CAPUT X.

Quod imperfectius dixit Plato quam Democritus circa subjectum generationis.

Quaestionis autem illius principium est, quod nos inquiramus primo, utrum sic generantur, id est, ex talibus generantur et alterantur et augmentantur, et contraria his patiuntur entia, id est, corrumpuntur et diminuuntur entia, sicut dicunt Antiqui : vel non hoc est utrum principia materialia ex quibus fit generatio sicut corpora indivisibilia., indivisibilium autem nullum est corpus : quia in hoc est magna differentia. Et rursus si nos concesserimus dimensiones figuratas esse principia rerum, oportet prius quaerere utrum illae dimensiones sint corporeae, sicut dicunt Democritus et Leucippus, aut sint planities sive superficies , sicut dicit Plato in. Timaeo : sed sicut in quarto Coeli et Mundi diximus inconveniens esse corpora physica dividi in planities, unde nec componuntur etiam ex ipsis, quia quaelibet res componitur ex his in quae dividitur, ideo magis rationabile est corporum physicorum elementa esse corpora indivisibilia, licet et haec multam habeant irrationabilitatem. Isti enim ponunt corpora indivisibilia causare posse alterationem aliam a generatione ex conversione atomorum cum tactu diverso : quia scilicet rotundum alicujus tangit latum sive trigonum, et alicujus latum tangit aliud latum, sicut trigonum tangit tetragonum, et cernit etiam in hac figura in atomis, ut prius dictum est : et hoc facit Democritus. Et ideo etiam colorem nullum dicunt esse, quia res coloratur diversimode ex conversione ad alterum : et ideo in apparentia est color et non in re et in esse. Sed eis qui dicunt corpora in planities dividi et componi ex illis, non contingit causam dicere alterationis aliam quam generationis : quia quod componitur secundum latitudinem ex planitiebus , nec generatur, praeter solida, id est, corpora. Dicunt autem planities componi secundum latitudinem, quoniam super latitudinem movetur et augetur : tunc enim profundum recipit: si autem secundum longitudinem moveretur vel additionem reciperet, prolongaretur quidem superficies, sed non fieret corpus : quia non profundaretur :

linea enim mota ad punctum prolongatur, sed. mota ad lineae dimensionem, latum facit superficiei et generat superficiem : et superficies mota ad lineae dimensionem, latior et major efficitur, sed corpora non generat, nisi ad latitudinis compressionem moveatur. Passiones autem et qualitates alias Platonici non suscipiunt generari ex tali superficierum compositione. Quod autem Platonici minus quam Democriti discipuli potuerunt dicere ea quae omnes confitentur, scilicet alterationem et generationem, et differentiam horum , contingit eis propter inexperientiam . Cum enim experientia sit cognitio singularium, Plato in his studium non posuit, sed dicebat haec infinita esse, nec posse eorum fieri disciplinam, et resolvit corpora in universale corpus, et corpus sensibile in corpus imaginabile solum quantitatis quod est per rationem ante corpus sensibile : et quia hoc fit motu planitiei ad latitudinem, ideo dicebat corpus ex his fieri : qui autem magis naturalibus quam universalibus mathematicis insudaverunt, sicut Democritus et physici illi, magis possunt supponere talia principia materialia ex quibus multa naturalium complicantur. Qui autem sunt ex multis sermonibus concinnantibus circa universalia, et sunt indocti circa naturam existentium, enuntiant facile, id est, non perfecte : quia non respiciunt ad multa in quibus est natura singulorum physicorum, sed potius ad unum universale, ut dictum est.