DE PRIMO RERUM OMNIUM PRINCIPIO
Ad duas primas conclusiones ostendendas praemitto unam conclusionem talem:
Scholium.
Conclus. 8. Intellectus Dei intelligit distincte omne intelligibile, et alia a se prius naturaliter, quam sint. Ratio primae partis, quia id est perfectionis. Secundae partis, quia o ne aliud est posterius ipso. Vide de hoc Doct. 1. dist. 2. q. 2. g. Quarta conclusio num. 24. Nota cum ait, se declarasse ens communissime sumptum esse objectum intellectus, loqui de quaest. 19. 20 et 21. de Anima, ubi id praestitit satis fuse, quia non loquitur de Theologia, vel Metaphysica: has enim scripsit post hunc tractatum, ut ostendi in praefatione ad lectorem; neque in Physica vel Logica id declaravit. Sequitur ergo quaestiones de Anima ante hunc tractatum et Metaphysica n scripsisse, de quo in praefatione operis dubitavi. De instantia ibi contra istam, vide Mauritium.
Intellectus primi intelligit actu semper necessario et distincte, quodcumque intelligibile, prius naturaliter quam illud sit in se.
Prima pars, scilicet quod potest cognoscere quodcumque intelligibile, probatur sic: quia hoc est perfectionis in intellectu posse distincte, et actu intelligere, imo necessarium ad rationem intellectus, quia omnis intellectus est totius entis communissime sumpti, ut alibi declaravi; nullam autem intellectionem potest habere intellectus primi, nisi eamdem sibi ex proxima: ergo cujuslibet intelligibilis habet actuale intelligere et distinctum, et hoc idem sibi. Probatur etiam prima pars aliter, per hoc quod artifex distincte cognoscit omne agendum antequam fiat, alias non perfecte operaretur, quia cognitio est mensura juxta quam operatur; ergo Deus omnium producibilium a se habet notitiam distinctam actualem, vel habitualem saltem, et priorem eis. Contra istam instatur, quia ars universalis sufficit ad singularia producenda. Secunda pars de prioritate probatur, - quia quidquid est idem sibi, est ne-, cesse esse ex se, ex quinta tertii et prima quarti; sed esse aliorum a se intelligibilium, est non necesse esse ex se, ex sexta tertii; necesse esse ex se, est prius natura omni non necessario. Probatur aliter, quia esse omnis alterius a se dependet ab ipso, ut a causa, ex decimanona tertii; sed in ipso ut causa est alicujus talis, necessario includitur cognitio ejus ex parte causae; ergo illa prior est natura ipso esse cogniti.