrumque hic praetermitto prosequi, quia prolixum posset esse, nec ad propositum necessario requisitum, tantummodo dictos ordines quantum ad concomitantiam, vel consecutionem ex parte causati, in sex conclusionibus comparando.