CAPUT X.

De proprio substantiae quod est non recipere magis et minus.

Est iterum aliquid substantiae proprium, quod quidem omni, sed non soli convenit: videtur enim substantia nec magis nec minus suscipere per intensionem et remissionem. Hoc autem ideo non dico quod una substantia a substando dicta non magis sit substantia quam alia: hoc enim in ante habitis jam dictum est, quia prima substantia magis est substantia quam secunda. Sed ideo dicimus illud proprium omni substantiae conveniens esse, quia unaquaeque substantia, sive secunda, sive prima sit, hoc ipsum quod est, non dicitur magis nunc esse et minus tunc vel alio tempore, per hoc quod est secundum esse substantiale intendi et remitti : homo enim nec ipse a se, nec alter homo ab altero per intensionem et remissionem dicitur magis et minus homo, sicut bonum et album et idem a se in diversis temporibus, et unum ab altero dicitur magis et minus album, et bonum per intensionem et remissionem dicitur magis et minus bonum. Substantia vero sive prima sive secunda, hoc modo per intensionem non dicitur magis et minus substantia : haec enim nihil penitus dicitur nunc magis et minus homo per intensionem et remissionem quam prius homo fuit: propter quod generaliter concluditur quod substantia in hoc quod substantia est, non suscipit magis et minus.

Hujus autem causa est, quod praehabitum est, quod substantiae non convenit habere contrarium: minus enim secundum intensionem est habens de contrario plus, et magis est de contrario minus habens : ita quod contrarium large accipiat. In quibusdam enim est oppositio ut privatio et habitus, sicut inter bonum et malum: in quibusdam tamen duo motus oppositi ad idem et ab eodem sunt contrarii, et sic suscipit magis et minus, secundum quod ista adverbia sunt bonum et malum, et hoc modo intensa et remissa intercipiunt de contrario : in quibusdam sunt contraria per formas contrarias, et illis est intensio et remissio per hoc quod

intercipiunt motum in omni medio de extremis contrariis abjiciendo unum et accipiendo reliquum, secundum quod dicit Aristoteles , albius est nigro impermixtius. Et hoc modo substantia non potest suscipere magis et minus: cujus causa in scientia de universalibus reddita est a Porphyrio: quia omne esse substantiale semper idem et simul est, et ideo non potest suscipere magis et minus : quia, sicut probat Avicenna, si magis susciperet, sequeretur quod ipsum esse substantiale plus formae substantiali appropinquaret per ipsius formae adeptionem, quod falsum est, cum nihil medium habeat, inter esse enim et non esse nihil est medium, sicut inter album et nigrum multa sunt media : et ideo secundum; esse substantiale non potest esse intensio neque remissio in aliquo.

Adhuc cum opponitur, quia generatio et corruptio sunt mutationes in substantia : omnis autem motio successiva est sicut tempus, quod est mensuratio ipsius: in tali autem successione est recessus ab uno fine, et accessus ad alium continue : hoc autem magis et minus esse videtur secundum intensionem et remissionem : ergo in esse substantiali videtur esse intensio et remissio.

Adhuc autem una substantia miscibilis est cum altera, ut dicit Aristoteles , quod et probat. Mixta autem necessario intenduntur et remittuntur, ut ex dictis ejus habetur ibidem. Substantia ergo recipere videtur magis et minus, et intensum et remissum.

Haec omnia et similia sophistice objiciuntur, quia de necessitate est concludens illa probatio quae probat substantiam non recipere magis et minus, per hoc quod non habet contrarium. Ad hoc ergo quod dicitur de mutatione, dicendum quod mutatio et generatio et corruptio dicuntur uno quidem modo ut utrumque est mutatio simplex, quae (ut dicit Averroes super lib. de sensu et sen- salo) est finis motus et non motus. Finis autem motus est, in quo motus est in motum esse et non in moveri: et haec mutatio est simplex inter esse et non esse, inter quae nihil potest esse medium, et ideo in hoc non est intensio et remissio. Et ideo dicit Aristoteles , quod generatio et corruptio non sunt motus sed mutationes. Est autem mutatio modo dicta sive generatio et corruptio immixta motui, qui est alteratio, sicut quando de semine alterato paulatim fit animal vel homo : et tunc intensio et remissio non refertur ad esse et non esse suhstantiae, sed potius ad qualitates activas vel passivas quibus perficitur talis generatio. Et hoc est quando qualitates activae et passivae materiam alterant et movent prout sunt instrumenta substantialis formae, quae ut formans et artifex est in semine. Et tunc forma substantialis dicitur etiam in successione non gratia sui, sed gratia instrumentorum suorum quae sunt qualitates active vel passive agentes vel patientes in materia seminis. Et hoc modo dicit Aristoteles , quod non est vivum et animal simul, et quod non est animal et homo simul: non quod aliquid sit medium inter vivum et non vivum, vel inter esse animal et non esse animal, et inter esse hominem et non esse hominem : sed quia actione primarum qualitatum prout instrumenta caeli sunt, vel formativae virtutis quae est in semine, materia prius accedit ad potentiam et ad actum unius quod est vivum, et postea ad potentiam et ad actum alterius quod est animal: et hoc non est intendi et remitti, sed potius in eadem forma secundum potentiam et actum plus et minus accedere ad veram nominis impositionem.

Quod autem objicitur de mixtione substantiarum animalis, nihil penitus facit ad propositum, quia in mixto non sit intensio et remissio secundum substantias mixtorum, sed secundum qualitates illarum substantiarum. Et ideo intensio re-

fertur ad qualitates et non ad substantias. Patet igitur quod substantiae convenit nec magis nec minus recipere.