Caput V. Quod in Actibus Apostolorum legitur: Certissime Itaque Sciat Omnis Domus Israel, Quia Dominum Illum Et Christum Deus Fecit Hunc Jesum, Quem Vos Crucifixistis.

0069D

I. Inter caetera haereticorum, ut scilicet Dei filius factura credatur, etiam hoc ex persona diversae partis posuistis, quod legimus in Actibus Apostolorum beato Petro dicente: Certissime itaque sciat omnis domus Israel, quia et Dominum illum et Christum Deus 0070A fecit hunc Jesum, quem vos crucifixistis. (Act. II, 36.) Sed hujus quoque quaestionis absolutio manifesta est secundum superiorem expositionem, in qua diximus filium Dei etiam filium hominis factum. Qui etsi pati non potest, quia filius Dei est Verbum et sapientia Dei existens, quia secundum hoc semper impassibilis perseverat sicut et pater ejus; tamen per hoc quod homo factus est, natus de Maria virgine, passibilis est: quippe qui et mortem sustinuit, et mortem crucis, manens in se semper, quia Deus inviolabilis, etiam cum versatur in homine et crucifigitur. Hunc ergo Jesum qui est secundum carnem, Dominum illum et Christum fecit Deus. Nam secundum hoc quod est unigenitus filius Dei, qui est Verbum et sapientia Dei, non est aliqua factura, 0070B neque exspectans promotiones, quippe existens in omnibus Deus perfectus, sicut et pater ejus. Hic autem Jesus, secundum carnem Christus factus est, quando primum forma illa servilis quam acceperat de Adae peccato, liberata est. Adam enim de dominio in servitutem recidit ex commissione peccati: Omnis enim qui facit peccatum, servus est. (Joan. VIII, 34.) Salvator autem renovavit multo firmius, immo et incorruptibilius in assumpto homine dominium, cum in eo ipsum peccatum quod per Adam fuerat causa abjectae servitutis, abstersit. Sed factus est iterum vere Dominus, cum in illum populi credentes se ejus dominio subdiderunt. Provocatus enim per hortamenta sacrae Scripturae dicentis, Servite Domino in timore (Psal. II, 11) ; unusquisque jam 0070C cognoscens in Christo salutare dominium ait: Nonne Deo subdita est anima mea (Psal. LXI, 2) ? Hujus servum fieri summi decoris est, et quasi quaedam supereminens mundo nobilitas. Ideo et Apostolus gloriam suam scribit: Paulus servus Jesu Christi (Rom. I, 1) . Vides quomodo sit factus Dominus, quando illum et is qui persecutus fuerat, suum Dominum pro summa sibi gloria confitetur.

II. Factus est autem Jesus secundum carnem non solum Dominus, sed et Christus. In Christi autem nomine, regis sacerdotisque sacramenta versantur. Legimus in veteri Scriptura, sacerdotes et reges apud Israelitas olei unctione consignatos, atque ideo christi vocabantur. Christus enim quod Graece dicitur, hoc apud Latinos unctus sive linitus 0070D est interpretatus. Sed Salvator noster vere Christus secundum carnem factus est, existens verus Rex, verus et Sacerdos: utrumque idem ipse, ne quid in Salvatore minus haberetur. Audi itaque ipsum regem factum cum dicit: Ego autem constitutus sum rex ab eo super Sion montem sanctum ejus (Psal. II, 6) . Audi quod etiam sacerdos sit de patris testimonio dicentis: Tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech (Psal. CIX, 4) . Aaron primus in lege ex unctione chrismatis factus est sacerdos; et non dixit, secundum Aaron, ne et Salvatoris sacerdotium 0071A successione haberi posse crederetur. Illud enim sacerdotium quod fuit in Aaron, successione constabat: sacerdotium vero Salvatoris non in alterum successione transfertur, eo quod ipse sacerdos jugiter perseveret, secundum quod scriptum est: Tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech. Est ergo Salvator secundum carnem, et Rex et Sacerdos, sed non corporaliter unctus, sed spiritualiter. Illi enim apud Israelitas reges et sacerdotes olei unctione corporaliter uncti, reges erant et sacerdotes; non utrumque unus, sed singuli quoque eorum aut rex erat aut sacerdos: soli enim Christo perfectio in omnibus et plenitudo debetur, qui et legem venerat adimplere. Sed licet non utrumque singuli eorum essent, tamen regali aut sacerdotali 0071B oleo uncti corporaliter christi vocabantur. Salvator autem qui vere Christus est, Spiritu sancto unctus est, ut adimpleretur quod de eo scriptum est: Propterea unxit te, Deus, Deus tuus oleo laetitiae prae consortibus tuis (Psal. XLIV, 8) . In hoc enim plus quam consortes istius nominis unctus est, cum est unctus oleo laetitiae, quo non aliud significatur, quam Spiritus sanctus.

