CAPUT X.

Quod opiniones Antiquorum concordant in hoc quod non sunt plura elementa quam quatuor.

Redeamus ergo ostendentes qualiter etiam opiniones Antiquorum non se extendunt in numero elementorum ultra quatuor. Omnes enim qui dicunt elementa esse simplicia corpora, conveniunt in hoc quod non excedunt numerum quaternarium : tamen quidam eorum dicunt primum elementum esse unum. Quidam autem dicunt elementa esse duo, et quidam tria, et quidam quatuor. Quicumque autem eorum dicunt unum esse elementum , quodammodo dixerunt esse plura : quia supposuerunt unum ut materiam, et dixerunt quod alia generantur ab illo ex parte materiae quidem per densitatem et raritatem : ex parte autem causae efficientis per calidum et frigidum, sicut Heraclitus, qui dixit elementum esse unam materiam corpoream, quae est aere subtilior et igne grossior : generavit autem ab illa aerem per frigus densans, et ignem per calidum rarificans : et sic de aliis elementis intelligendum est qui unum ponebant elementum.

Qui autem duo faciunt, ut Parmenides, qui posuit terram et ignem esse elementa, ipse dixit duo esse media per rarum et densum, scilicet aerem et aquam.

Similiter autem et qui tria dicunt, ut Plato in Divisionibus suis,ubi dividit res: quia ipse dixit magnum et parvum esse, elementa comparavit elementis, ipse dixit medium esse mixtum magno et parvo. Et fere dicunt idem qui dicunt duo elementa esse, et qui dicunt tria, et qui conveniunt in extremis secundum differentias in dividendo unum medium: et in. dividendo duo media. Quidam autem statim quatuor dicunt esse elementa, ut Empedocles, sed tamen ipse reducit ea in duo, scilicet in id quod est agens semper, et in id quod est patiens semper : quia tria inferiora supponit igni, et dicit quod ignis semper manet.

Dicit enim quod ignis, aer, aqua, terra, quae sunt circa nos, non sunt simplicia, sed mixta : simplicia tamen sunt eis similia, non autem sunt eadem cum ipsis. Verbi gratia, quod est simile igni sicut flamma, igneum est, non autem ignis : et quod est simile acri sicut vapor subtilis, aereum est, et non aer.

Similiter autem est de aliis quae circa nos sunt : dixit enim Empedocles quod ignis qui circa nos est, superabundans est caliditati, sicut glacies superabundantia est frigiditatis : et ideo glacies in materia aquea coagulatio est, sicut ignis est arsio in materia terrestri et aerea, et sunt superabundantiae quaedam, haec quidem frigiditatis, haec autem caliditatis. Si ergo glacies est coagulatio humidi et frigidi, et ignis est arsio superabundans calidi et sicci : et quia utrumque eorum a temperamento mixtionis recedit, ideo nihil ex glacie generatur, nec ex igne, quae sunt circa nos utrumque, licet sit mixtum. Patet ergo quod nullus Antiquorum ultra quaternarium numerum produxit elementorum.