CAPUT VIII.

Et est digressio determinans qualiter quaelibet pars secundum formam augetur, sed non quaelibet pars secundum materiam.

Ad evidentiam ante dictorum , scito quod membrorum sive partium quae sunt in homine, quaedam sunt formalia habentia et continentia materiam, et quaedam materialia debiliter recipientia formam, et quaedam sunt media inter materialia et formalia. Continentia materiam. sunt dissimilia, ad actum animae vel virtutis ordinata, quae etiam dicuntur or- gana vel partes organicae, sicut caput, oculus, vel auris, manus, pes, et coetera hujusmodi. Materiales autem partes debiliter recipientes formam , sunt actus vitae animae vel sensus tantum participantes, et ad nullum officium ordinatae, sicut caro est, et adeps, et universa pinguedo. Media autem sunt triplicia, scilicet propinquiora formae, et propinquiora materiae, et per aequidistantiam inter formam et materiam, sicut in nervis, arteriis, et panniculis, propinquiora sunt formalibus : quia nervus quo diffunditur sensus et motus per totum corpus a cerebro vel vicario ejus, qui est nucha descendens per spondiles colli et dorsi, venae autem sunt per quas diffunditur a corde spiritus vitalis : et panniculi quibus nobiliora membra involvuntur : unde licet ista similia sint membra , tamen sunt principaliter ad actus animae causata, qui sunt sensificare, movere, nutrire, vivificare, et hujusmodi : quaedam autem magis sunt juxta materiam, sicut os, et cartilago, quae sunt ad sustentandum et fortificandum membra. Quaedam autem sunt quasi per aequidistantiam mixta, sicut musculi qui componuntur ex nervis, chordis et a carne. Omnis tamen pars stat sub forma. Vult ergo Philosophus quod formalia omnia sint sicut vas vel uter de corio molli, cui si multum influit, extenditur : et quanto plus effluit, contrahitur. Ita etiam membra formalia se habent ad multam vel paucam carnem : quia caro non creatur a natura nisi ad hoc quod caro suppleat concavitates quae sunt inter membra principalia et officialia et nervos et venas et arterias et panniculos et chordas et ligamenta et ossa et cutem : et ideo supplens concava multum ingressum diffundit in formalia, et egressum diminuit : et similiter adeps et pinguedo. Haec autem quae diximus, sententia est Avicennae in primo libro canonis majoris de Medicina.

Si autem tu quaeris utrum materia isto- rum membrorum quae diximus formalia, quia est in eis actus formae, effluere possit, cum sit ex contrariis, et in contrariis agentibus et patientibus continua fiat deperditio : deperditioni autem sit necessaria restauratio : et ita etiam videtur in his esse influxus et effluxus \materiae, et non solum caro videtur effluere et influere. Amplius si una pars materiae effluit eadem ratione et alia effluere potest : et si ponatur effluere, nihil videtur debere accidere impossibile : quia dicit Aristoteles quod falso et non impossibili posito, quod accidit est falsum et non impossibile : accidit autem ex hoc quod tota materia quae nunc est in aliquo, effluere potest : et sic id individuum potest in toto effici aliud secundum materiam quam fuerat prius, et una forma nunc successive potest esse in duabus materiis : et alia multa inconvenientia ex hoc videntur sequi. Adhuc si additur cuicumque parti signatae sensibili minimae in partibus homiomeris id minimum quod additum est, oportet etiam esse signatum aliquod, sed minus minimo in nullo genere accipi potest : ergo in genere partis homiomerae id minimum quod additur, est aequale minimo cui additur, et eadem ratio est de singulis minimis : ergo ex hoc videtur sequi, quod omne quod augetur aliquo adveniente, in quolibet augmento crescit in duplum.

Propter hoc et his similia forte dixit Alexander, quod dictum id, scilicet augmentum partis homiomerae est secundum formam, et non secundum materiam, fuit inventum ab Aristotele non per viam rationis probantis, sed quia pauciora ad hoc videbantur sequi inconvenientia. Et si verum dixit Alexander, tunc dictum istud potius est fuga inconvenientium quam veritas. Dixit enim Alexander quod si augmentum est per additionem advenientis alicujus, quod tunc augmentum fit per accumulationem advenientis cum eo cui advenit . Accumulatio autem non

est nisi secundum partes materiae, et videtur augmentum esse secundum materiam. Cujus etiam dedit idem Alexander rationem : si enim fiat augmentum aliquo extrinseco adveniente, oportet id adveniens subintrare in partes ejus cui advenit : quia propter hoc dedit natura corpori quod augetur vias quae sunt venae, et poros, et spongiositatem. Constat autem quod subintratio est in materiales partes, et ita iterum augmentum secundum materiam fieri videtur. Addit etiam Alexander, quod augmentum fit per modum mixtionis aquae cum vino, ut dicit Aristoteles : quae mixtio absque dubio secundum partes est materiae et non formae. Figura enim non miscetur nec quantitas quae sunt ex parte formalium membrorum.

Haec autem et his similia determinare volentes, prius dabimus rationes duas istius dicti quod dixit Alexander non esse propriatum : et postea solvemus ad objecta. Ratio autem prima haec est, quod sicut habuimus id quod augetur in quo sicut in aucto principium est motus augendi et augmentandi : sed principium hujus motus absque dubio non est nisi in parte dicta per speciem et formam : ergo et haec ratio evidens est, quia principium primum motus quod non augetur nec quod alteratur, est in principio motus secundum quod augetur et alteratur : quia secundum habet a primo quod ipsum principium motus. Constat autem quod vis animae quae est primum principium, operatur ut est in parte formali quae est organica, vel habens opus organicum, sicut diximus prius. Secunda ratio est, quod augeri et pati non. idem sunt, ut infra habetur : sed id quod augetur, virtute quam habet, agit in cibum augentem et convertit ipsum, et unit eum sibi : ergo secundum idem non erit pati : actio enim a forma est, pati autem est materiae : ergo quod augetur per suam actionem est formale et non materiale. Est ergo dictum istud probatum necessariis rationibus, et non est tantum fuga inconvenientium.