III. Hoc verum esse, ab ipso Salvatore cognoscimus. Nam cum accepisset librum Esaiae, et legisset, Spiritus Domini super me, propter quod unxit me (Luc. IV, 18) , adimpletam tunc dixit prophetiam in auribus auditorum. Sed et Petrus princeps Apostolorum illud chrisma unde Salvator Christus ostenditur, docuit esse Spiritum sanctum, id ipsum et virtutem 0071C Dei, quando in Actibus Apostolorum ad fidelissimum et misericordem (Cornelium) qui erat tunc Centurio, loquebatur. Nam inter caetera ait: Incipiens a Galilaea post baptismum quod praedicavit Joannes, Jesum Nazareth, quem unxit Deus Spiritu sancto et virtute, hic circuivit faciens virtutes et magnalia, atque omnes liberans obsessos a diabolo (Act. X, 37, 38) . Vides quia et Petrus dixit hunc Jesum secundum carnem unctum esse Spiritu sancto et virtute. Unde et vere ipse Jesus secundum carnem factus est Christus: qui unctione sancti Spiritus et rex factus est et sacerdos in aeternum. Haec autem ideo prosecutus sum, ut liquido appareat Jesum filium Dei non secundum quod est Verbum et sapientia Dei, crucifixum, vel factum esse Dominum et Christum; sed 0071D secundum hoc quod assumpsit de Maria: quamvis per assumpti hominis passionem, et unigenitum fidelium Dei passum esse dicamus; non quia vere ipse unigenitus filius, qua est Verbum et sapientia Dei, passus est, sed quia quidquid in assumptum hominem ejus injuriae vel passionis illatum est, id totum ad ipsum unigenitum impassibilem Deum quadam ratione revocatur. Unde et apostolus Paulus scribens ad Corinthios ait: Si enim cognovissent (I Cor. II, 8) , scilicet principes hujus saeculi, numquam Dominum majestatis crucifixissent. Si ista manifesta 0072A sunt, apparet jam quomodo dictum sit, Certissime itaque sciat omnis Israel, quia et Dominum illum et Christum Deus fecit, hunc scilicet Jesum quem vos crucifixistis; quem et idem Petrus supra virum nominavit dicens: Viri Israelitae audite verba haec: Jesum Nazarenum, virum a Deo probatum in vobis virtutibus et prodigiis et signis (Act. II, 22) ; hunc scilicet Jesum Christum, quem et Paulus hominem dixit scribens ad Timotheum: Unus Deus, unus et mediator Dei et hominum, homo Jesus Christus (I Tim. II, 5) . Qui et dicebat in Evangelio: Nunc autem quaeritis me occidere, hominem qui veritatem locutus sum vobis (Joan. VIII, 40) .

