CAPUT VI.

De oppositione secundum contradictionem.

Quartum autem genus oppositionis est secundum contradictionem: quod quia complexum est, non adeo proposito convenit huic tractatui. In hac enim parte loquentes logice, non intendimus nisi de praedicabilium ordinatione, secundum quod praedicabilia rerum praedicamentorum significativa sunt, et ad res habent reduci: et quia res oppositae sunt sub contradictoriis, ideo tractando de oppositis, oportuit tractare de contradictoriis secundum quod sub contradictoriis res substant oppositae. Et ideo sciendum quod id quod secundum rem sub affirmatione est, et id quod secundum rem est sub negatione, non est idem quod affirmatio et negatio : cujus probatio est: quia affirmatio est oratio affirmativa,negatio (quae est contradictoria) est oratio negativa: horum autem quae sunt affirmatione et negatione, sunt ut res affirmatae et negatae : nullum enim est oratio, sed potius res quae subjacet orationi, sicut significatum substat signo.

Sciendum enim quod affirmatio tripliciter dicitur, et similiter negatio. Dicitur enim affirmatio affirmationis qualitas et forma in parte per assertionem compositionis : et hoc modo affirmatio qualitas est propositionis, et per oppositum negatio dicitur qualitas vel forma divisionis compositorum, et est qualitas negativae propositionis. Aliquando dicitur affirmatio enunliativa oratio dicens unum de altero, et sic affirmatio species est propositionis. Aliquando dicitur affirmatio pars negationis, quando scilicet idem negatur in negativa, quod affirmatur in affirmativa : et sic affirmatio et negatio sunt opposita circa idem : quamvis affirmatio non opponatur negationi ut pars est, tamen oppositio est in hoc quod id quod significatur esse in una, significatur non esse in altera: non inesse autem et inesse sunt opposita per affirmationem et negationem.

Si quis autem objiciat quod inter affirmationem et negationem est ordo, quod affirmatio est ante negationem, non enim negat negatio nisi quod affirmat affirmatio ; et videtur quod opposita secundum affirmationem et negationem sunt circa idem ordine, et sic sunt opposita ut privatio et habitus, sicut patet per ante dicta, Dicendum quod quando dicitur quod opposita ut privatio sunt circa idem ordine, intelligitur quod ordo ille sit in rebus a natura determinatis: ordo autem qui est inter affirmationem et negationem, non est talis, sed est ordo rationis: quia scilicet negatio non negat, nisi quod affirmat affirmatio in quocumque tempore : et hoc non est in oppositione privationis et habitus. Haec igitur genera oppositionis distincta sunt ad invicem: et in argumento est paralogismus aequivocus, et quod aliter et aliter hinc et inde sumitur

ordo. Quamvis autem, sicut dictum est, quod substat affirmationi non sit affirmatio, et quod substat negationi non sit negatio, tamen concedendum quod ea quae substant affirmationi et negationi, sunt opposita tanquam affirmatio et negatio : et est in eis idem modus oppositionis, qui est eliam in contradictoriis : sicut enim affirmatio adversus negationem est opposita, ut quod sedet est oppositum ei quod non sedet, sic et res quae sub utraque positae sunt, affirmatione scilicet et negatione, eumdem habent modum oppositionis, ut sedere opponitur ad non sedere respectu ejusdem et circa idem.

Si autem quis quaerat dicendo, quod ex quo affirmatio et negatio in sermone sunt complexa, in quibus ex natura contradictionis oppositionis, in rebus autem est modus illius oppositionis, videtur quod haec oppositio prima sit in sermone, et non in re nisi per consequens et non per veritatem, sed per aliquem modum ipsius tantum: etiam hoc aliqui aliquando concesserunt. Sed contra hoc est, quod dicit auctoritas Platonis: quia non sermoni res, sed rei sermo subjectus est, quia sermo non est nisi propter res significandas : et sicut in ante habitis dictum est, in eo quod res est vel non est, oratio vera vel falsa est : et sic videtur primum esse in re, et consequenter, in sermone : et hoc est concedendum. Et propter hoc dicendum quod contradictio non est in sermone, nisi secundum quod refertur ad rem, et est in re sicut in causa, in sermone autem sicut in signo rei. Adhuc autem attendendum est quod in re est sicut in causa et non in compositione et divisione : res enim est in re vel separata a re, sicut compositione media quae diversa sit a rebus compositis, sed notam compositionis vel notam divisionis ponit anima, ut dicit Aristoteles . Et ideo tria sunt in oppositione secundum affirmationem et negationem, scilicet quod ad rem referantur eamdem affirmatio et negatio, et ad eumdem intellectum componentem et dividentem, et quod observetur in sermone identitas significandi in affirmatione et negatione: quia res est causa, intellectus autem componens et dividens, et sermo signum compositionis et divisionis.

Attendendum autem quod diffinientes affirmationem et negationem, utuntur genere remoto dicentes, quod affirmatio est oratio affirmativa, et non dicentes quod est enuntiatio : quia volentes ostendere quod affirmatio et negatio opposita sunt, melius ostenditur ex genere quod est oratio, quia hoc commune est utrique, affirmationi scilicet et negationi: enuntiatio autem species est orationis, et proprie loquendo nihil enuntiatur in enuntiatione negativa, sed potius negatur in enuntiatione aliquid de aliquo : et quod enuntiatum est in affirmatione, negatur in negatione.

Adhuc notandum quod cum dicitur, affirmatio est oratio affirmativa, ponitur affirmatio pro specie enuntiationis sive propositionis cujus genus est oratio. Cum autem subjungitur affirmativa, ponitur affirmatio pro qualitate propositionis quae ad quale informat et denominat orationem.

Et si dicat aliquis, quod aliae orationum sunt affirmativae, Dicendum quod non sunt: quia non affirmant verum vel falsum. Unde cum dicitur, utinam non moriar, non est negatum aliquid, sed optatum est de non moriendo. Similiter etiam cum dicitur, non fac hoc, vel non facias aliquid aliud, nihil negatur, sed imperium vel praeceptum est de non faciendo. Et idem est in affirmativis, cum dicitur, fac hoc, vel utinam facias : hoc enim nihil est dictum, sed praeceptum vel optatum de aliquo fiendo vel faciendo : et in talibus non proprie est affirmatio vel negatio, sicut dictum est,quia si insit per modum affirmationis vel negationis, totum significat affectum mentis, qui per

modum verbi importatur quod ponitur in oratione.