CAPUT XVI.

De solutione quaestionis qualiter magnitudo divisibilis est secundum quodcumque signum, et qualiter non.

His dictis, redeam ad propositum quod ex dictis planum erit : tentandum est enim solvere quaestionem, et repetamus eam a principio : dicamus ergo quod non est inconveniens corpus sensibile sive physicum esse divisibile secundum quodcumque signum, et etiam esse indivisibile secundum quodcumque signum: quia hoc duplex est, ut diximus. Est enim divisibile secundum quodcumque signum potestate : quia sic determinatio quae dicitur secundum quodcumque signum sive ubique sive omnino vel quaecumque alia determinatio dicatur, respicit potentiam et non actum divisionis, et est indivisibile endelechia sive actu tunc, quia determinatio respicit actum divisionis : et ideo impossibile est insimul una divisione congregata non successiva possibile sit dividi omnino sive secundum quodcumque signum : si enim hoc esset possibile, tunc esset aliquando, quod falsum est. Non tamen dicimus quod simul sit secundum actum divisibile secundum quodcumque signum et indivisibile secundum quodcumque signum : sed unum potentia, alterum actu existit : si enim secundum actum divideretur secundum quodcumque signum, tunc nullum corpus esset relictum post divisionem, et esset corpus corruptum incorporeum, et generatum esset rursus incorporeo quod esset punctum vel nihil : et hoc quomodo posset esse ? Sed quantum secundum veritatem dividitur corpus in quanta divisibilia, et semper succedentibus divisionibus, et minores magnitudi- nes, quae ab Invicem per divisionem sunt semota et segregata : hoc etiam est manifestum secundum quod dixit etiam Democritus . Similiter etiam secundum potestatem dividentis cujuscumque naturae vel artis non potest esse decisio infinita simul : quia nullus simul potest dividere et separare quodcumque signum, id est, punctum signans divisum : quia hoc a continuo non est separabile : et ideo non possumus dividere nisi usque ad quid, hoc est, ad aliquid sui quod est quantitativa pars ipsius : ergo necesse est quod divisae sint magnitudines quaedam indivisibiles et invisibiles, secundum quod Democritus dixit physica dividi in atomos indivisibiles : et hoc etiam manifestum est, quia sic ex talibus fieri potest generatio per congregationem talium atomorum, et corruptio per segregationem eorumdem, sicut dicunt Antiqui fieri generationem et corruptionem. Hic est ergo sermo qui cogit Democritum ponere principia materialia corporum physicorum esse magnitudines indivisibiles.