Solventes ergo ad primum sine praejudicio dicimus, quod formalis pars quae augetur habet materiam sibi determinatam in qua formatur, quae est ex humido radicali et seminali sumpta, sicut est humidum ex quo formantur membra organica et totum corpus physicum, cui anima prius infunditur. Formantur autem membra illa per virtutem formativam quae est in semine diffusum in omnibus partibus, quae virtus, inquam, postea remanet in membris, et operatur in nutrimentali humido similitudinem membri quod nutritur. Est enim humidum quoddam ex primo semine diffusum in omnibus partibus ex semine formatis, cui additur humor ex nutrimento sumptus, et per virtutem membri quantum possibile est, assimilatur, et additur parti materiae. Et tunc multiplicata materia extenditur quantitas membri et figura, et sic fit augmentum : forma tamen salvatur in primis radicalibus, et concedo quod deperditio fit in illis, sed non fit restauratio per aequivalens humidum, sed per extraneum quod est nutrimentale : et ideo deperditione continue facta, desiccatur humidum in quo fuit calor velut in subjecto proprio : et tunc refrigescit et corrumpitur individuum : quae tamen corruptio differt per humidum nutrimentale, quod additur humido seminali.

Et hujus exemplum est in lampade, ubi humor est imbibitus lycinio, et alius humor circumfusus undique lycinio : nec potest fieri quod humor imbibitus in lycinio non continue secundum aliquid sui consumatur, sed additur ei. circumfusus, quo retardatur ejus consumptio ut nutriatur flamma. Et si in lampade esset diversus humor diversorum elementorum., quorum unus esset minus conveniens igni lampadis, sicut humor esset aquaticus, et alius unctuosus in lycinio conveniens nutrimento ignis : tunc esset magis simile : quia

humor seminalis imbibitus radicalibus partibus primus multo convenientior est calori naturali quam nutrimentalis humor : et ideo semper attrahit ipsum et consumit : et tandem consumpto isto humore, etiam calor refrigescit : et ideo plene non fit restauratio in ipso. Tamen si aliquid est simile in partibus habens humorem radicalem terrestrem et aquaticum, sicut plantae, et quaedam animalia, sicut cancri : quaedam membra formalia aliquandiu recrescunt eis ex humido nutrimentali : sed hoc non diu fit, quia calor amittit suum vigorem humido extraneo, et in talibus virtus formativa propter similitudinem partium, non est distributa in membris, sed in uno membro quod est cor, vel id quod est in loco cordis in animalibus, et radix in. plantis, et ex isto formantur omnes partes. Sed in animalibus magnam diversitatem habentibus in membris, non. potest hoc esse : quia formativa virtus non per eadem principia quibus utitur in manu, potest aliquid formare in pede : et ideo virtus formativa quae format humorem nutrimentalem in simili membro quantum potest, non sita est in uno membro in talibus animalibus : et ideo membra formativa in aliis abscissa non recrescunt. Caro autem quae nihil aliud facit nisi quod replet vacuitates istas, est maxime materialis, et crescit et decrescit, sicut in febricitantibus et convalescentibus. Per hoc patet solutio ad sequens : quoniam non tota materia effluit salva vita individui quod augetur et nutritur.

Solutio autem sequentis patebit ubi ostendetur, quod id quod advenit non retinet suam quantitatem dum additur quantitas quam potentia habet non actu : et ideo cum non adducat secum quantitatem suam, nec ut majus, nec ut minus se habet ad id cui additur, sed potius ut materia influens vasi quod extenditur proportionaliter ad influxum ejus majorem vel minorem. Nec est dicendum sicut quidam senserunt, quod humidum sub majori quantitate sit quam siccum : et ideo cum minimum humidum sit tantum quantum minus siccum, tunc cum convertitur minimum humidum nutrimentale in minimum siccum membri, tunc non efficitur tantum, sed minus : quia secundum hoc sequeretur, quod ad minus in decupla vel vigesima proportione cresceret semper id quod crescit, quod absurdum est. Et ideo prima via est tenenda, quia illa est vera et inter Philosophos approbata. Bene tamen concedo quod augmentum non per accumulationem partis cum parte fit, sed potius per conversionem venientis ad id cui advenit, in cujus materia extenditur quantitas et figura. Subintratio tamen est ibi : sed non sicut dixit Alexander, quod remaneat nutrimentum quasi infixum foraminibus : sed foramina sunt ut ipsis divisum nutrimentum undique supponatur virtuti membri, et facilius convertatur in membri materiam, cum plurimum nutrimentum tangat undique plurimum membrum ex virtute membri : hoc enim ingenita est natura, sciens quod divisa citius et facilius et utilius convertuntur quam unita. Mixtionem autem talem qualem subsequenter determinabimus, non negamus in augmento fieri : nec oportet quod miscibilis sit quantitas vel figura : quia sicut diximus, anhomiomera quorum proprie est quantitas et figura, non augentur nec per anhomiomera : et ideo in homiomeris est mixtio antecedens : et ideo consequenter est extensio quantitatis et figurae in aliis. De his ergo dictum sit.