Scholium.

Primam causam contingenter causare quidquid causat, sive mediate, sive immediate, patet ex tertia probatione pro conclusione quarta. Instat quadrupliciter contra probationem, arguens stare posse libertatem causae secundae cum necessitate primae. Mauritius solvit instantias, sed mihi non placent ejus solutiones; neque unquam intelligere potui quomodo voluntas nostra manet libera, quod ipse ait, si praeveniatur absoluto Dei decreto ab aeterno posito, nulla ejus cooperatione, vel conditionaliter praevisa ? Itaque si admittantur illa decreta absoluta, seu determinatio Dei aeterna de actibus nostris, admittenda etiam videtur scientia media, qua Deus ab aeterno praevidit quid quacumque occasione posita, facturi eramus, ut salvetur nostra libertas; cui non minus officium talia decreta, negata illa scientia, quam praedeterminationes Physicae, quas docti passim insectantur, ut libertati noxias. Nec satisfaciunt dicentes Deum ab aeterno non praedeterminasse, sed condeterminasse nobiscum actus nostros, quia nullum actum habemus nos nisi in tempore; et primi actus, quos elicimus sunt a Deo solo, ab aeterno decretati; neque possumus respectu eorum habere actus decretativos, quia actus decretam, seu determinans praecedit decretatum seu determinatum, et ab eo re distinguitur; igitur Deas solus ab aeterno decrevit, et praedeterminavit, quod ipse nobiscum in tempore tales, vel tales actus eliceret. Sicut si princeps meus in cubiculo suo, me inconsulto, decerneret hodie, quod ipse et ego aliquid faceremus cras, et per consequens non est ibi ulla aeterna condeterminatio ex parte nostra, tantum enim concurrimus ad terminum illius determinationis seudocreti. Etsi cum hoc negetur illa scientia media, et supposita illa aeterna determinatione, repugnat quin sequatur ejus effectus, vix aut ne vix capere possum quomodo salvetur libertas, et ideo illam scientiam mediam amplector. Vide loca Scoti ad hoc citata 1. d. 39. in Schol. num. 23. g. Viso de contingentia. Sed de hoc nihil cu. n brevitate dici potest, quod satisfaciat ad rei, omnium fere difficili limae, explicationem. Refert se Doctor hic ad quaestionem, quam scripsit de futuris contingentibus: puto esse 13. secundi Phys. ubi agit de scientia futuri contingentis, et libertate cum ea compatibili; vel forte scripsit tractatum de hac re, qui non extat, alias conjecturas de hoc habet Mauritius hic.

Primum causans, quidquid causat, contingenter causat.

Probatur, quia quod immediate causat, contingenter causat, ex tertia probatione quartae praemissae; ergo quodcumque aliud, quia contingens non praecedit necessarium naturaliter, nec necessarium dependet a contingente. Item, ex volitione finis, non necessario est aliquid volitum, nisi illud sine quo non stat illud, quod est volitum circa finem; Deus amat se ut finem, et quidquid circa se ut finem amat, stare potest, si nibil aliud ab ipso sit, quia necessarium ex se a nullo dependet; ergo si ex volitione sui, nihil aliud necessario vult: ergo nec necessario causat.

Contra: velle illud est idem primo; ergo necesse esse: ergo non contingens. Item, si tertia probatio praemissae, cui ista innititur, tenet; ergo nulla est contingentia cujuscumque causae secundae in causando, nisi sit contingentia primi in volendo. Sicut enim necessitas primi in volendo, concludit necessitatem cujuscumque alterius in causando, ita determinatio ejus in volendo concludit determinationem cujuscumque alterius in causando; sed determinatio ejus in volendo est aeterna; ergo quaecumque causa secunda prius quam agat, est determinata, ita quod non est in potestate ejus determinari ad oppositum. Hoc ulterius declaratur: quia si in potestate hujus est determinare se ad oppositum; ergo cum determinatione causae primae in volendo stat istius indeterminatio in causando, quia non est in potestate ejus facere primam causam indeterminatam, et si cum determinatione primae stat indeterminatio hujus, ita videtur cum necessitate ejus stare non necessitas, vel contingentia hujus, scilicet in causando. Vel igitur tertia probatio nihil valet, vel voluntas nostra non videtur libera esse ex se ad opposita. Item, si prima determinata determinat, quomo lo potest alia causa secunda movere ad aliquid, aliquo modo, ad cujus oppositum prima movet, sicut est de voluntate nostra peccante? Item quarto, omne efficere est contingens, quia dependet ab efficientia primi, quae est contingens. Ista sunt difficilia, quorum plena solutio multa narrari et declarari requirit. Quaerantur in quaestione quam de scientia Dei respectu futurorum contingentium disputavi.