Scholium.

Evidenter ostenso, aliquam naturam esse effectivam, conclus. 1. convincit etiam hac conclus. 2. aliquod effectivum esse simpliciter primum a nullo dependens. Cujus fundamentum est, quia ascendendo non est ire in infinitum, etiam secundum Philosophos, loquendo de causis essentialiter ordinatis, quas bene explicat, et tres differentias earum a causis accidentaliter ordinatis: ut hoc convincat, probat tres propositiones. Primam, infinitatem essentialiter ordinatorum esse impossibilem, quinque rationibus. Secundam, Infinilatem accidentaliter ordinatorum impossibilem esse, nisi detur status in essentialiter ordinatis. Tertiam, Negato ordine essentiali, infinitatem adhuc esse impossibilem, et per consequens dandum esse primum effectivam, a nullo dependens. Totam hanc litteram fere immutatam habet Doctor 1 d. 2. q. 2. art. 1. a n. 11. ubi fuse Lichet. Bargius, et alii ejus expositores.

Aliquod effectivum est simpliciter primum.

Hoc non est effectibile, nec in virtute alterius effectivum. Probatur ex prima sic: Aliquod effectivum sit A, si est primum, hoc modo exponendo primum, habetur propositum: si non; ergo est posterius effectivum, quia effectibile ab alio, vel quia virtute alterius effectivum. Si negatur negatio, ponitur affirmatio. Illud alterum sit B, de quo arguitur sicut argutum est de A, aut procedetur in infinitum in effectivis, quorum quodlibet respectu prioris erit secundum, aut stabitur in aliquo priore, non habente prius: infinitas non est possibilis in ascendendo; ergo primitasnecessaria, quianonhabens pinus, nullo priore se est posterius, nam circulum in causis destruit conclusio secunda secundi capitis. Hic instatur: quia secundum philosophantes, est possibilis infinitas in ascendendo, sicut ipsi ponebant de generantibus infinitis, quorum nullum esset primum, sed quodlibet secundum, et tamen hoc ab eis ponebatur sine circulo. Hanc instantiam excludendo, dico quod Philosophi non posuerunt infinitatem possibilem in causis per se, et essentialiter ordinatis, sed tantum accidentaliter, sicut patet per Avicennam 6. Metaph. cap. 5. ubi loquitur de infinitate individuorum in specie. Sed ad propositum ostendendum expono, quae sint causae essentialiter subordinatae, et quae accidentaliter. Ubi sciendum, quod aliud est loqui de causis per se et per accidens, et de causis essentialiter et accidentaliter ordinatis. Nam in primo est comparatio unius ad unum, scilicet causae ad causatum: et est causa per se, quae secundum naturam propriam, non secundum aliquid sibi accidens, causat: et causa per accidens est,

quae per aliquid sibl accidens causat, et sic est comparatio duarum causarum inter se, inquantum est ab eis causatum. Et differunt in tribus causae essentialiter et per se ordinatae, ab accidentaliter ordinatis. Prima differentia est, quia in per se, secunda inquantum causat, dependet a prima: in per accidens, non, licet in esse vel in aliquo alio, dependeat. Secunda est, quia in per se ordinatis est causalitas alterius rationis et alterius ordinis, quia superior est perfectior, in accidentaliter ordinatis, non. Haec dependet, sive sequitur ex prima. Nam nulla causa a causa ejusdem rationis, dependet essentialiter in causando, quia in causatione alicujus, sufficit unum unius rationis. Tertia sequitur ex duabus praemissis, scilicet quod omnes causae per se ordinatae simul necessario requiruntur ad causandum, alioquin aliqua per se causalitas deesset effectui, sed non requiruntur simul accidentaliter ordinatae. Ex istis ostenditur propositum sic: Infinitas essentialiter ordinatorum est impossibilis, et infinitas accidentaliter ordinatorum est impossibilis, nisi ponendo statum in essentialiter ordinatis; ergo omni modo est impossibilis infinitas in essentialiter ordinatis. Si etiam negetur ordo essentialis, infinitas est impossibilis: ergo omnino est aliquod primum simpliciter effectivum. Hic sunt tres propositiones assumptae. Propterbrevitatem, prima dicatur A, secunda B, tertia C. Prima istarum probatur, scilicet A quod scilicet in essentialiter ordinatis impossibilisest infinitas. Tum, quia universalitas causatorum ordinatorum est causata; ergo ab aliqua causa, quae nihil est illius universalitatis. Tunc enim aliquid esset causa sui, tota enim universalitas dependentium dependet, et a nullo illius universalitatis; tum secundo, quia infinitae causae essentialiter ordinatae essent simul in actu, ex tertia differentia supra. Consequens nullus Philosophus ponit; tum tertio, quia prius est propinquius primo, ex 5. Metaph. texi. com. 16. ergo ubi nullum primum, nihil essentialiter prius. Tum quarto, quia superior est perfectior in causando, ex secunda differentia; ergo in infinitum superior est in infinitum perfectior, et ita infinitae perfectionis in causando; est ergo non causans in virtute alterius, quia omnis talis imperfecte causat, eo quod dependens in causando. Tum quinto, quia effectivum nullam imperfectionem necessario ponit, patet in propositione octava secundi capituli; ergo potest esse in aliqua natura sine imperfectione; sed si esset dependens ab alia in infinitum, in nulla esset sine imperfectione: ergo effectivitas independens potest inesse alicui naturae; illa est simpliciter prima: ergo effectivitas simpliciter prima est possibilis; sufficit hoc, quia inferius ex hoc concludetur, quod est in re. Et sic quinque rationibus patet A.

B probatur, scilicet quod infinitas accidentaliter ordinatorum est impossibilis, nisi statu posito in essentialiter ordinatis, quia infinitas accidentalis si ponitur, hoc non est simul, ut patet; sed successive tantum, alterum post alterum, ita quod licet fecundum aliquo modo sit a priori, tamen non dependet ab ipso in causando. Potest enim causare illo non existente, sicut filius generat, patre mortuo, sicut ipso vivo. Talis infinitas successionis est impossibilis, nisi ab aliqua natura durante infinite, a qua tota successio et quodlibet ejus dependet. Nulla enim difformitas perpetuatur, nisi in virtute alicujus permanentis, quod nihil est successionis, quia omnia successiva sunt ejusdem rationis; sed est aliquid prius essentialiter, quia quodlibet successionis dependet ab ipso, et hoc in alio ordine quam a causa proxima, quae est aliquid successionis illius; patet ergo B.

Probatur C, scilicet si negetur ordo essentialis, infinitas est simpliciter impossibilis; quiaex prima hujus capituli, cum aliqua natura sit effectiva, si negetur essentialis ordo effectivorum; ergo illa in nullius alterius virtute causabit; et licet ipsa in aliquo singulari ponatur causata, tamen in aliquo est incausata, quod est propositum de natura prima; quia si in quolibet ponatur causata, jam contradictio implicatur negando ordinem essentialem; quia nulla natura potest poni in quolibet causata, ita quod sit ordo accidentalis sub ipsa, sine ordine essentiali ad aliam naturam, sicut ex B patet.