IV. Non pro impio Photino haec loquimur, qui nudum vult esse hominem sine Dei Verbi incarnatione, 0072B sed contra Arium antichristum recitamus, qui vult ipsum unigenitum filium, qui est Verbum et sapientia Dei, qua Deum, et non qua hominem crucifixum, et ipsum esse factum Dominum et Christum. Sed etsi durissima obstinatione contendunt dicentes de ipso Deo Verbo scriptum esse, quod Deus illum fecerit et Dominum et Christum; nec sic pertimescimus fiducia veritatis, ne forte per hoc quod scriptum est, Verbum Dei factura credatur. Fac enim Verbum Dei factum esse Dominum et Christum; quid hoc praejudicat ejus substantiae, qua semper est Verbum Dei? Intende enim quia non substantiam Verbi Dei dixit esse factam, sed hoc ipsum Verbum quod semper est filius Dei, factum esse Dominum et Christum. Non enim id ipsum est, hoc quod omnino non erat, 0072C fieri, et id quod erat, aliquid fieri. Nam et Deus fit aliquoties adjutor et protector, non tamen quia factus est adjutor et protector, jam etiam hoc quod Deus est, factus esse credendus est. Nam et Moyses postea quam divinum sensit auxilium et protectionem, de Deo qui (eum) contra Pharaonem adjuverat et protexerat, dixit: Adjutor, et protector factus est mihi in salutem (Exod. XVIII, 4) ; et multa simillima testimonia invenies, quae ego, ne multum adhuc prolongem, praetereo. Si ergo cum Deus sit adjutor, et protector, non hoc quod Deus est, fieri creditur, sed hoc ipsum quod adjutor et protector esse designatur: quid est quod cum Verbum Dei factum esse Dominum et Christum dicant, putemus Dei Verbi substantiam factam? Numquid quia legimus, Et Verbum 0072D caro factum est, ideo ipsum quoque Verbum factum esse credendum est? Sed manifestissime expressum est, non tam Verbum esse factum quod erat in principio apud Deum (Joan. I, 3) ; sed ipsum Verbum quod semper erat, postea factum esse carnem, ut factura; non hoc, quod caro factum est. Ita ergo et cum dicitur Verbum Dei factum esse Dominum et Christum, non eam substantiam Verbi Dei factam esse intelligendum est; sed quia Dominus et Christus factum est hoc ipsum Verbum, quod semper Deus erat.

0073A V. Fit autem Dominus eorum, qui se eidem mancipant proposito serviendi. Et da mihi veniam, beatissime Matthaee, si dixero, quod nondum tibi Christus Deus erat Dominus, quando adhuc telonio serviebas. Sed et Apostolis universis tunc primum Dominus factus est, quando derelictis omnibus eidem servire maluerunt. Ipsarum quoque gentium tunc Dominus factus est, quando idolorum vana superstitione derelicta, ipsae gentes se ejus dominio tradiderunt: in quantum enim quis peccati servus est vel mammonae, in tantum Dei servus esse non potest. Cum ergo peccato et mammonae quis abrenuntiaverit, faciens justitiam habendique cupiditatem respuens; tunc Jesus Dominus ejus efficitur. Eadem quoque ratione eum etiam Christum fieri intelligitur: 0073B siquidem, ut supra dictum est, reges et sacerdotes Christi vocabulo taxabantur. Factus est ergo Salvator rex eorum, qui regno mortis ulterius non tenentur adstricti; in quorum mortali corpore cessavit regnare peccatum, postea quam per divina magisteria didicerunt docentibus Apostolis: Non ergo regnet peccatum in vestro mortali corpore (Rom., VI, 12) . Sed et cum fungitur pro nobis sacerdotis officio, Christus verissime factus est, maxime defensor et advocatus pro nobis semper assistens, interpellans quoque patrem, qua solus purissimus sacerdos; ut expiata labe delinquentiae, divina ejus propitiatione servemur. Per haec ergo, quod Jesus factus est Christus et Dominus, non tam substantiae ejus divinae aliquid confertur, quam prospectum est, quibus 0073C regni ejus et sacerdotii ac dominii potestas velut munus salutare collatum est. Non videtur absurdum, si illud similiter intelligas, quod ait: Ego autem constitutus sum rex ab eo supra Sion montem sanctum ejus (Psal. II, 6) : etsi enim constitutus rex dicitur, tamen cum addidit, supra Sion montem sanctum ejus, ostenditur, quod non de illo regno ejus dicat quod habuit etiam ante quam constitueretur rex supra Sion montem sanctum ejus. Rex enim est ante omnia aeva aevorum, continens (potestate sua omnem quam condidit, creaturam; unde et omnipotens) approbatur, quod possit omnia continere quae facta sunt.